روستای لیچاه

اگر نگاهی به نقشه گیلان بیاندازیم ، در شهرستان رشت با بخشی برخورد خواهیم کرد که لشت نشا نام دارد. در این بخش که بسیار نیز قدیمی می باشد روستایی با نام لیچاه قرار گرفته است. جاده ورودی لیچاه در ۱ کیلو متری جاده لشت نشا به آستانه قرار گرفته است . برای رسیدن به این روستا باید از راهی پر پیچ و خم و البته زیبا (بخصوص در فصل بهار و تابستان ) عبور کنیم.این جاده در حدود ۳ کیلو متر طول دارد. در قسمت شرقی لیچاه سفید رود به سمت دریا امتداد یافته است.

شغل اصلی اهالی لیچاه و محصولات آن

از قدیم در این روستا به دلیل قرار گرفتن در امتداد سفیدرود ، حرفه ماهیگیری رونق بسیار داشته است . اما در یک دهه اخیر به دلیل سد سازی های بی رویه بر روی سفیدرود آب این رود زیبا نسبت به قدیم بسیار کاهش یافته است. این کاهش بیش از حد سطح آب مانع از بالا آمدن ماهی ها از آب دریا بسمت بالای رود شده است. به همین دلیل حرفه ماهیگیری و درآمد حاصل از آن از زنجیره شغلی اهالی این روستا خارج شده است. بشخصه هنوز هم طعم لذیذ ماهی های خاویاری و سایر ماهی های آن در کام و ذهنم باقیمانده است

اما با وجود زمین های حاصلخیز نور امید و منبع درآمد دیگری برای اهالی روستای لیچاه شکل گرفته است. محصولاتی همچون : بادام،باقلا،کدو،هندوانه،لوبیاوبرنج از تولیدات اصلی روستا می باشد.برخی از محصولات دیگر نه در حد انبوه بلکه در حد مایحتاج سالیانه خانواده تحت کشت قرار می گیرد که عبارتند از : تخم آفتابگردان،بلال،پیاز،سیر،سبزیجات،خیار،گوجه،خربزه و ..

در چند سال گذشته برخی از اهالی به درختکاری و فروش آن رو آورده اند. بسیاری از اهالی در کنار کشاورزی به دامداری نیز مشغول هستند.

به این ترتیب اهالی روستای لیچاه با نعمتهایی که خداوند در اختیارشان گذاشته برخی از مواد خوراکی سبد غذایی مردم را تامین می کنند.

امکانات فرهنگی،ورزشی و رفاهی روستای لیچاه

روستای لیچاه در مقطع ابتدایی دارای مدرسه نوسازی با نام آیت الله لیچایی می باشد.این مدرسه در دو شیفت صبح و بعدازظهر میزبان دانش آموزان آینده ساز کشور می باشد.در مقطع راهنمایی نیز مدرسه ای با نام شهید محمد باقر صدر وجود دارد که تنها دانش آموزان پسر( شیفت صبح) در آن مشغول به تحصیل هستند.

از لحاظ ورزشی روستا دارای زمین چمن طبیعی برای انجام ورزش فوتبال می باشد.در سال های اخیر بااستقبال زنان روستایی از ورزش صبحگاهی این زمین چمن در ۶ ماه دوم سال (با اتمام کار کشاورزی )،شاهد بانوان صحر خیز و ورزشکاری می باشد که برای داشتن تنی سالم در آن به ورزش می پردازند.

از سویی دیگر لیچاه از سیستم مخابراتی دیجیتال بهره می برد به نحوی که امکان دسترسی به اینترنت را براحتی برای افراد روستا فراهم ساخته است.در مثالی ملموس باید عنوان کنم که خودم بشخصه اکثر کارهای سایت حاضر را از داخل روستا انجام می دهم.راه ارتباطی روستا آسفالته بوده و اکثر کوچه های روستا نیز آسفالت شده اند.

وجود نعمت گاز در روستا سبب شده تا اهالی در شب های سرد زمستان به راحتی کانون پر محبت خانواده را گرمی بخشند و زندگی راحتتری را تجربه کنند.وجود چند گیم نت درروستا چهره مدرنتری به روستا بخشیده که باعث درهم آمیختن زندگی روستایی و زندگی شهری شده است.از لحاظ معنوی نیز دو مسجد در لیچاه ساخته شده که پذیرای مسلمانان با ایمان لیچایی می باشد

از لحاظ بهداشتی درمانگاهی در روستا وجود دارد که برخی خدمات اولیه را برای روستائیان عزیز ارائه می دهد .

