آثار و نمادهای تاریخی ایران طی سالهای گذشته بارها و بارها به نام کشورهای دیگر ثبت جهانی شدند و این بار نوبت به ثبت یکی از قدیمی ترین و تاریخی ترین نماد ایران کهن، یعنی بز کوهی رسیده است.
به گزارش آرمان، ایران کشوری است با قدمتی چند هزار ساله که سرشار از نمادها و آثار باستانی است. طی سالهای گذشته بارها همین نماد و آثار هم مورد تخریب قرار گرفتند یا در کم‌حواسی مسئولان امر، به نام کشورهای دیگر ثبت جهانی شدند. از ساز تار که در دسامبر ۲۰۱۲، یونسکو آن را در فهرست میراث‌فرهنگی و معنوی خود ثبت کرد، تا چوگان که یکی از قدیمی‌ترین ورزش‌های ایران است که چندی است قطر برای ثبت آن در یونسکو اقدام کرده است؛ همه از تاریخی‌ترین نمادهای ایران به‌شمار می‌آیند که یکی پس از دیگری کشورهای همسایه برای ثبتشان گوی سبقت را از یکدیگر می‌ربایند. کار به جایی رسید که حتی آذربایجان دست روی نظامی گنجوی، شاعر قرن ششم گذاشته است و می‌خواهد به نفع خود ضبطش کند.حالا بعد از این دست‌درازی‌ها نوبت به ثبت یکی از قدیمی‌ترین و تاریخی‌ترین نماد ایران کهن، یعنی بز کوهی رسیده است.
دکتر محمد ناصری‌فرد، باستان‌شناس و پژوهشگر می‌گوید: در سراسر دنیا، نقاشی‌های دیواری غارها و سنگ‌نگاره‌ها از اهمیت بسیاری برخوردارند، اما متاسفانه میراث فرهنگی در این زمینه کم‌کاری کرده است، به‌طوری که نقش بز کوهی، از نمادهای ایران باستان که از هزاره پانزدهم پیش از میلاد بر سنگ‌نگاره‌ها، مهرها و سفالینه‌های ایران جای دارد، همچنین در ۹۰ درصد سنگ‌نگاره‌های ایران به‌چشم می‌خورد، از سوی آذربایجان، به‌عنوان نماد باستانی برای ثبت جهانی عرضه شده است و کمتر نهادی به این امر توجه دارد.
بز کوهی نماد نعمت در ایران کهن
بز کوهی نقش پررنگی روی سنگ نگاره‌ها، سفالینه‌ها و دیوار غارها دارد. محمد ناصری‌فرد، درمورد اینکه بز کوهی نماد چیست؟می‌گوید: بیشترین بخش سنگ‌نگاره‌های ایران که کشف شده‌اند، مربوط به نقش بز کوهی است که دستمایه هنرمندان سفالگر و مفرغ‌کار شده است. اما دلیل اینکه چرا این نقش آنقدر تکرار شده است، برمی‌گردد به داستانی اسطوره‌ای در ایران باستان که در اوستا هم نوشته شده است.
این باستان‌شناس تاکید کرد: بر اساس داستانی اساطیری مربوط به ایران کهن، نخستین انسان روی زمین کیومرث بود که در شاهنامه فردوسی از آن به‌عنوان نخستین پادشاه نام برده شده است و درواقع تنها انسان روی زمین بوده است. کیومرث حدود چهل سال برزمین زندگی کرد و سپس با اهریمن زشتی‌ها در افتاد و به دست اهریمن کشته شد. دو قطره خون کیومرث بر زمین می‌چکد و از آن یک بوته ریواس دو شاخه می‌روید. این دوشاخه ریواس برهم می‌پیچند و از یک شاخه آن پسر زیبایی به اسم مشی(ماری) و از شاخه دیگر آن دختر زیبای جوانی به اسم مشیانه (ماریه)متولد می‌شود و چون آنها غذاخوردن نمی‌دانستند،خداوند فرشته‌ای را در قالب یک بز کوهی می‌فرستد تا آن دو را شیر بدهد. ناصری فرد، درباره این اسطوره می‌گوید: از این منظر بز کوهی، برای ایرانیان باستان نماد نجات انسان نخستین است.
