بافت تاریخی شهر نراق

بافت تاریخی شهر نراق ۳۰ هکتار بوده و دارای حدود ۴۰ منزل تاریخی، دو حسینیه، سه مسجد تاریخی، ۳ آب انبار، بازار تاریخی و کاروانسراست. بافت تاریخی شهر نراق مجموعه ای از عناصر معماری و شهرسازی شامل بازار، خانه های تاریخی، آب انبار، مسجد، حمام و معابر تاریخی است که بیشتر مربوط به دوره قاجاریه و شماری نیز مربوط به دوره زندیه است که ارزش بافت تاریخی شهر نراق را به لحاظ سبقه تاریخی و ساختاری بالا می برد. بازار شمس السلطنه، آب انبار حاج عبدالباقی، مسجد محله پایین، خانه فاضلین نراقی، امامزاده سلیمان از آثار ثبت ملی شده بافت تاریخی شهر نراق به شمار می روند.
شهرتاریخی نراق واقع در ۱۵ کیلومتری مسیر دلیجان به کاشان دارای ۷۰ کیلومترمربع وسعت است که از طبیعت زیبا و آب و هوای معتدل کوهستانی برخوردار است. شهر نراق به واسطه بافت تاریخی کم نظیر، نزدیکی به غار نخجیر، طبیعت و جغرافیای دیدنی و تاریخ کهن، از ارزشمندترین شهرهای استان در توسعه مطلوب گردشگری به شمار می رود.

نراق از قدمت تاریخی بالایی برخوردار است. برخی مورخان، تاریخ شکل‌گیری این شهر را قبل از اسلام می‌دانند و معتقدند در ابتدا ۱۷ روستای در مجاورت هم در این ناحیه وجود داشته است که اهالی آنها به دین مجوس و گبر بوده‌اند. نراق امروزی در دوره‌های پس از ورود اسلام به ایران و توسط شخصی ملقب به ریش‌بلند که سمت کدخدایی داشته در مکان نراق سفلی احداث شده است. از میان شهرهای تعریف شده موجود تنها شهری که از لحاظ تاریخی شکل قدیمی خود را حفظ کرده و بهترین معماری و طراحی معماری در آن به وضوح دیده می‌شود، نراق است.
در شرایط فعلی قدیمی‌ترین خانه‌ی این شهر مربوط به اواخر دوره‌ی صفوی و از نوع خانه‌های چهار سفره است که در این نوع معماری شاهد وجود دالان یا هشتی در ابتدای ورود به خانه هستیم.
یکی از ویژگی‌هایی که بافت تاریخی نراق را با دیگر بافت‌های تاریخی کشور متمایز می‌کند وجود قنات تاریخی حاج‌ الله‌داد است که در دو مسیر اصلی شهر جریان داشته و هم‌اکنون به طور کامل احیا شده و آب جاری آن در مراکز محلات بافت قابل استفاده است. از امتیازات منحصر به فرد خانه‌های تاریخی این شهر که به اعتراف کارشناسان معماری در هیچ کجای ایران مشابه آن وجود ندارد و نماد معماری دوران قاجار محسوب می‌شوند جریان آب زیر زمینی قنات حاج اله داد است که تمامی این خانه‌ها را مشروب کرده و در نهایت به میادین اصلی، حمام عمومی، حوض خانه و بازار شهر منتهی می‌شود.
آنچه در خانه‌های نراق دیده می‌شود و یادگار تدبیر گذشتگان است، وجود ایوان و سالن پذیرایی به همراه دو گوشواره است که براین اساس، سالن پذیرایی در وسط و دو اتاق کوچک‌تر از آن در دو طرف سالن قرار گرفته‌اند.در نراق دگرگونی ایجاد شده، اما با این حال هنوز کوچه‌پس‌کوچه‌های این شهر آدمی را به دو هزار سال قبل می‌برد. هنوز در درون بعضی از خان‌ها جریان آب روان قنات وجود دارد و در بعضی از خانه‌ها شاهد معماری بکری هستیم که براساس آن بر روی آب قنات جاری در خانه یک سردابه ساخته شده است.برای ایجاد سردابه در منطقه میانی جوی آب یک اتاق ساخته می‌شود و جوی آب از زیر اتاق عبور می‌کند این اتاق که سردابه خوانده می‌شود در گذشته جهت نگه‌داری مواد غذایی و همچنین خنک شدن اهالی خانه مورد استفاده قرار می‌گرفت.