در نهایت از توجه تمامی مسئولان به روستای لیچاه تشکر و قدردانی می کنم و امیدوارم با توجهات بیشتر به این روستا راحتی بیشتر را برای اهالی فراهم آورند تا از رو آوردن جوانان به شهر جلوگیری شود و اهالی نیز زندگی راحتتری را تجربه کنند.

کاشت،داشت،برداشت در لیچاه

قبل از کاشت محصول توسط کشاورزان عزیز، مراحلی مقدماتی بر روی زمین صورت می پذیرد. زمان شروع این مراحل حتی به قبل از تحویل سال نو می رسد. زمین های کشاورزی توسط حدود هایی از هم جدا شده اند که در واقع حریم کشاورزان را از دیگری مشخص می کند. اولین مرحله برای کشاورزی تمیز کردن این مرزها از علف های ضاید می باشد . گیله مردان عزیز توسط بیلهای بخصوصی این مرزها را برای کاشت زمین آماده می کنند. این کار ابتدایی اغلب توسط مردان انجام می شود. بعد اتمام تعطیلات نوروزی تراکتورداران روستا زمین های کشاورزان را شخم می زنند.جالبست بدانید که هر کشاورز با تراکتوردار مشخص قراردادی در حد شناخت وحرف بر پایه اعتماد متقابل دارد .به گونه ای که مسئولیت آماده کردن زمین کشاورز بر عهده صاحب تراکتور می باشد. مزد صاحب تراکتور اغلب اوقات بعد از برداشت و فروش محصول پرداخت می شود.

در همین هنگام که زمین کشاورز درحال آماده شدن می باشد ، کشاورزان دانه هایی را که از برداشت سال قبل برای سال جدید ذخیره کرده بودند آماده کاشتن می کنند.

برای مثال دانه های برنج را چند روز درون آب خیس می دهند ،سپس چند روز زیر زمین ( قسمتی که گرم باشد ) نگهداری می شود.اکثر روستاییان عزیز مناسب ترین مکان برای این امر را زیر کود حیوانی که با کاه در هم آمیخته شده است می دانند. این عمل تا زمانی که اولین جوانه های زندگی از دانه ها بیرون بزند ادامه می یابد. دانه هایی که قرار است برای باغهای هندوانه استفاده شود به دو صورت پرورش داده می شود. برخی از کشاورزان برای آنکه محصول زودتری برداشت کنند بوته های هندوانه را ابتدا در گلخانه هایی که خود ساخته اند تا حدی رشد می دهند ، سپس آنها را به زمین زراعی منتقل می کنند . اما برخی دیگر دانه های آماده شده را مستقیما داخل خاک زمین های کشاورزی قرار می دهند تا اولین مراحل رشد توسط طبیعت و داخل زمین زراعی انجام شود .

از صحنه های جالب در امر کشاورزی منطقه یاور رسانی به یکدیگر می باشد. در واقع افراد بصورت گروهی در روز خاصی که صاحب باغ تعیین کرده است به کمک صاحب باغ می روند. آنگاه صاحب باغ موظف است که یا مزد کارگری آن روز را به آنها بدهد و یا اینکه در روز دیگری که هر یک از افراد برای زمین خود مشخص می کنند به یاری آنها برود که این امر در میان اهالی به اصطلاح (( ایته ایته )) به معنی ((یکی یکی)) گفته می شود.به این ترتیب با یک کار گروهی زمین کشاورزان آباد می شود. قابل ذکر است که این کمک و یاری از همان روز تولید بوته های گلخانه ای تا روز برداشت محصول ادامه دارد.

کشاورزان روستای لیچاه اکثر کارهای کشاورزی خود را با تیلر انجام می دهند.اگر در فصل بهار و تابستان گذری به این روستای زیبا بزنید علاوه بر زیبایی های طبیعی که در روستا چشم نواز است ، زیبایی دیگری از جنس تعاون و همکاری که برای کسب روزی حلال ایجاد می شود دلنواز خواهد بود. همانگونه که گفتم زنان روستا پا به پای مردان ، عرق عشق و از خود گذشتگی را نثار زمین های زراعی خود می کنند. ساعت های اولیه صبح بعد از گذشت چند ساعتی از خروسخوان صدای تیلر های اهالی به گوش می رسد که نوید آمدن روز جدید و تلاشی جدید برای روستائیان لیچاه می باشد . زن های روستا برای رسیدن به مزرعه سوار بر تیلر ها شده و به رانندگی گیله مردان راهی دیار از خود گذشتگی و زحمت می شوند. از آن پس روستا تا ظهر کمی خلوت به نظر می رسد. حدود ظهر اهالی برای تجدید قوا و استراحت و نماز به خانه های خویش بر می گردند بعد از چند ساعتی استراحت دوباره قصه صبح تکرار می شود تا اینکه تاریکی شب اهالی را مجبور می کند دست از تلاش برداشته و برای استراحت به خانه های خود برگردند. بر خلاف فصل زمستان و پاییز که قهوه خانه ها رونق خاصی دارند در فصل تابستان چون اکثر اهالی تمام انرژی خود را روی زمین زراعی از دست داده اند ، برای استراحت در خانه خود می مانند ، در نتیجه قهوه خانه ها جمعیت کمتری را به خود می بیند.

