برزک

در جنوب غربی کاشان و در دامنه کوه های سر به فلک کشیده ی کرکس دره ی بزرگ و پهناوری وجود دارد به نام برزک. توسعه طولی شهر در مسیر دره ای سرسبز، وجود چشمه سارهای متعدد با آب قابل توجه که باعث گسترش باغهای میوه در طول دره شده است، آن را به باغ شهری زیبا تبدیل کرده که با برخورداری از فاکتورهای متعدد جذب توریست، برزک را به یکی از بزرگترین و مهمترین قطب گردشگری کاشان تبدیل کرده است.

سابقه برزک به ۵۰۰۰ سال قبل بر می گردد. از آثار تاریخی و دیدنی این شهر می توان به زیارتگاه امامزاده سراج الدین بن موسی بن جعفر، حمام دوره ی صفویه، آب انبار قاجاریه، آسیاب آبی قدیمی، تپه تاریخی قلعه، آبشار و رودخانه و جاده تفریحی توریستی سعدآباد، چشمه احمد آباد و موزه مردم شناسی برزک و… اشاره کرد.

بخش برزک باستناد مدارک موجود یکی از بزرگترین مناطق مهم روستائی شهرستان کاشان است و شامل ۹ روستا می باشد:

از سمت شمال به سده – ویدوج – ویدجا – ازوار

از سمت غرب به روستاهای ورکان – آرنجن – پنداس – تجره – آزران

از سمت شرق به سادیان – مرق – نابر

برزک که روستائی سرسبز است در دره ای در دامنه کوههای کرکس در قسمت جنوب غربی و در فاصله حدوداً ۵۰ کیلومتری شهرستان کاشان قرار دارد.

وجود سازه های آهکی در اطراف و به ویژه در بخش جنوبی منجر به تقویت آبهای زیرزمینی منطقه گردیده است. ارتفاع آن از سطح دریا ۱۶۰۰ تا ۳۵۸۸ متر می رسد. ۴ کوه، برزک را چون نگین زمردین در برگرفته است.

از جنوب کوه کمر ’بمبَر’ل، از غرب کوه شید، از شرق کوه کارَگ و از شمال کوه کمر آله

دره برزک از سمت شمال غربی به سمت جنوب شرقی ادامه دارد و در انتها به دو دره اصلی بنامهای گلو آب و بیداک منتهی می شود.

برزک مرکزی خود هفت محله می باشد که از به هم پیوستن آنها برزک کنونی پدید می آید:

۱- محله سرگاور‏ ۲- محله درب مسجد جامع ۳- محله درب زیارت ۴- محله مصلی ۵- محله سردل ۶- محله کارگاه ۷- محله باغستان.

بارندگی در سطح روستا تا ارتفاعات (۳۸۰۰ متر از سطح دریا) از ۲۵۰ میلی متر تا ۴۰۰ میلی متر در سال متغییر است.

نزولات جوی که بیشتر برف است عامل اصلی تغذیه چشمه ساران زیبای منطقه است.

برزک با داشتن کاریزها و چشمه های خود جوش در کنار رودخانه ای قدیمی که در میان روستا و کشتزار ها روان است و در دره ای سر سبز و خوش آب و هوا، چشم اندازی بس زیبا و دلنشین دارد

برزک به علت قرار گرفتن در چنین موقعیتی در تابستانها دارای آب و هوائی معتدل و در زمستانها دارای آب و هوائی سرد و پر سوز می باشد.

سرسبزی و شادابی برزک از برکت کاریزها و چشمه ساران است که از کوههای اطراف سرچشمه گرفته است.

صدای شرشر ریزش آبشار گون همیشگی این آبها، روستا را در ذهنها چون نمادی از باغ فردوس می نمایاند، برزک دارای ۱۱چشمه، ۴ حلقه قنات و سه حلقه چاه می باشد که اسامی آنها به شرح ذیل می باشد:

۱- چشمه شهیدجه ۲- چشمه مزرعه پریون ۳- چشمه چنار ۴- چشمه سعد آباد ۵- چشمه بم بزمچه ۶- چشمه چنداقر ۷- چشمه احمدآباد ۸- چشمه هنداقر ۹- چشمه وسریان ۱۰- چشمه کهروس ۱۱- چشمه قاسوره.

