کاروانسرای میرزا کاظم همدان مربوط به دوره قاجار است و در همدان، سرای میرزاکاظم، شرق خیابان اکباتان واقع شده و این اثر در تاریخ ۳ اسفند ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۲۲۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کاروانسراها در گذشته یکی از شاخص های پیشرفت ورونق در شهرها بشمار می رفتند. شهرهمدان نیز همانند شهرهای قدیمی ایران دارای چندین کاروانسرا با سراهای متعدد است که امروزه محلی برای معاملات اجناس متنوع هستند.
سرای گلشن روبروی کاروانسرای میرزا کاظم و سرای گمرک واقع در شمال کاروانسرای میراز کاظم از جمله سراهای شهر همدان هستند که در آن خرید، فروش و رفوگری فرش دستباف انجام می شود که این روزها همانند سایر هنرهای دستی در شرایط بد اقتصادی بسر می برد. کسبه‌ی این کاروانسرا هم مانند دیگر کاروانسرایان، مشغول به خرید و فروش و رفوگری فرش‌های دستباف زیبا هستتند که این روزها مشابه دیگر هنرهای دستی در وضعیت اقتصادی بدی به سر می‌برند.
میرزا کاظم با پلان مربع شکل چهار ایوانی ومساحتی حدود ۳۰۰۰متر مربع دارای ۴۰حجره در طبقه بالا و۴۵حجره در طبقه پائین میباشد .نمای آجری کاروانسرا، دالان‌های تو در تو و حجره‌های کوچک و زیبا در این مکان دیدنی، آنقدر دلچسب و زیبا هستند که به سختی می‌توانید از تماشای آن‌ها دست بکشید.معماری معمول کاروانسراهای تجاری شامل یک حیاط مرکزی و دکان‌های پیرامون حیاط مرکزی در دو طبقه بوده است. دکان‌های طبقه پایین به عرضه کالا اختصاص داشته‌اند و حجره‌های طبقه بالا مخصوص استراحت و خواب کاروانیان بوده‌اند.
بازرگانانی با اصلیت ارمنی، گرجی و ایرانی که کار اصلی‌شان خرید فرش دست‌بافت از پارچه آبادی‌ها و انتقال آن به شهر و فروش و صادرات آن به کشورهای همسایه بود، در این محل به تجارت می‌پرداختند. بازرگانان نامدار ارمنی مانند آقایان «اساتوریان» و «وحمانیان» که در این کاروانسرا مشغول کسب‌و‌کار بودند.
در سال ۱۳۴۶کاروانسرای میرزا کاظم بازسازی شده است و کان‌های سرای قدیمی در زیر زمین قرار گرفته‌اند و ازآنها به عنوان انبار برای دکان‌هایی که هنوز مشغول فروش‌اند، استفاده می‌شوند.اگر به فرش و هنر فرش‌بافی علاقه دارید، حتما در برنامه‌ی سفر خود به همدان، از کاروانسرای حاج میرزا کاظم هم دیدن کنید. چرا که در گوشه‌گوشه‌ی کاروانسرا فرش‌های زیبایی را می‌بینید که روی هم انباشته شده‌اند و بوی فرش سراسر محیط را فراگرفته و فضایی خاطره‌انگیز و سوژه‌هایی ناب برای عکاسی را ایجاد کرده است.
مطالب مرتبط :