اما بشنویم از سرنوشت دانه های برنجی که خیس خورده و زیر کود حیوانی رشد اولیه ای را به خود دیده اند.البته باید متذکر شوم که این دانه ها داخل کیسه قرار دارند و به صورت آزاد زیر کود حیوانی قرار نمی گیرند.بعد از آنکه تجربه بالای شیر دلان کشاورز مهر تاییدی بر میزان رشد دانه ها زد، این دانه ها به یک فضای گلخانه ای انتقال می باید.اندازه این گلخانه ها متناسب با مساحت شالیزار و میزان مورد نیاز بوته های برنج جهت کشت ، انتخاب می شود. داخل این گلخانه ها زمین به صورت یک استخر کم عمق آماده می شود سپس دانه های برنج بصورت یکدست و متراکم در این استخر آبی پخش و توزیع می شود.چند روزی دانه ها در این فضا آبیاری می شوند تا بوته های برنج سر از آب بیرون آورند و تا ارتفاع مشخصی ( حدودا ۱۵ سانتیمتر ) رشد کنند. حال زمان آن می رسد که زن و مرد غیور لیچائی آستین ها را بالا زده و بوته ای برنج را از زمین با روش خاصی که سرشار از تجربه می باشد جدا کنند. در واقع بوته ها برای حمل آسانتر در اندازه های مشخصی از زمین کنده می شوند.

آنگاه نوبت به گیله مردان عزیز می رسد که این بوته ها را در بخش های مختلف مزرعه قرار دهند تا شیرزنان لیچاه برای کاشت بوته ها در داخل زمین با مشکل کمبود بو تها یا عدم دست رسی آسان به آنها برخورد نکنند. بعد از انجام این مراحل ابتدایی زنان لیچائی بوته ها را طبق سلیقه صاحب شالیزار در اندازه مشخص و فاصله هایی مشخص از هم در داخل زمین آماده شده فرو می برند و عمل کاشتن برنج را انجام می دهند.این عمل اصطلاحا « نشا کردن » گفته می شود . بعد از این عمل مزارعه چهره سبزی به خود میگیرند و طبیعت زنده تر می شود و روح آدمی نشات می گیرد.

