خانه غلام حسین ساری اصلانی

خانه غلام حسین ساری اصلانی در مرکز شهر کنگاور ( رو به روی مسجد جامع ) در محله قدیمی عمارت واقع شده است . تاریخ احداث این بنای زیبا اواخر دوره قاجاریه باز می گردد . این بنا متعلق به مالک خصوصی ( ورثه مرحومه قمر تاج ساری اصلانی ) و اداره اوقاف است .ساری‌اصلان به معنای «شیرزرد» لقبی بود که شاهان قاجار به بعضی نزدیکان خود به سبب شجاعت و دلاوری اعطا کردند.

نخستین بار فتحعلی شاه این لقب را خطاب به حسن‌خان قاجار قزوینی برادر حسین خان سردار ایروانی که یکی از سرداران ایروان است به کاربرد. او از سرداران و فرماندهان ایران در زمان فتحعلی شاه قاجار بود و به همراه برادرش حسینقلی خان، برخلاف دیگر خوانین ایروان حاضر به همدستی با روسها نشدند و به مدت بیست سال در مقابل آن‌ها مقاومت نمودند. روسها خشم خود را از این برادران در ماده ۱۲ معاهده ترکمانچای (شعبان ۱۲۴۳ ه‍. ق) نشان دادند که به موجب آن بنا به امر امپراتور روس (نیکلای اول) از کلیه دارایی و املاک خود به کلی محروم شدند ساری‌اصلان دو مدرسه، یکی در قزوین و دیگری در کربلا ساخت، که هر دو به «مدرسه سردار» معروف شدند و چون اولاد ذکور نداشت، تولیت این مدارس به دست ملامحمدتقی برغانی افتاد.

خانه غلام حسین ساری اصلانی با تزئینات آجری و طرحهای متنوع بر بدنه که بیشتر سطوح داخلی بنای آن، پوشیده از آجر است و در بالای پنجره و سردرها شکل تزئینی به خود گرفته و نمای داخلی دیوار حیاط که ترکیبی از تزئینات آجری و سطوح گچی و ۹ بهمن ۱۳۸۴ به شماره ۱۳۹۴۲ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده، با اختصاص اعتبار مورد نیاز مرمت می شود.

معماری بنا

این بنا دارای تزئینات آجری با طرحهای متنوعی بربدنه است بیشتر سطوح داخلی بنا پوشیده از آجر است که در بالای پنجره ها وسردرها شکل تزئینی بخود گرفته است نمای داخلی دیوار حیاط نیز ترکیبی از تزئیینات آجری و سطوح گچی است . طرح پلان نمونه ی خانه های بومی کنگاور بوده و دارای عناصری چون : اتاق ، تالار، حیاط ، ایوان و سردر می باشد . در ضلع شمالی صحن پلکان دوطرفه ای از جنس سنگ وجود دارد که عنصر اتصال تالار و اتاقهای طبقه دوم به صحن است . شکل این پلکان بسیار شبیه به پلکان دو طرفه معبد آناهیتاست که می توان ابعاد ، نسبت و شیب آنها را با هم مقایسه نمود . بنظر می رسد که منبع الهام این پلکان معبد آناهیتا بوده است.

مصالح به کاررفته در این عمارت مانند اکثر عمارت های دیگر از مصالحی چون خشت و آجر است و سقف ها با تیر و تخته وکاه گل پوشیده شده اند.ضلع غربی حیاط اندرونی این بنا کاملا تخریب شده بود که توسط این اداره کل بازسازی شده است. اقدامات مرمتی در دست اقدام شامل آواربرداری ضلع شمالی بنا و رفع خطر موجود و سپس مرمت دیواره‌ها و بام ساختمان انجام خواهدشد.