انواع موزه

موزه ها را به شکلهای گوناگون طبقه بندی کرده اند :

موزه های تاریخ و باستان شناسی، موزه های فضای باز، موزه های مردم شناسی، کاخ موزه ها، موزه های علوم و تاریخی طبیعی، موزه های منطقه ای و محلی، موزه های سیار (گردشی) ، پارک موزه ها، موزه های سلاح (نظامی) و موزه های اندیشمندان (خانه هنرمندان) :

موزه تاریخ و باستان شناسی
دید تاریخی دارند و بیانگر سلسله و دوره های تاریخی هستند . بیشتر این آثار بر اثر کاوش های باستان شناسی به دست آمده اند و بیانگر فرهنگ و تمدون گذشته و تلفیق کننده علم، هنر و دانش یک ملت یا یک قوم هستند. چنین موزه هایی مادر نیز نامیده می شوند. موزه ملی ایران (ایران باستان)، موزه ملی ورسای در فرانسه و موزه تاریخ در واشنگتن از این نوع هستند.

موزه فضای باز یا سایت موزه
با ایجاد این نوع موزه ها می توان به معرفی یافته ها و داده های مهم باستان شناسی کمک بزرگی نمود. زمانیکه یک کاوش علمی باستان شناسی منجر به نتایج مطلوب و کشف آثارارزشمند غیرمنقول می شود و قابل انتقال به موزه ها نیست، با فراهم آوردن شرایط و امکانات لازم، مکان مورد نظر را جهت باز دید عموم مهیا می نمایند. این امر در اصطلاح به موزه فضای باز مشهور است. از جمله این موزه ها می توان به تخت جمشید در شیراز و محوطه تاریخی هگمتانه در همدان یا تخت سلیمان در آذربایجان غربی اشاره نمود.
این موزه ها در دیگر کشور ها مانند چین، یونان و برخی از کشور های اورپایی نیز معمول است. در استان خراسان محوطه تاریخی ” بندیان ” در گز که دارای گچ بری های بسیار زیبایی از دوره ساسانیان است وهمچنین محوطه تاریخی ” شا یاخ ” نیشابور می توانند مکان مناسبی برای این امر باشند.

موزه های مردم شناسی
فرهنگ، آداب و رسوم، اعتقادات، پوشاک و سنن اجتماعی حاکم بر جامعه را نشان می دهند. موزه مردم شناسی تهران حمام گنجعلی خان کرمان ، موزه کویر نایین و موزه ابیانه از این نوع هستند.

کاخ موزه ها
بنا یا اثر تاریخی هستند که از گذشتگان به دست ما رسیده و بیانگر و ضعیت و نحوه زندگی صاحبان آن است. ممکن است در این بنا اشیای تاریخی و نیز آثار هنری از جمله نقاشی روی دیوار، گچبری و …. وجود داشته باشد. کاخ موزه ها معمولا” در مراکزحکومتی به وجود می آیند.هدف ازتاسیس این موزه ها به نمایش گذاشتن اثر و بنای تاریخی و نیز عبرت آموزی است. کاخ موزه چهلستون ،مجموعه کاخ های سعد آباد تهران و باغ ملک آباد مشهد از این نوع موزه ها هستند.

موزه های هنری
انواع هنرهای تجسمی و تزیینی که از زیبایی شناسی بالایی برخوردارند را به نمایش در می آورند و معمولا” بازدید کنندگان زیادی نیز دارند. موزه هنرهای زیبا در تهران و موزه هنرهای تزیینی در اصفهان از این نوع هستند.

موزه علوم و تاریخ طبیعی
تجربه های علمی بر اساس شواهد و وسایل کاری و تاریخی طبیعی که در بر گیرنده گونه های مختلف گیاهی به ویژه جانوران است را به نمایش می گذارند. موزه تاریخی طبیعی اصفهان و موزه عـلوم و تاریخ طبیعی مشهد از این نوع هستند.

موزه های محلی و منطقه ای
بیانگر و نمودار فرهنگ یک منطقه و یا یک محله خاص هستند و صرفا” آثار و اشیای تاریخی همان منطقه را به نمـایش می گذارند. موزه شـوش، تخت جمشیـد و موزه طوس در خراسان ازاین نوع هستند.

موزه های سیار
برای پیشبرد سریع اهداف فرهنگی و به دلیل عدم امکانات موجود در مناطق و شهرهای محروم شکل می گیرند. این موزه ها فرهنگ های گوناگون را در مکان های مختلف در معرض دید عموم می گذارند. اگر به این نـوع موزه ها توجه کـافی شود، بسیـار تاثیر گذار خواهند بود.

پارک موزه ها
به دلیل داشتن ابعاد گوناگون علمی و فرهنگی و جاذبه های تفریحی و آموزشی و نیز تفریحی از اهمیت زیاد برخوردارند، چرا که مسایل زیستی و طبیعی را از نزدیک برای مردم به نمایش می گذارند. ویژگی مهم این موزه ها این است که عموم مردم می توانند از دیدن آنها بهرمند شوند. در ایران ایجاد پارک موزه سابقه ندارد ولی در کشورهایی مانند چین و کره شمالی مرسوم است.
مکان های فرهنگی، ملی و تاریخی چون آرامگاه فردوسی در مشهد، آرامگاه عطار و خیام در نیشابور می توانند مکان مناسبی به این منظور باشند.

موزه های نظامی
روند تاریخی انواع سلاح های نظامی و جنگی را در معرض دید همگان قرار می دهند. این نوع اشیا شامل لباس های نظامی رزمی، اسلحه و دیگر وسایل رزمی نیز هستند.

موزه های اندیشمندان ( خانه هنرمندان )
برای ارج نهادن به هنرمندان، نویسندگان، مخترعان و مفاخر جامعه، معمولا” پس از در گذشتشان در خانه شخصی ایشان پدید می آید و در بر گیرنده وسایل شخصی، وسایل کار و آثار آنان است. این موزه ها بیشتر د رکشورهای اروپایی مرسوم است.
خانه شکسپیر نویسنده مشهور انگلیسی و ادیسون مخترع برق در امریکا از این نوع است. در ایران هم خانه بزرگ مرد موسیقی ” استاد ابوالحسن صبا ” تبدیل به موزه شده و در برگیرنده تابلوهای نقاشی، تألیفات و اموال شخصی وی است.

منبع : سایت اوشیدر