آری بعد از سبز شدن شالیزار، مرحله اول یعنی کاشت به پایان می رسد . حال نوبت به مرحله داشت می رسد . بوته های برنج چند هفته ای به دقت آبیاری می شوند. صاحب شالیزار هر از گاهی لابه لای بوته ها را به دقت بررسی می کند تا علف های ضاید رشد نکرده باشند. زمانی که علف های ضاید نمایان شدند، اولین مرحله داشت انجام می شود که اصطلاحا (( وجین )) نام دارد . در این مرحله طبق سنت قبل بانوان عزیز روستایی به یاری هم می شتابند و علف های هرز را از ریشه در می آورند تا مزاحمتی برای رشد بوته های برنج بوجود نیاورند. اگر فقط ۱۰ دقیقه به حالت خمیده قرار گیرید شاید قسمت بسیار کوچکی از سختی کار این زحمتکشان بی ادعا را درک کنید که ساعتها در این حالت مشغول به کارند. زحمتکشانی که از صبح زود تا ظهر و از ظهر تا غروب در میان گل و لای به کار مشغولند و حتی آفتاب و باران جلو دارشان نیست.آری نابرده رنج گنج میسر نمیگردد. بعد از انجام این کار چند هفته ای شالیزار آبیاری می شود. کار آبیاری توسط گیله مردان غیور انجام می شود .مرحله آخر از مرحله داشت اصطلاحا (( دوباره )) نام دارد. حکمت این نام در این است که در واقع در این مرحله همان کار وجین انجام می شود ولی به دلیل تکرار همان مرحله اصطلاحا دوباره نام گرفته است. از نام آن نیز پیداست که کاری برای بار دیگر در حال انجام است . اما در این بخش یک سنت قشنگ وجود دارد. هنگامی که زنان کار دوباره را برای صاحب شالیزار انجام دادند ، به صاحب شالیزار تبریک می گویند و آرزو می کنند که پول حاصل از محصول را در شادی و عروسی خرج کند.آنگاه صاحب شالیزار برای دور کردن چشم نظر مردم از زمین خویش شاخه درختی را شکسته و آن را بر روی مرز زمین خود فرو می برد.این نشانه به معنی آن است که مرحله دوباره بر روی این زمین انجام شده است. از این مرحله به بعد دیگر این گیله مردان عزیز هستند که باید زحمت آبیاری و سم پاشی شالیزار را به عهده بگیرند. قشنگترین صحنه ای که کشاورز بعد از هفته ها تلاش می بیند صحنه به بار نشستن بو ته های برنج است. خوشه های برنج از بدنه ساقه ها ی برنج بیرون می زنند. روز به روز کشاورز عزیز شاهد رشد این خوشه ها می باشد و نور امید در دل و جانش درخشنده تر می شود و خستگی از تن او بیرون می رود و برای دروی برنج با اشتیاق خود را آماده می کند. هرچه این خوشه ها رشد می کنند به سمت زمین خمیده می شوند اما با خم شدن کمر خوشه های برنج قامت کشاورز راست تر و پشتش گرمتر می شود. بعد از رسیدن خوشه های برنج رنگ شالیزار به زردی می رود و سبزی خود را از دست می دهد.حال گیله مردان عزیز کمر همت خود را می بندند و خود را برای درو آماده می کنند. تمام مراحل درو نیز بسان مراحل اولیه با یاوری و کمک یکدیگر انجام می شود. بعد از درو تراکتور داران با کمپاین محصولات کشاورز را تبدیل به جو می کنند و طبق توافقی که از قبل می کنند به نسبت تعداد کیسه های جوی کشاورز تعدادی جو به عنوان دستمزد دریافت می کنند. در این زمان برخی از اهالی که به دامداری نیز مشغول هستند یا بصورت دستی و یا توسط دستگاه کاه های تولید شده را جمع آوری کرده و در انبارهای خود جهت استفاده در فصل زمستان ذخیره می کنند. آری این بود گوشه های از مراحل بسیار سخت تولید برنج . باشد که همیشه موفق و پا برجا باشید ای روستائیان عزیز بخصوص شما لیچائیان غیور.

هندوانه یکی از محصولات معروف لیچاه

همانطور که قبلا نیز به آن اشاره کردم لیچاه از منظر نعمت خداوندی ، پتانسیل بالایی را به خود اختصاص داده است.بطوری که علاوه بر محصول برنج که یکی از محصولات برتر این روستا می باشد .هندوانه نیز جایگاه خاصی را از این دیدگاه به خود اختصاص داده است . همه ساله در میانه فصل تابستان شاهد برداشت این محصول هستیم . به نحوی که با یک فعالیت گروهی این محصول وارد بازار شهرها می شود . شاید نگاهی به زنجیره تولید این محصول خوشمزه و آبدار مارا بهتر از لحاظ فکری با آن آشنا سازد.

حلقه ی اول این زنجیره از تراکتور و زمین کشاورزی شروع می شود. ابتدا تراکتور داران زمین کشاورزان را طبق سفارش کشاورز شخم می زنند . سپس بر اساس قراری که صاحب باغ با رانندگان ماشین های باری ( نیسان ) گذاشته است ، کود به نزدیکی زمین کشاورز انتقال می یابد.آنگاه کشاورز عزیز با استفاده از تیلر شخصی خویش ، کودها را در سطح باغ در مکانهای مشخص ( برای کاشت دانه هندوانه ) پخش می کند .بعد از کاشت دانه های هندوانه تا رشد و باروری بوته ها مراحل داشت بسیاری انجام می گیرد که هر کدام سختیهای خاص خود را داراست . شاید قشنگترین مرحله داشت از نظر جوانان عزیز روستای لیچاه مرحله مراقبت از هندوانه های موجود در باغ باشد. چراکه در این مرحله این جوانان پرشور با ساختن خانه های چوبی بر سر زمین خود شبهای زیبا و خاطرات بیاد ماندنی را در دامن طبیعت برای خود فراهم می آورند . خود نیز بشخصه از این حیث خاطرات بسیار زیادو زیبایی را در ذهن خود دارم . خاطراتی که هرگز تکرار نخواهند شد.