۱- قنات زاغر ۲- قنات لالالون ۳- قنات علیاء ۴- قنات پریون

در مورد تقسیم بندی اراضی می توان اینگونه توضیح داد که این منطقه واحد تقسیم بندی جریب است و هر جریب تقریباً ۵۴۰ متر می باشد که هر جریب به ۱۰ قفیس قابل تقسیم می باشد و هر هکتار ۸ جریب می باشد.

کوهها

نام تعدادی از کوههای اطراف برزک به همراه مشخصه آنها به شرح ذیل می باشد:

۱- اسبه کشه : (ASBEH KOSHEH )

این کوه با ارتفاع ۲۴۵۰ متر در محدوده شهرستان کاشان، بخش نیاسر، برزک و در ۲۹ کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان کاشان واقع شده است. جهت کوه جنوب شرقی – شمال غربی بوده و مختصات جغرافیائی قله آن به طول َ۱۵ .۵۱ و عرض َ۴۷ .۲۳ می باشد.

۲- اشک : (ASHK )

این کوه با ارتفاع ۲۵۵۲ متر در محدوده شهرستان کاشان، بخش نیاسر، برزک و در ۳۵ کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان کاشان واقع شده است و جهت کوه جنوب غربی_ شمال شرقی می باشد.

۳- چال: (CHAL )

این کوه با ارتفاع ۳۲۲۵متر در محدوده شهرستان کاشان، بخش نیاسر، برزک و در ۳۶ کیلومتری جنوب مرکز شهرستان کاشان واقع شده است وجهت کوه جنوب شرقی – شمال غربی می باشد .

۴- چاله سفید: (CHALEH SEFID )

این کوه با ارتفاع ۳۰۴۷ متر در محدوده شهرستان کاشان، بخش نیاسر، برزک و در ۳۳ کیلومتری جنوب مرکز شهرستان کاشان واقع شده است و جهت کوه جنوب شرقی – شمال غربی می باشد.

۵- کرگز: (KARGAZ )

این کوه با ارتفاع ۳۶۱۷ متر در محدوده شهرستان کاشان، بخش نیاسر، برزک و در ۳۶ کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان کاشان واقع شده است وجهت کوه شمال غربی – جنوب شرقی می باشد.

۶- کمر بالاب: (KAMAR BALAAB )

این کوه با ارتفاع ۲۵۹۷متر در محدوده شهرستان کاشان، بخش نیاسر، برزک و در ۴۰ کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان کاشان واقع شده است وجهت کوه جنوب شرقی – شمال غربی می باشد.

۷- کمر پایین آب : (KAMARPAINAB )

این کوه با ارتفاع ۲۵۲۴ متر و در محدوده شهرستان کاشان، بخش نیاسر، برزک و در ۴۵ کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان کاشان واقع شده است و جهت کوه جنوب شرقی – شمال غربی می باشد.

۸- کمر تیر: (KAMAR TIR )

این کوه با ارتفاع ۲۴۱۵ متر در محدوده شهرستان کاشان، بخش نیاسر، برزک و در ۴۷ کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان کاشان واقع شده است و جهت کوه جنوب شرقی – شمال غربی می باشد.

۹- کمر چاله سفید: (KAMAR CHAL-E SEFID )

این کوه با ارتفاع ۲۱۵۰ مترو در محدوده شهرستان کاشان، بخش نیاسر، برزک و در ۳۴ کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان کاشان واقع شده است. جهت کوه شرقی – غربی می باشد.

۱۰- گهروز: (GAHRUZ )

این کوه با ارتفاع ۳۱۰۵متر و در محدوده شهرستان کاشان، بخش نیاسر، برزک و در ۳۶ کیلومتری جنوب غربی مرکز شهرستان کاشان واقع شده است. جهت کوه جنوب شرقی – شمال غربی می باشد.

