آیا مفهوم گردشگری قابل دسترس را می دانید ؟ با شنیدن این واژه بلافاصله به یاد معلولین و دستگاه‌هایی مانند سمعک، رمپ یا ویلچر می افتیم. البته این موارد بخش مهمی از گردشگری دسترس پذیر برای معلولین را شامل می‌شوند، اما مفهوم گردشگری دسترس پذیر بسیار فراتر از این است. یکی از جنبه‌های گردشگری دسترس پذیر به معنی فراهم کردن امکانات، اطلاعات و محصولات گردشگری برای معلولین یعنی گردشگری معلولین است تا بتوان از این طریق به نیازهای خاص آنها پاسخ داد.
بر اساس آمار سازمان بهداشت جهانی ، پانزده درصد جمعیت جهان را افراد با معلولیت خاص تشکیل می دهد. که در سال ۲۰۲۰ به جمعیت یک میلیارد و دویست هزار نفر می رسد. و در سال ۲۰۵۰ این رقم دو برابر خواهد شد. باید بدانیم ایجاد زیرساخت های قابل استفاده برای معلولان بسیار مهم است. از طرف دیگر جامعه جهانی در حال پیر شدن است به قدری که تخمین زده می شود در سال ۲۰۵۰ ، بیست درصد جمعیت جهان را افراد بالای ۸۰ سال سن تشکیل دهند. هم اکنون هم درصد بالایی از گردشگران را افراد مسن تشکیل می دهد زیرا به میزان کافی پس انداز و زمان فراغت برای سفر دارند. همانطور که آمار به ما میگوید جمعیت بالایی را افراد با نیاز خاص که شامل سالخوردگان ، بیماران ، معلولین، خانواده های دارای کودک و همچنین زنان باردار تشکیل می دهد.به تمام آمارهای ذکر شده در بالا جمعیت افرادی که به طور موقت دچار بیماری ، شکستگی استخوان ویا آلرژی می شوند را اضافه کنیم درمی یابیم گردشگری دسترس‌پذیر در طول زندگی همه ما مورد نیاز خواهد بود.
موزه دسترس پذیر برای نابینایان. نقاشی سه بعدی قابل لمس
هریک از گروه های هدف گردشگری دسترس‌پذیر نیازی خاص دارند . امروزه شرکت های متعددی در حال طراحی محصولات و خدماتی هستند که بتواند برای همه قابل استفاده باشد . به طوری که همه افراد بتوانند از سفر خود لذت ببرند و تجربه های فراموش نشدنی را کسب کنند. از این جهت سیستم حمل و نقل ، اقامتگاه ها ، اماکن تاریخی و فرهنگی ، جاذبه های طبیعی و… باید قابل دسترس برای همگان شوند.
در این زمینه ، طالب الریفاعی، دبیرکل سابق سازمان جهانی جهانگردی ملل متحد فرمودند: ” دسترس‌پذیری ، رکن اساسی سیاست های گردشگری پایدار و مسئولانه است. این ویژگی از ضروریات حقوق بشر و فرصتی بی نظیر برای کسب و کارها به شمار می رود. مهمتر اینکه باید توجه داشت نه تنها افراد ناتوان یا افراد با نیازهای ویژه ، بلکه همگان از فواید گردشگری دسترس‌پذیر بهره مند می شوند.” به عبارت دیگر اگر یک خانواده نتواند با فرزند معلول خود سفر کند ، کسب و کارهای گردشگری یک مشتری از دست نداده اند بلکه یک خانواده را از دست داده است همچنین بر اساس تحقیقات افراد با نیاز خاص و همراهانشان اقامت های طولانی تری نسبت به دیگر مسافرین در هتل ها دارند. که این خود فرصت طلایی برای کسب و کارهای حوزه گردشگری است تا با در نظر گرفتن نیاز این افراد در محصولات و خدمات خود درآمد بیشتری کسب کنند. از سوی دیگر گردشگری دسترس‌پذیر برای همگان فصلی بودن این صنعت را کاهش می دهد و فصول سفر طولانی تر و فعالان این حوزه بیش از پیش بهره مند خواهند شد.