نماد بز کوهی ۴۰ هزار سال قدمت دارد
نقش بزکوهی نماد ایران باستان با مضمون آب‌خواهی، برکت، فراوانی، زایندگی، فراوانی نعمت و محافظت است.
محمد ناصری‌فرد معتقد است: این لوگو یک نماد قطبی بوده است و بیشتر در دیواره غارها، کوهها، دره‌ها می‌بینیم. نماد بز کوهی بر ظروف سفالی در گذشته به این معنا بوده است که ظرف پر از نعمت باشد. طرح بز کوهی روی قالی به معنای آن بوده است که فرشته از خانه محافظت کند. حتی اکنون هم زنان عشایر این نماد را روی دست‌هایشان خالکوبی می‌کنند به این معنا که از آنها محافظت و نعمت افزوده شود.
کشف این نماد در سال ۱۳۸۷ در لرستان
بر اساس گفته‌های این متخصص نقوش صخره ای، در سال ۱۳۸۷ نماد «بز کوهی» توسط پرفسور «مارسل اْت» در غار «یافته» لرستان کشف شد.این رنگین نگاره(ترکیباتی از خون حیوانات، عصاره گیاهان و گل و خاک است که با دود و چربی جمع شده است.
این رنگین نگاره توسط این دیرینه‌شناس بلژیکی، کربن‌سنجی شد و طی مقاله‌ای اعلام کرد: نماد بز کوهی در ایران، چهل هزار سال قدمت داشته است.
محمد ناصری‌فرد، تاکید می‌کند: نمونه رنگین‌نگاره در غارهای میرملات، کوهدشت وجود دارد که به قدمتی در حدود ده هزار سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد و بیشترین این نگاره‌ها مربوط به بز کوهی است و حالا این نماد چون مولانا یا درفش کاویانی که تاجیکستان ثبتش کرد، توسط آذربایجان برای ثبت به یونسکو پیشنهاد داده شده است!
مسئولان برای نمادهای تاریخی ارزش کافی قائل شوند
ناصری‌فرد می‌گوید:برای اقدام نسبت به ثبت این نماد باستانی و تاریخی بارها سعی کرده‌ام با مسئولان سازمان میراث فرهنگی تماس بگیرم و بگویم باز هم کشورهای همسایه دارند نماد دیگری از ایران را به نفع خود ضبط می‌کنند،اما روند گذشته همچنان ادامه دارد و بعضا کم توجهی می‌کنند. البته قرار شده است این هفته با دکتر محمد بهشتی، معاون میراث فرهنگی و رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی نشستی در رابطه با این موضوع داشته باشیم.
ثبت نماد، اقدامی غیرقابل جبران
اقدام به ثبت نماد توسط کشورهای دیگر موضوعی است که در صورت انجام پذیرفتن، غیرقابل جبران است زیرا اگر شی‌ای باستانی را از کشور خارج کنند شاید بتوان دوباره به کشور بازگرداند، اما اگر نماد توسط کشور دیگری ثبت شود دیگر قابل بازگشت نیست. محمد ناصری‌فرد باستان‌شناس که سابقه فعالیت با پژوهشگران آذربایجانی را هم دارد، چندی است متوجه شده که آنها با حمایت دولتشان تصمیم گرفته‌اند این نماد کاملا ایرانی را ثبت کنند. نمادی که در تمام سفالینه‌های موزه ایران باستان خودنمایی می‌کند و بارها از آن در شاهنامه فردوسی هم صحبت شده است.امید است در دولت تدبیر و امید در سازمان میراث فرهنگی با مدیریت جدید آثار باستانی و پیشینه ایران، نمادها و اثرات حفظ شوند که یک کشور را تنها تاریخ غنی‌اش حفظ می‌کند.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.