بعد از رسیدن هندوانه عمل جمع آوری آن توسط کشاورزان و با همیاری یکدیگر انجام می شود. عمل انتقال هندوانه تا محل فروش نیز توسط ماشین های نیسان انجام می گیرد .همانطور که متوجه شدید با شروع فصل کشاورزی چرخش پول نیز در روستا رونق می یابد و در واقع قدرت خرید کشاورزان بخصوص در اواخر فصل تابستان بالا می رود. از سوی دیگر بسیاری از جشن ها و عروسی ها در فصل پاییز یا اواخر تابستان برگذار می شود تا اهالی روستا از لحاظ مادی نیز در شرایط مطلوبی قرار داشته باشند.

اگر میانه فصل تابستان سری به روستای لیچاه بزنید شاهد بازارچه ای در کنار ساحل زیبای سفیدرود خواهید بود . در این بازارچه که همه ساله جهت فروش محصولات کشاورزی شکل میگیرد ، رونق اقتصادی خاصی وجود دارد . گروهی از روستائیان به کار دلالی و خرید فروش محصولات مشغولند ، گروهی نیز با تخلیه یا بارگیری ماشین های باری برای خود و خانواده در آمدزایی میکنند. عده ای کار حسابداری حجره های خریداران را انجام می دهند.و عده ای دیگر مشغول فروش محصولات محلی خود به خریداران و کارگران تشنه لب هستند که می توان به دوغ ، آب انگور و ..اشاره کرد. قهوه خانه ها نیز با وجود این جمعیت از منفعت خاصی برخوردار می شوند.

مردم از اطراف شهر و حتی کشور برای خرید محصولاتی همچون باقلا،لوبیا،کدو و بخصوص هندوانه وارد روستای لیچاه می شوند. عده ای برای خرید هندوانه و بردن به شهرهای دیگر کشور و عده ای برای بردن به شنبه بازار و سه شنبه بازار لشت نشا و عده ای برای مصرف خانواده و آشنایان .

بنابراین تعبیر نامناسبی نخواهد بود اگر بگویم که در این فصل کشاورز جان می گیرد و زنده می شود.

اما چرا وقتی این کشاورزان عزیز با وجود این همه مشکلات و سختی ها مثل کوه ایستاده اند و کشاورزی را پیشه خود کرده اند ، نباید حمایت شوند. چرا کشاورز همیشه در گوش بچه خود باید بخواند که فرزندم درس بخوان و از این سختی ها نجات پیدا کن.

به امید روزی که پدران و مادران کشاورز مشوقان اصلی بچه ها برای ماندن در روستا و احیای شغل شریف کشاورزی باشند، که این امر میسر نخواهد شد مگر با حمایت بیشتر مسئولان عزیز.

جشنن های بعد از اتمام کار در لیچاه

در چند سال اخیر سنت قشنگی به طور رسمی در لیچاه شکل گرفته است. بگونه ای که در این روستا بعد از اتمام کار کشاورزی در یک روز مشخص که توسط دهیاری و شورای روستا هماهنگ می شود ، جشنی نمادین شکل می گیرد. سال های گذشته در این جشن رقابتهایی برگذار می شد که از آن جمله می توان به تناب کشی ، لوتکا سواری(قایق سواری)و… اشاره کرد . برخی از اهالی روستا ، مانند رزمی کاران در برنامه هایی هنرها و توانمندی های خود را به نمایش عموم می گذاشتند. در این روز تمام اهالی اعم از مرد و زن در کنار ساحل زیبای سفیدرود جمع می شوند و فارق از مشکلات و مشغله های خود ساعات خوشی را سپری می کنند. در این جشن ها مسئولان شهری و حتی استانی با حضور خود بر ارزش آن می افزایند. سال گذشته (۱۳۸۹)در سطحی بالاتر و رسمی تر جشنی تحت عنوان “جشن شکرانه برداشت برنج “در زمین فوتبال روستای لیچاه برگذار شد. مسئولان زیادی در این جشن حضور بهم رساندند که می توان به نام افرادی همچون : آقای مهندس قهرمانی استاندار وقت شهرستان رشت ، آقای دکتر تامینی نماینده محترم مردم رشت در مجلس و همچنین معاون وزیر محترم کشوری و چندین نماینده مجلس و همچنین مسئولان بخش لشت نشا اشاره داشت. در این جشن علاوه بر سخنرانی مسئولان از خوانندگان قدیمی و پیشکسوت لشت نشا همچون آقایان دعایی و پور رضا تقدیر به عمل آمد . تناب بازی و نمایش پرش با اسب از دیگر برنامه های جذاب این جشن بود . در پایان جشن نیز از تمبری که به مناسبت همین جشن و روز طراحی شده بود رونمایی شد و این جشن و این روز در تاریخ کشور به صورت کاملا رسمی به ثبت رسید .