این تنگه در مسیر مرند – جلفا واقع شده و تنها مسیر ارتباطی مستقیم بین ایران به نخجوان است و اهمیت استراتژیک زیادی دارد بطوریکه اولین خط آهن ایران در این مسیر بین جلفا و تبریز احداث شده است .کوهستان و معبر دره دیز در شمال شهرستان مرند و جنوب جلفا واقع شده است. دره دیز کوهستانی‌بلند و صخره‌ای است که در جهت شرقی غربی کشیده شده‌است و دنباله کوههای شمالی آذربایجان درمسیر جاده ارتباطی تبریز ـ مرند به شوروی است. معبر دره دیز یکی از ارتفاعات صعب‌العبور آذربایجان‌شرقی است. کوهستان دره دیز بوسیله رودخانه دره دیز بریده شده و این رودخانه آبهای کوهستان مزبوررا در مسیر جنوبی ـ شمالی به رود مرزی ارس هدایت می‌کند.
در داخل این کوهستان معبر مهم و قابل توجهی بناشده که تنها راه وصول به جلفا و کناره رودخانه‌ارس است از کمرکش کوهستان دره دیز راه آهن تبریز به جلفا و شوروی سابق و از کناره دره رودخانه دره دیز راه آسفالته تبریز به جلفا می‌گذرد. از دره دیز به طرف شهرستان هادیشهر (علمدار گرگر کوههای‌قاری قیز)پیر دختر(قرار گرفته و تا حدود دهستان هرزندات عتیق کشیده شده است که ارتفاع آن تقریبا در حدود ۲۶۰۹ متر می‌باشد.
معبر معروف جولاه در مدخل ارتفاعات دره دیز نزدیکترین راه ارتباطی داخل فلات ایران به سوی‌اران و ارمنستان بوده و این راه تاریخی همواره مورد استفاده سلاطینی چون شاه اسماعیل، عباس میرزا, نادرشاه ، فتحعلی‌شاه ، ناصر الدین شاه و مظفر الدین شاه بوده است.
از هموطنان عزیز ساکن جلفا تقاضا می شود در صورت داشتن تصاویری از تنگه دره دیز آنرا از طریق ایمیل(info@seeiran.ir) برای ما ارسال نمایند.
نظر کاربران :
میرزا صالح شیرازی، در ابتدای سفرش در سال ۱۸۱۵ میلادی به سوی انگلستان و در مسیر نخجوان، از این تنگه با نام کرکر (نمی دانم با فتحه خوانده می شود یا ضمّه) یاد کرده است.