مفهوم گردشگری دسترس‌پذیر به انطباق محیط ها ، محصولات و خدمات گردشگری با نیاز همه افراد جامعه می پردازد آنجا که سبب شود همه افراد بتوانند از خدمات استفاده کنند و لذت ببرند. بر اساس آمار جمعیت افرادی که به این نوع نگاه در گردشگری نیاز دارند بسیار قابل توجه است،خوشبختانه با بهبود کیفیت خدمات بهداشتی و پزشکی در سده اخیر در جوامع شاهد افزایش طول عمر افراد هستیم. از همین رو همه ما متقاضی محیط، محصولات و خدمات قابل دسترس در طول زندگیمان هستیم،گاهی به علت معلولیت، بیماری، حادثه، حاملگی، سن بالا و یا به ساده ترین دلیل آن هم به همراه داشتن وسایلی در ابعاد بزرگ نیازهای خاصی داریم تا در آن محیط به راحتی تردد کنیم و تجربه مثبتی از سفر خود داشته باشیم.
این شرایط خاص می تواند گردشگر، کارکنان صنعت گردشگری و ساکنان محلی یک مقصد را تحت تاثیر قرار دهد. برای مثال اگر به هر دلیلی توانایی راه رفتن را نداشته باشیم و بالاجبار از وسیله ای چون ویلچر استفاده کنیم آیا می توانیم به راحتی در راهروهای تنگ هواپیما تردد کنیم؟یا از پرواز خود جا می مانیم؟ متاسفانه این مساله نه تنها در ایران بلکه در همه ی کشورهای جهان دیده می شود. با یک جستجوی ساده در اینترنت به اخبار متعدد جا ماندن افراد معلول از پرواز به دلیل استاندارد نبودن طراحی هواپیماها می رسیم. در دسترس نبودن خدمات نه تنها به افراد با نیاز خاص ضربه می زند بلکه ضرر اصلی به شرکت های وارد می شود که این بخش بزرگ از مشتریان خود را از دست می دهند. همانطور که هفته پیش گفتیم اگر یک معلول نتواند به راحتی سفر کند ، خانواده و دوستان او هم سفر نخواهند کرد و یا مدت طولانی و با راحتی خیال سفر نخواهند کرد زیرا یک از اعضای خود را به همراه ندارند. پس آن شرکت حمل و نقل هوایی، یک مشتری از دست نداده است بلکه تعداد مشتری بیشتری را از دست داده است.
از این رو سازمان جهانی گردشگری ، گردشگری دسترس‌پذیر را فرصتی سودآور برای کسب و کارهای فعال در حوزه گردشگری می داند. البته نباید فراموش کنیم که در دسترس بودن، یک زنجیره از خدمات قابل دسترس می خواهد. چه اهمیتی دارد هتلی با همه استانداردهای دسترس پذیری داشته باشیم وقتی حمل و نقل جاده ای ، ریلی و هوایی مناسب نداریم؟چگونه فرد معلول خود را به آن هتل برساند؟ این سازمان از جزیره های قابل دسترس صحبت می کند که کمکی به تجربه افراد با نیاز خاص نمی کنند. به همین سبب در توسعه گردشگری برای همگان نباید به برنامه ریزی های جزیره ای بپردازیم. طراحی یک هتل قابل دسترس را با هماهنگ کردن حمل و نقل و دیگر خدمات در دسترس تسهیل کنیم. پس برای داشتن مقصد گردشگری در دسترس برای همگان، بخش های دولتی و خصوصی در تعاملی سازنده می توانند به این هدف برسند. ما نیاز داریم تا با بررسی نمونه های موفق خارجی در حوزه گردشگری در دسترس و نیز نظرخواهی و کمک افراد با نیاز خاص ساکن ایران مسیر تحقق گردشگری برای همه رابه صورت بومی فراهم کنیم.
فهرست
سازمانهای گردشگری دسترس پذیر در دنیا
در دنیا سازمان هایی پیش رو در این زمینه فعالیت می کنند .شبکه اروپایی برای گردشگری قابل دسترس (ENAT ) و بنیاد مشارکت اجتماعی افراد معلول در اسپانیا (ONCE) توانسته اند مجموعه ای از اقدامات راهگشا در زمینه زنجیره تامین گردشگری در قابل دسترس را انجام دهند و میزان آگاهی جامعه و کسب و کارهای گردشگری به این مقوله مهم را بالا برند. امیدواریم تا اقدامات آنان در جهت گسترش مقاصد قابل دسترس در سراسر جهان اتفاق افتد و فقط محدود به اروپا نشود. فعالیت های این سازمان ها و قواعد و استاندارد هایی که ایجاد کرده اند تا بتوانند مسیر گردشگری دسترس پذیر را تسهیل کنند.
