آرامگاه شیخ علاء الدوله سمنانی خانقاه شیخ علاءالدوله سمنانی مربوط به دوره ایلخانی است و در شهرستان سرخه، صوفی‌آباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۱ آبان ۱۳۱۷ با شمارهٔ ثبت ۳۲۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این بنا در آغاز بنایی رفیع و با عظمت بود که بدستور عمادالدین جمال‌الدین عبدالوهاب وزیر سلطان محمد خدابنده از خشت خام ساخته شد و شیخ علاءالدوله سپس خانقاهی بر آن افزود و در آنجا به ریاضت پرداخت و پس از مرگ در آنجا به خاک سپرده شد.
بنای خانقاه و آرامگاه شیخ علاءالدوله سمنانی که بازمانده معماری اواخر قرن هشتم است، به علت نداشتن استحکام و بی‌توجهی روبه ویرانی نهاد. به طوری که به جز دو ستون ایوان بقیه بنا منهدم شد.
احمد بن محمد بن احمد البیابانکی سمنانی را از لحاظ مقام دینی به لقب رکن الدین و به مناسبت خدمات جوانی اش در دستگاه دیوانی، به علاء الدوله ملقب ساخته اند.
بنای آرامگاه به دستور عمادالدین(جمال الدین) عبدالوهاب وزیر سلطان محمد خدابنده از خشت خام بنا گردیده و شیخ خانقاهی بر آن افزود. بنای آرامگاه و خانقاه این عارف مشهور بازمانده معماری اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. ساختمان مفصل آرامگاه شامل دو قسمت است، قسمت اصلی بنا مربع شکل است و در گذشته گنبد عظیمی بر روی آن قرار داشته که در حال حاضر تنها یک فیلپوش زاویه جنوب غربی مقصوره آن باقی مانده است. قسمت دوم ایوان رفیع و بلند آرامگاه است که رو به مشرق است. مزار شیخ در بیرون ایوان واقع شده است. آرامگاه شیخ علاءالدوله سمنانی در روستای صوفی آباد، واقع است.
یکی از دلایلی که باعث شده این روستا یعنی صوفیان در منطقه شناخته شود، وجود آرامگاه الاء الدوله سمنانی از بزرگ‌ترین و مشهورترین عارفان اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم در این روستاستعلاءالدوله از یک خاندان ثروتمند سمنان بوده و او اصالتاً از ناحیه سند بوده اما خودش در بیابانک سرخه استقرار داشته است..شیخ علاء الدوله نقطه‌ای از زندگی راهش را تغییر داد و به دلیل روی آوردن به ریاضت و عرفان بیشتر ثروتش را در راه تصوف صرف کرد. این مکان یکی از مراکز مهم تجمع عارفان، دانشمندان و شاعران در اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری قمری بوده و به علت اهمیت و احترامی که بزرگان و فرمانروایان این دوره برای عارف بزرگ سمنانی قائل بودند، قبله‌گاه فکری آنان به شمار می‌رفت. در تذکرةالشعرای دولتشاه سمرقندی آمده است که خواجوی کرمانی شاعر معروف قرن هشتم هجری قمری سال‌ها در همین خانقاه به خدمت شیخ علاءالدوله سمنانی مشغول بوده است و گردآوری دیوان اشعار علاءالدوله سمنانی را نیز به وی نسبت داده‌اند.
وارد خانقاه که می‌شوید محوطهٔ بزرگ مربع شکلی را خواهید دید که گنبد عظیم بقعه، بالای آن قرار داشته و در چهار طرف این محوطه راهروها و اتاق‌‌های متعدد ساخته‌شده بود. روی قبر شیخ علاءالدوله، نرده‌ای آهنین و سقف دار برپا شده بود که قبر را نسبتاً از اشعهٔ سوزان آفتاب کویر حفاظت می‌کند. مزار شیخ که در بیرون ایوان و بر صفحه‌ای بزرگ واقع‌شده است دارای ۱.۶۰ متر طول و ۱.۱۰ متر عرض و ۷۰ سانتی‌متر بلندی مشتمل بر دو سنگ‌قبر است. اشعاری بر سنگ مزار حجاری‌شده است.. ظاهراً قسمتی از این بنای باارزش، ویران‌شده اما میراث فرهنگی استان سمنان، قسمت‌‌هایی از بنا را بازسازی کرده است. هر ضلع حیاط مربع شکل بنای آرامگاه الاء الدوله سمنانی ۷ متر است.
این کاروانسرا از نوع کاروانسراهای دو ایوانی و شامل حیاطی وسیع با ۲۴ حجره در پیرامون می باشد. به دلیل تکثیر شاگردان و صوفیان شیخ علاء الدوله در طول حیاط اتاق هایی می توان یافت که برای استراحت و استفاده این صوفیان ساخته شده است تا بتوانند در آن‌ها به تصوف و ریاضت بپردازند.
ایوان آجرکاری شده رفیع این آرامگاه باستانی از بخش‌های دیگر این مجموعه که باید حتما از آن دیدن کرد. ایوان با دو ستون و جرز عریض آجری به ارتفاع ۶ متر و دو اتاق با درهای چوبی قهوه‌ای در این میان قرار دارد.
دو طاق‌نمای آجری ،با تزیینات ساده در این آرامگاه، جزو اصیل‌ترین و قدیمی‌ترین بخش‌های بناست که از زمان‌های دور هنوز پا برجا مانده و مثل سایر قسمت‌های مجموعه مورد بازسازی و مرمت قرار نگرفته است.
در زمان حاضر اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان با دعوت از گروه علمی بین المللی مقاوم سازی و استحکام بخشی میراث معماری(ISCARSAH) تحت نظارت جهانی یونسکو که یکی از تشکل‌های حرفه ای بین المللی مطالعات و پژوهش بناهای تاریخی است اقدام به استحکام بخشی به آرامگاه شیخ علاء الدوله سمنانی کرد.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.