روستای دهلاویه روستای کوچکی ست که در شمال غربی سوسنگرد در استان خوزستان و در منطقه دشت آزادگان واقع شده است. این روستا در شهرستان سوسنگرد و در کنار جاده اصلی سوسنگرد بستان قرار دارد. تا قبل از سال های دفاع مقدس دهلاویه روستای کوچک و گمنامی بود اما امروز یکی از نقاط دیدنی استان خوزستان است و هر ساله مسافران و زائران زیادی را به سوی خود می کشاند. این روستا مقتل یکی از به یادماندنی‌ترین اسطوره های دفاع مقدس، دکتر مصطفی چمران است.
اگرچه این روزها دهلاویه را بیشتر به نام شهید چمران می شناسند اما دهلاویه شاهد بزرگ مردان دیگری همچون علی تجلایی، ایرج رستمی، جواد داغری و ده ها شهید رزمنده دیگر بود که با شهادتشان از این مرز و بوم دفاع کردند. این منطقه از نقاط معروف در میان یادمان‌های عملیات دفاع مقدس در جنوب است. از روز ۲۹ مهر ۲۰ تانک عراقی در جبهه شمالی سوسنگرد مستقر شدند. به این ترتیب حلقه محاصره سوسنگرد روز به روز تنگتر می شد. تانک های دشمن در کل محدوده به ۹۰ دستگاه می رسیدند. به تدریج دهلاویه خالی از سکنه شده بود و اهالی روستا به شهرها و روستاهای شرقی رفته بودند.
در هشتمین روز از جنگ پس از مقومت های نیروهای مدافع تانک های دشمن وارد شهر شدند و سوسنگرد را تصرف کردند.
دشمن تا جاده بستان سوسنگرد تا پل سابله پیش آمدند، اما دهلاویه بین پل سابله و سوسنگرد قرار داشت و تا آن زمان به دست نیفتاده بود. عراقی ها برای عبور از پل سابله از طرف دهلاویه تهدید می شدند برای همین این منطقه را به شدت زیر آتش گرفتند، اما مقاومت رزمندگان و همچنین ممانعت رودخانه کرخه از شمال نمی گذاشت وارد دهلاویه شوند. دهلاویه از همه طرف در تیررس بود.
طرح شکستن محاصره سوسنگرد در جلسه ای با شرکت فرماندهان ارتش، سپاه و ستاد جنگ های نامنظم، نماینده امام در شورای عالی دفاع و استانداری خوزستان آماده شد. ستاد جنگ های نامنظم ستادی بود که در سال ۱۳۵۹ در خوزستان برای فرماندهی جنگ و عملیات چریکی توسط دکتر مصطفی چمران تاسیس شد. دکتر چمران با یک هیات ۶۰ تا ۷۰ نفره به سمت اهواز حرکت کرد و در این شهر به فرماندهی او گروهی تشکیل شد. بلاخره روز ۲۶آبان ماه سال ۵۹ رسید و عملیات شکستن محاصره سوسنگرد آغاز شد. سوسنگرد آزاد شد اما تپه های الله اکبر هنوز در دست عراقی ها بود، دهلاویه هم همینطور.
دشمن در چند روز ابتدای جنگ نتوانست از سمت جاده بستان به سوی سوسنگرد پیشروی کند و ناچار به پیشروی از سمت شمال منطقه (تپه های الله اکبر) شد.اول تیرماه سال ۱۳۶۰ شهید دکتر مصطفی چمران در خط مقدم دهلاویه به شهادت رسید. با پایان یافتن جنگ و بازگشت مردم به شهرها و رستاهای خود مردم منطقه دهلاویه به روستاهای خود بازگشتند. در حال حاضر نیز ۱۲۰ خانواده در این منطقه زندگی می کنند.
در تاریخ ۲۶ خرداد سال ۶۰ نیروهای شهید چمران، طی عملیاتی دهلاویه را آزاد کردند، اما دشمن با حملات خود بار دیگر این روستا را اشغال کرد. در این عملیات، ایرج رستمی فرمانده نیروهای خودی به شهادت رسید.و هنگامی که دکتر چمران، برای معرفی فرمانده جدید عازم دهلاویه شد، در پشت کانال این منطقه و مکان فعلی یادمان بر اثر اصابت گلوله خمپاره فرمانده مجروح شد و هنگام انتقال به اهواز به شهادت رسید.
مناجات معروف شهید چمران در این روستا نوشته شده است:«ای قلب من، این لحظات آخرین را تحمل کن… به شما قول می‌دهم که پس از چند لحظه، همه شما در استراحتی عمیق و ابدی آرامش بیابید».روستای دهلاویه پس از ۳۱۰ روز اشغال توسط دشمن بعثی، در تاریخ ۲۷ شهریور سال ۶۰ در عملیات «شهید آیت‌الله مدنی» آزاد شد و پس از آن عشایر روستا بار دیگر به آن منطقه بازگشتند.
در سال ۷۴، در غرب روستای دهلاویه، بنای یادبودی جهت بزرگداشت رشادت‌های شهید چمران توسط بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس ساخته شد که از مهم‌ترین نقاط دیدنی روستای دهلاویه است که بر دیوارهای آن، نوشته‌هایی از مناجات‌های عارفانه شهید چمران نصب شده است.
امروز دهلاویه تنها روستای کوچکی نیست، در آن بنای بزرگی که یادمان شهید چمران نامیده می شود قرار دارد. یادمان دکتر چمران در محل شهادتش براساس طرح سه تن از اساتید دانشکده معماری تهران و ظرف مدت سه سال ساخته شد. این یادمان در سال ۱۳۷۴ افتتاح شد و ۱۰ سال بعد پیکر شهید گمنامی در آن دفن شد.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.