فرهنگی

این منطقه از سالهای بسیار دور تا کنون از وجود عالمان فقه اهل بیت(ع) بهره ها برده اند. به همین جهت سطح فرهنگ دینی و عمومی مردم مطلوب می باشد. مضجع شریف امامزاده حضرت سراج الدین موسی بن جعفر(ع) در برزک، مقبره عالم و عارف و شاعر مشهور کاشان ملا بابا افضل الدین مرقی در مرق و سایر قبور امامزادگان عظیم الشان در روستاهای ازوار و ویدجا، خانه های قدیمی در ورکان و… از مکانهائی هستند که از فرهنگ و تاریخ مردم خبر می دهند.

فیض علماء بزرگواری همچون حضرت آیت ا… نجفی (شاگرد حضرت آیت ا… میرزای شیرازی صاحب فتوای تحریم تنباکو) حضرت آیت ا…سید رضا و سید احمد موسوی، مرحوم ابوتراب و آقای واعظ و دهها عالم دیگر باعث شده است تا مردم بسوی طلب علم روی آورند اکنون حضور صدها فارغ التحصیل و دانشجو در رشته های مختلف دانشگاهی و صدها تن طلاب علوم دینیه و همچنین حوزه علمیه حضرت امام موسی کاظم(ع) مایه مباهات و افتخار این دیار می باشد.

زبان

به طور کلی زبان اهالی در قدیم، زبان محلی معروف به رایجی بوده است ولی به مرور زمان تکلم به این زبان کمتر شده است و فقط بین افراد مسن و قدیمی دیده می شود.

این زبان از ادبیات خاص خود برخوردار می باشد و افعال آن دارای صیغه های منظم می باشد و نسبت به زبان رایجی مناطق اطراف از جمله کاموو ابوزید آباد از آهنگ آرام تری برخوردار است.

یکی از مهمترین اهداف ایجاد ”پایگاه اطلاع رسانی برزک“ زنده نمودن زبان رایجی می باشد که انشاءا… در آینده برنامه های مدون و منظمی تدارک دیده شده است.

اقتصاد و معیشت

شغل مردم بخش برزک قالی بافی، کشاورزی، باغداری، دامداری، زنبورداری، گلاب گیری و… می باشد.

کشاورزی برزک اغلب باغداری است و محصولات آن نیز انواع سردرختی می باشد از جمله گردو- آلو- بادام – شاه توت – زردآلو- قیصی – سیب – انگور.

باستناد مدارک وزارت جهاد کشاورزی و مشاهده آمار و اطلاعات موجود ۷۰% پرورش گل و تولید گلاب شهرستان کاشان در بخش برزک می باشد.

مجموعاً در بخش برزک ۶۵۰ هکتار از اراضی به پرورش گل محمدی اختصاص داده شده است که متوسط عملکرد گل محمدی در هکتار ۳۵۰۰ کیلو گرم می باشد.

بعد از گل محمدی محصول معروف برزک که زبانزد خاص وعام می باشد و از محبوبیت خاصی برخوردار می باشد شاه توت برزک می باشد.

درختان شاه توت در برزک حدود ۵ هکتار از اراضی را در بر گرفته که میزان تولید شاه توت در برزک سالیانه ۱۰۰تن می باشد.

آلو زرد برزک که به آلوی خیگی و آلوی مرغی نامیده میشود در منطقه مشهور می باشد که متاسفانه در سالیان اخیر از تولید آن به صورت محسوسی کاسته شده است.

صنایع

از جمله صنایع موجود در این منطقه صنعت قالی بافی می باشد. در این منطقه حدود ۸۵۰ کارگاه قالی بافی خانگی موجود می باشد از دیگر صنایع موجود در روستا صنعت گلاب گیری است که به دو صورت سنتی و صنعتی دیده می شود.

تعداد ۷۵ کارگاه سنتی گلاب گیری در روستا وجود دارد که مجموعاً ۴۰۲ دیگ گلابگیری را شامل شده که از نمونه صنعتی می توان به مجتمع کشت و صنعت شهدگیران اشاره کرد که در آن تولید گلاب و انواع عرقیات گیاهی بوسیله دستگاههای تمام اتوماتیک و تقطیر پاستوریزه و بسته بندی انجام می گیرد.

از دیگر صنایع برزک کارخانه ترمه پلاستیک و چندین واحد مرغداری را می توان نام برد.