حال به معرفی سازمان پیشرو در زمینه “گردشگری دسترس پذیر برای همه” می پردازیم. مهمترین نهاد فعال تا به امروز، شبکه اروپایی گردشگری دسترس پذیر [ENAT]است که یک انجمن غیر انتفاعی بشمارمی رود و با سازمان هایی که هدفشان در زمینه مطالعه وارتقاء عملکرد گردشگری دسترس پذیر است همکاری می کند.این انجمن در سال ۲۰۰۶ به عنوان یک پروژه با حمایت نه(۹) سازمان در شش کشور عضو اتحادیه اروپا تاسیس شد و تحت حمایت مالی کمیسیون اروپا شروع به کار کرد.
با استفاده از دانش و تجربه جمعی، اعضای این انجمن در حال بهبود دسترسی به اطلاعات گردشگری، حمل و نقل، زیرساخت ها، طراحی خدمات بهتر برای بازدید کنندگان با انواع نیازهای ویژه هستند. هم چنین با همکاری یکدیگر، مدل های عالی در گردشگری دسترس پذیر را برای کل صنعت گردشگری جهان ارائه می دهند.
اعضای ENAT را می توان در بیش از ۳۰ کشور و ۵ قاره جهان یافت. فعالیت های توسعه ای این اعضا در بسیاری از زمینه های مختلف مانند مدیریت مقصد، بازاریابی، حمل و نقل، برگزاری تور، آموزش کارکنان و تورلیدرها، استانداردسازی و ارائه خدمات ویژه بسیار حائز اهمیت است. این انجمن باور دارد سرمایه گذاری در گردشگری دسترس پذیر می تواند بازده مالی بالایی داشته باشد، حتی زمانی که بازار به طور کلی در رکود است.
هدف ENAT، ترویج توسعه گردشگری دسترس پذیر به عنوان ابزاری برای کاهش تبعیض در زندگی افراد معلول است و این موجب ترویج مشارکت اجتماعی وسیع تر آنان در سطح بین المللی خواهد شد. دسترسی فیزیکی به حمل و نقل عمومی، بازدید از مقصد گردشگری، اقامت در هتل ودیگر مکان ها و جاذبه ها برای معلولین بسیار مشکل است . دسترسی به اطلاعات گردشگری ، رزرو خدمات به صورت آنلاین نیز با توجه به نیاز معلولین طراحی نشده است . همین مسائل موجب شده است سفر کردن برای آن ها امری ناممکن شود.
این فقدان دسترسی، تاثیر مستقیم و منفی بر تعداد گردشگران و کیفیت مقاصد و محصولات گردشگری داشته است. احتمالا مسافران زیادی ، مشکلات دسترسی را تجربه می کنند، برای مثال افرادی که دارای معلولیت های جسمی یا حسی، مسن و شاید کمی ناتوان، زنان باردار، خانواده های با کودکان کوچک و افرادی که دارای بیماری مزمن و یا موقت هستند هر کدام به نحوی با مشکلات روبه رو می شوند. همه این افراد نیاز به “گردشگری دسترس پذیر” دارند. این انجمن کمک می کند که اروپا به عنوان یک مقصد دسترس پذیر معرفی شود.به طوری که همه مسافرین بتوانند آزادانه حرکت کنند، از تجربه های جدید لذت ببرند و مطمئن باشند که خدمات مورد نیاز و انتظار را دریافت می کنند. این انجمن و اعضایش در تلاشند تا گردشگری دسترس پذیر را یک اولویت مهم قلمداد کنند زیرا هم به نفع گردشگران است و هم پایدار بودن درازمدت صنعت گردشگری را تضمین می کند.
البته این انجمن غیرانتفاعی تنها در اروپا فعالیت نمی کند. تازه ترین پروژه آن ها با نام” دسترسی به چین و فرهنگ ” در سال ۲۰۱۸ شروع شد. این پروژه به طور کامل با کمک تأمین مالی مربوط به خانم سون جی که جوان معلول چینی است شروع شده است تا خدمات اطلاع رسانی گردشگری را در دسترس قرار دهد و فرصت های فرهنگی را برای مسافران چینی و خارجی با نیازهای خاص فراهم کند.انجمن هم چنین در حال جذب متخصصان صنعت گردشگری برای آموزش و آماده سازی آن ها برای اقتصاد جدید است که بیش از پیش به نیاز افراد توجه می کند.
