گورستان اسپیدژ بزمان ، ۵ هزار سال قدمت دارد و مربوط به دوران پیش از تاریخ ایران باستان است و در شهرستان ایرانشهر، بخش بزمان، روستای اسپیدژ واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۷۴۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.گورستان اسپیدژ بزمان به دو دورهی پیش از تاریخ تقسیم میشود که یکی مربوط به عصر برنز میانی تا ابتدای عصر آهن و دیگری عصر آهن و مربوط به هزارهی دوم است.منطقهی باستانی اسپیدژ که در کنار منابع آب و نخلستانی بزرگ به همین نام قرار دارد، آثار سه دورهی پیش از تاریخ، دوران تاریخی و دوران اسلامی را در خود جای داده است. علاوه بر قبرستانهای باستانی این منطقه آثاری از یک قلعه و استحکامات وابسته به آن نیز که به دوران اسلامی مربوط میشود، هنوز برجا مانده است.این قلعه به دلیل استفاده از سنگهای آهکی سفیدرنگ در ساخت، به نام “قلعه سفید“ یا “دژ سفید” شهرت دارد.
نتایج کاوش در بقایای تمدن پنج هزارسالهی بزمان ایرانشهر، تکنولوژی پیشرفته و تمدن غنی ساکنان این منطقه از بلوچستان را آشکار کرده است.خفتگان پنجهزارسالهی اسپیدژ انتظار هیچ کاوش یا غارتی را نمیکشند؛ برای آنان که پنجهزار سال است در دل خاک رفتهاند چه فرقی میکند در میان شیشههای موزه قرار بگیرند؛ یا دست به دست در دنیا بچرخند؟ برای ما مهم است که بدانیم گذشتگانمان چگونه میزیستهاند.
سفالهای قرمز و خاکستری منقوش که با ظرافت بسیار بالایی ساخته شدهاند، بهوفور در کنار حفرههای ایجاد شده وجود داشتند. منطقهی باستانی بزمان به عنوان یک منطقه باستانی جای توجه و کمک بسیاری دارد و محافظت و توجه به این منطقه ازسوی میراث فرهنگی باید بیش از مناطق دیگر باشد که برخلاف انتظار، تاکنون چنین نشده است.
متاسفانه محافظت فیزیکی توسط نیروهای انتظامی و سازمان میراث فرهنگی به دلیل وسعت منطقه، امکانپذیر نیست. البته حضور در اسپیدژ حضور حفاران قاچاق را کمرنگتر میکند؛ ولی تا وقتی که نیروی محافظ میراث فرهنگی با ضمانت اجرایی تشکیل نشود، اینگونه مشکلات در سراسر کشور وجود خواهد داشت. اسپیدژ در ایرانشهر یکی از محوطههای پیش از تاریخ و مربوط به هزارهی سوم است. این محوطه در سال ۱۳۸۱ شناسایی و اولین مطالعات و پژوهشها دربارهی آن انجام شد. سال گذشته نیز پژوهش و کار میدانی در منطقه صورت گرفت و امسال نیز ما مجوز شروع فصل سوم کار را دریافت کردهایم که به محض دریافت اعتبارات، کار را شروع میکنیم.
اسپیدژ مربوط به عصر مفرغ و جزو تمدنهای جازموریان است. این منطقه، پل رابط بین تمدنهای بزرگ هزارهی سوم در فلات مرکزی ایران به شمار میرود که نمونهی بارز آن، تمدن جیرفت و شهر سوخته است. در هزارهی سوم ما در هیچ کجای دیگر استان مانند این سایت باستانی که دارندهی ارتباط نزدیک این دو تمدن را باشد نمیبینیم. این اولین باری است که در یک سایت آثاری از برنز قدیم را پیدا کردهایم.
اسپیدژ تمدنی خاموش
اسپیدز نام دیگر همان اسپیدژ (دژ سفید) می باشد.نام قبرستان اسپیدژن پنج هزار ساله اسپیدژ را از قلعه ای با همین نام از دوره اسلامی، که تماما با سنگ لاشه سفید رنگ ساخته شده است گرفته اند.اسپیدژ به نخلستان های سر سبز و انبوه و چشمه ای گوارا مجهز است که آماده پذیرایی از گردشگران می باشد.چشمه مذکور در فاصله ۴۰ کیلومتری جنوب غرب شهر بزمان واقع شده است.
تاریخچه قبرستان نشان می دهد که این قبرستان به دو دوره پیش از تاریخ تقسیم میشود:
یک دوره مربوط به عصر برنز میانی تا ابتدای عصر آهن
دیگری عصر آهن و مربوط به هزاره چهارم خورشیدی ایرانی
در ۲ کیلومتری قبرستان اسپیدژ، فضایی بسیار وسیع موجود است، که به پیر سهران شهرت دارد.این منطقه که در ان آثاری از یک شهر مسکونی دیده می شود هنوز باستان شناسان در مورد آن اختلاف نظر دارند که آیا این همان شهری است که مردم اسپیدژ در آن زندگی می کرده اند یا شهر دیگری است.مردان این دیار برای احضار مالکیت خود از مهره هایی استفاده می کردند که از جنس سنگ یا فلز بوده است.آثار کشف شده در قبرستان اسپیدز نشان می دهد که جامعه طبقاتی حکمفرما بوده است.جامعه طبقات از نظر موقعیت اجتماعی، سطح رفاه و طبقه اجتماعی تقسیم بندی می شده است.مواردی وجود دارد که نشان از تقسیم کار در آن دوران دارد.حرفه هایی مانند سنگ تراشی و ابزار سازی و شگار گری و فلز کاری حتی سفالگری و حصیر بافی نیز وجود داشته است.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.