آب انبار نوگاباد نایین

آب انبار نوگاباد از آب انبارهای کوچک شهر نایین است. این آب انبار که در کنار مسجد خواجه واقع شده است، از دو بادگیر بلند بهره می‌برد. آب انبار نوگاباد در چند سال گذشته توسط اداره میراث فرهنگی مورد بازسازی قرار گرفته است.مسئله آب نایین به ویژه آب شرب مردم از قدیم الایام یکی از مسائل روزمره و معضل اجتماعی مردم این دیار بوده و امروزه نیز کم و بیش مبتلا به آن هستیم. اگر نظاره ای به قدمت قنوات هفتگانه شهر «گزیسر، ورزجان، حنفش، میرکان، راحت آباد و محمدآباد و عاشق آباد» که متأسفانه به استثنای قنات حنفش همگی خشک و بایر گردیده اند، داشته باشیم به این نتیجه می رسیم که اولاً قدمت این قنوات شاید از هزار سال بیشتر باشد و ثانیاً همه دارای آب شور و غیر قابل شرب می باشد. با این توضیح مختصر در می یابیم که مردم نایین از دیرباز با مشکل آب شرب مواجه بوده و به همین جهت مدام در فکر چاره جویی و رفع این مشکل برآمده اند.

در آن ایام ساده ترین راهکار، احداث آب انبار و ذخیره سازی آب شیرین از کاریزهای مزارع اطراف شهر بوده است.آب انبارها دارای مخزن ، دوپاشیر ، سه بادگیر و فاقد پاشیرو … و تنوع اجراء مختلف آب انبارها در شکل و فرم ساخت آن از جمله در پاشیرها ، بادگیرها و مخازن آب انبارها جذابیت بسیار زیبائی را به این بناها داده و همین امر باعث شده که گردشگران محققان و پژوهشگران متعددی از اقصی نقاط جهان جهت بازدید و تحقیق پیرامون بحث آب انبارها به این شهرستان مراجعه نمایند .از جالب ترین مباحث مربوط به آب انبارها ، طرز ساخت و نوع آبگیری و ذخیره سازی آب در این بناها بوده که تشریح و توضیح آن برای گردشگران جذابیت خاصی به موضوع می دهد .

تعداد و تنوع آب انبارها در شهرستان نایین آن را به نام شهر آب انبارها مشهور نموده ، چنانکه در بافت تاریخی شهر نایین در هر کوی و برزن آب انباری با شکل خاص خود به چشم می خورد .آب انبارها در گذشته جزو نیازهای اولیه مردم بودند به همین دلیل افرادی که امکان مالی داشتند، اقدام به احداث آب انبار می کردند که برخی از آنها عمومی و در داخل محله و برخی دیگر خصوصی و در منازل بود.آب این آب انبارها در قدیم از آبهای سطحی باران و برف تأمین می شده که در سالهای بعد از چشمه های شیرین اطراف نایین تأمین و هم اکنون با ذخیره کردن آب توسط آب لوله کشی شهری در زمستان تأمین می گردد .آب انبارهای نایین از لحاظ عناصر و اجزاء ساختمان شباهت تمامی با هم دارند. این آب انبارها به خاطر شرایط اقلیمی و کویری نایین ساخته می‌شدند زیرا آب بیشتر قناتها شور و غیرقابل استفاده بود.

راه پله و محل برداشت آب ازدیگر قسمتهای آب انبارهای نایین است. هر محله در نایین دارای یک آب انبار بوده که هنوز نیز پابر جا هستند و برخی از آنها تا چند سال پیش مورد استفاده قرار می‌گرفتند. از معروفترین آب انبارهای نایین آب انبار معصوم خانی است که در محله چهل دختران واقع است. در شهر کویری نایین، آب مهم‌ترین عنصر حیات و بقا در دوره‌های مختلف تاریخی محسوب می‌شود و آب انبارها مهم‌ترین منبع نگهداری و تأمین آب در فصول گرم سال در این منطقه‌است. از شهر نایین با بیش از ۵۰ بنای آب انبار می‌توان به شهر آب انبارها یاد نمود که ۸۰ درصد از آنها مورد استفاده‌است و اکثراً به پمپ برقی مجهز هستند. با این وجود از سال ۱۳۷۵ آب شرب لوله‌کشی از زاینده‌رود به نایین منتقل می‌شود.

در نایین آب انبارها را به تناسب نیاز با اشکال مختلفی می‌توان مشاهده نمود. معمولاً شکل کلی آب انبارها با یک مخزن و دو بادگیر در کنار آن و یک پاشیر روبروی آن دیده می‌شود ولی به تناسب نیاز گاهی با یک پاشیر دو مخزن (آب انبار خان یا دوقلوی نایین و محمدیه) با یک مخزن و دو پاشیر (آب انبار مصلای نایین) و اشکال متنوع دیگر می‌توان مشاهده نمود.

قدمت آب انبارهای نایین از صفویه به بعد بوده و در طول دوره‌های تاریخی مهم‌ترین عامل ذخیره آب محسوب می‌گردیده‌ است در نایین این عنصر معماری با وجود در دسترس بودن فناوریهای روز، هنوز مورد استفاده‌است.