از دیگر فعالیت های این نهاد می توان به کد رفتار خوب اشاره کرد. در اکتبر سال ۲۰۰۹، از کد رفتار خوبENAT که برچسبی است برای نشان دادن تعهد کسب و کارهای تجاری و سازمان های گردشگری در رفع نیاز های گروه های خاص، رونمایی شد.
استانداردهای این کد شامل ۸ اصل راهنمایی است تا شرکت ها و سازمان ها با پیروی از آن، مشکلات دسترسی را به حداقل برسانند. این کد قدردانی ای هست در جهت به رسمیت شناختن تلاش های سازمان ها و شرکت های گردشگری که به موضوع دسترس پذیری خدمات اهمیت داده اند.
در گردشگری دسترس پذیر برای معلولین توجه به چه مواردی الزامی است؟
هدف از گردشگری دسترس پذیر فراهم آوردن امکانات و تسهیلات لازم برای تمامی افراد جامعه مخصوصا معلولین است تا فرصت شرکت در فعالیت‌های گردشگری را داشته باشند. برای رسیدن به این هدف، ذینفعان صنعت گردشگری باید موارد زیر را در مراکز و مقاصد گردشگری جهان تا حد امکان اجرایی کنند:
وب سایت‌‌هایی در رابطه با مراکز توریستی قابل دسترس که در آن اطلاعات صحیحی درباره میزان و سطح در دسترس بودن مقاصد گردشگری ارائه شده باشد.
وسایل حمل و نقل قابل دسترس برای معلولین
رستوران، کافی شاپ و سایر مکان‌های عمومی که قابل دسترسی باشد.
خیابان و پیاده‌روهای همسطح و با شیب کم
سرویس بهداشتی عمومی دسترس پذیر
ایستگاه‌هایی برای ارائه خدمات به معلولین مانند فروش، تعمیر یا کرایه ویلچر، واکر، تجهیزات جانبی وسایل کمک حرکتی، سمعک و…
هتل ها و اقامتگاه‌های قابل دسترس
یکی از بخش‌های اصلی گردشگری دسترس پذیر برای معلولین هتل‌ها و اقامتگاه ها می‌باشند. در گردشگری دسترس پذیر، کلیه هتل‌ها، اقامتگاه‌ها ، مسافرخانه‌ها باید طبق الزامات ADA ایالات متحده آمریکا طراحی یا ساخته شوند تا برای معلولین قابل دسترسی باشد. این استانداردها برای کسب اطمینان از این مسئله است که دسترسی برای افرادی با طیف گسترده از معلولیت‌های متفاوت از قبیل افراد نابینا، کم بینا، ناشنوا، افرادی که دارای محدودیت در استفاده از دست و بازوها هستند و…فراهم آمده باشد. مهمترین بخش‌های این الزامات عبارتند از:
استفاده از خطوط بریل و برجسته و علائم هشدار دهنده قابل تشخیص برای افراد نابینا و کم بینا که از عصا استفاده می‌کنند.
نصب اعلام آتش سوزی تصویری در واحدها و تمام اتاق‌هایی که مخصوص افراد ناشنوا یا کم شنوا است
دستگیره‌های درب، کنترل های سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی و تهویه دارای قابلیت استفاده آسان برای افرادی که محدودیت در استفاده از دست‌ها و بازوهای خود دارند، باشند.
در واحد اقامتی که فاقد سطوح دارای ارتفاع و پله و دیگر سطوح غیر همسطح هستند، راهی برای جابجایی افرادی که قادر به حرکت نیستند و از ویلچر استفاده می‌کنند، در نظر گرفته شود.
برای رفت و آمد افرادی که از ویلچر، عصا و دیگر وسایل کمک حرکتی استفاده می‌کنند، از رمپ و سطوح شیبدار استفاده شود.
عرض درب‌ها برای رفت و آمد راحت افراد ویلچردار ۳۲ اینچ در نظر گرفته شود.
استفاده از ون‌های بالابر برای معلولین
پارکینگ ویژه معلولین باید به گونه‌ای باشد که فضای کافی برای استفاده معلولین از ویلچر، واکر یا وسایل کمک حرکتی برای سوار یا پیاده شدن از ماشین ون را بدهد و نزدیکترین مکان به راهرو و لابی هتل باشد.
درصورتیکه هتل به درب تمام اتوماتیک مجهز نباشد، مسیر پیاده روی جلو درب لابی باید همسطح و بدون شیب باشد.
ارتفاع میز پذیرش یا میزهای دیگر ارائه سرویس به مهمان باید اجازه پرکردن فرم نام نویسی به مهمانی که از ویلچر استفاده می‌کند را بدهد.(این الزامات در مورد میز سرو صبحانه یا غذاهای دیگر نیز صدق می‌کند)
حمل و نقل عمومی دسترس پذیر
حمل و نقل در سفر یکی از نیازهای مهم و اساسی است که در گردشگری دسترس پذیر برای معلولین به آن توجه شده است. طرح ” اطلاعات سفر” یکی از امکاناتی است که می‌تواند تمامی اطلاعات لازم شبکه حمل و نقل مقصد را در اختیار معلولین قرار دهد. این اطلاعات می‌تواند به شکل بروشور یا بصورت دیجیتالی ارائه و در وب سایت‌های شهری، ایستگاه‌ها یا حتی وسایل حمل و نقل قرار داده شود.
البته ” اطلاعات سفر” تنها مخصوص معلولین نیست و تمامی مسافران می‌توانند از آنها استفاده کنند. با این وجود، این اطلاعات برای معلولین باید به گونه‌ای باشد که معلول بتواند:
برنامه سفر درون شهری خود را با توجه به محل توقف، دسترسی به شبکه حمل و نقل و…آماده کند.
از تجهیزات و امکانات مخصوص معلولین در ایستگاه‌های وسایل حمل و نقل مانند آسانسور، پله برقی و سطح شیبدار مطلع شود.
بداند در صورت اختلال در سرویس دهی حمل و نقل عمومی باید چکاری انجام دهد.
آژانس‌های گردشگری دسترس پذیر
یکی از مواردی که می‌تواند سفر برای فرد معلول را لذت بخش کند، استفاده از امکانات و تورهایی است که برخی آژانس‌های گردشگری به معلولین ارائه می‌دهند. به این ترتیب یک فرد معلول می تواند با صرفه جویی در وقت خود لذت بیشتری از سفر ببرد.
تو‌رهای مخصوص معلولین مجهز به امکاناتی مانند ویلچر، سمعک و… می‌باشند. علاوه بر این به‌گونه ای برنامه ریزی می شوند تا محل اقامت، ترانسفر، جاذبه های گردشگری و.. همگی برای معلولین قابل دسترس باشد.
نکات مربوط به سفر برای معلولین
بعنوان یک فرد معلول بهتر است قبل از اقدام به سفر برخی از موارد را کنترل کنید تا سفر بی دردسر و راحت تر را تجربه نمایید.
اگر به خارج از کشور سفر می کنید، حتما برخی از کلمات و واژه های متناسب با نیاز و وضعیت خود را به زبان انگلیسی یا زبان کشور مقصد فرا بگیرید.
فروشگاه های دوچرخه مکان‌های خوبی برای تهیه و تعویض قطعات ویلچر شما هستند. حتما قبل از وجود این فروشگاه‌ها در نزدیکی محل اقامت تان مطمئن شوید.
مطمئن شوید بیمه مسافرتی شما در شهر یا منطقه مقصد قابل پوشش باشد.
دار‌وهای مورد نیازتان را قبل از سفر تهیه کنید.حتی بهتر است مقداری داروی اضافی نیز به همراه داشته باشید.
اگر از ویلچر برقی استفاده می‌کنید، تجهیزاتی مانند دوشاخه، آداپتور، شارژر باتری و..را به همراه داشته باشید.
اگر در محل اقامت‌تان اتاق مخصوص افراد معلول ندارد، مواردی مانند رمپ قابل حمل، توالت فرنگی و یک ریچر به همراه داشته باشید تا به مشکلات کمتری برخورد کنید.
گردشگری دسترس پذیر یک طرح لوکس نیست، بلکه یک حق اجتماعی است که باید همه افراد(سالم و ناتوان) باید از آن برخوردار باشند. در راستای تحقق گردشگری دسترس پذیر برای معلولین، مسئولین و ذینفعان صنعت گردشگری باید تمام تلاش خود را تا حد امکان در جهت توسعه و پیاده سازی امکانات لازم بکار بگیرند. به این ترتیب قطعا می‌توان نتایج مثبتی برای توسعه کلی کسب و کارهای مرتبط با این بخش انتظار داشت.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.