کاروانسرای دهدشت که به کاروانسرای بلاد شاپور نیز شناخته می شود در کنار مجموعه حمام کاروانسرا، امامزاده ابراهیم و امامزاده جابر واقع شده است. بنای فوق از جمله آثار شهر دوره اسلامی صفوی است که با دو ورودی در شمال و جنوب ساخته شده است.این کاروانسرا ۱۶۰۰ متر مربع مساحت دارد. کاروانسرای بافت تاریخی دهدشت که در مالکیت سازمان میراث فرهنگی است، در سال ۱۳۷۹ با شماره ۳۵۵۱ در فهرست آثار تاریخی به ثبت ملی رسیده است.
دهدشت ، مرکز بلاد شاپور
شهر دهدشت در جنوب غربی استان کهگیلویه و بویراحمد و به عنوان مرکز شهرستان کهگیلویه فعلی و در بخش گرمسیری استان واقع شده است. دهدشت یکی از شهر های مهم دوره‌ی صفویه و قاجاریه در جنوب غربی ایران بود که در برخی متون تاریخی از آن به عنوان حاکم نشین کهگیلویه یاد نموده اند. بافت تاریخی این شهر در بخش شرق و جنوب شرقی شهر قرار دارد. بر اساس متون تاریخی، این شهر، به عنوان مرکز بلاد شاپور، از توابع کوره ارجان حداقل از عصر سلجوقی تا پایان دورة صفوی به شمار می رفت. در عصر صفوی تا قاجاریه این شهر به عنوان مرکزی برای داد و ستد منطقه ای و همچنین شهری واسطه ای میان بنادر جنوب و پایتخت دولت های یاد شده یعنی اصفهان و تهران ایفای نقش می کرد.
براساس متون تاریخی معاصر، دهدشت در حمله طوایف چهار بنیچه ویران و تقریباً خالی از سکنه شد و اهالی این شهر بنا به موقعیّت تجاری خود در اقصی نقاط بنادر جنوبی ایران با نام دهدشتی پراکنده شدند. در سال ۱۳۳۰ شهر جدید دهدشت در کنار بافت تاریخی آن بنا و مراکز مختلفی در این شهر احداث شد. از آنجایی که این شهر دارای تاریخ غنی است، آثار مختلفی مربوط به دوره های تاریخی متفاوت در این شهر دیده می شود.
معماری کاروانسرای دهدشت
معماری کاروانسرا ها بر اساس اقلیم سرزمینی که در آن قرار داشتند طراحی می شد. انواع مختلف کاروانسرا شامل کاروانسرای کاملا پوشیده، کاروانسراهای کرانه پست خلیج فارس و کاروانسرای حیاط دار می شود. این کاروانسرا از نوع آخر یعنی حیاط دار است، که حیاط در قسمت مرکزی آن قرار دارد و دیگر بخش ها در اطراف آن چیده شده اند. پلان آن به صورت یک ساختمان چهار گوش است و مساحتی برابر با ۱۶۰۰ متر مربع دارد و حجره ها و اتاق ها، که تعداد آنها مجموعا ۳۷ عدد می شود، به همراه ۳۰ عدد ایوان دور تا دور قرار دارند.
مصالح بکاررفته
برای ساخت آن از مصالحی مانند سنگ، ملاط و آجر استفاده کرده اند. که از جمله مصالحی هستند که در این محل یافت می شود . اکثر سازه های منطقه نیز با این مصالح ساخته شده اند. علاوه بر این در نزدیکی این بنا، بازار، میدان بزرگی در ضلع غربی و اصطبل در ضلع شرقی قرار دارد که از دیگر عناصر تشکیل دهنده آن هستند.
برخی از حجره به یکدیگر راه دارند و می توان در بین آنها رفت و آمد کرد. حجره‌ها با طاق‌های جناغی پوشش داده شده اند. همگی یک ایوان کوچک در جلوی خود دارند. این طاق های جناغی تنها تزئینات این کاروانسرا به شمار می آیند. در داخل ایوان ها طاقچه هایی برای گذاشتن اشیاء و نیز دودکش تعبیه شده است. کف حیاط با سنگ های لاشه ای بزرگ سنگ فرش شده است. سطح آن را اندکی پایین تر از کف حجره ها ساخته اند. در حیاط چاه آبی به چشم می خورد که مطمئنا برای تامین آب مورد نیاز کاروانیان بوده است. برای دسترسی به پشت بام راه پله مارپیچ و باریکی در ضلع شمالی آن قرار دارد.
مرمت و بازسازی
مرمت بخش‌هایی از کاروانسرای دهدشت انجام شد. بافت قدمتش به دوره صفویه بوده و در رابطه با تجارت قبلاً بین بنادر و شهر اصفهان قرار گرفته بود. استراحتگاه و بازار به طول یک کیلومتر ایجاد شده و ۹۰۰ مغازه فعالیت داشته است. قسمتی از بازار نیز مرمت و آماده واگذاری به بخش خصوصی است. مسجد مورک بعد از ۷۰۰ الی ۸۰۰ سال احیا و برای استفاده مردم در اختیار قرار گرفته و احیای مسجد چهل ستون هم از اولویت‌ها است. احیای مسجد چهل ستون، ادامه احیای بازار و احیای خانه کهزادی جهت بانک سفال و آوار برداری و پیگردی بافت تاریخی در دستور کار است. کاروانسرای بلادشاپور نماد همچنان استوار تاریخ با همه فراز و نشیب‌ها در ویترین نظاره جهان قرار گرفته تا فرهنگ را بر محور سازه‌ها و آثار ماندگار تاریخ روایت کند.
نحوه دسترسی
این سازه در بافت تاریخی شهر دهدشت قرار دارد. پس اگر قصد دیدن این بنا را دارید باید به این مکان سفری داشته باشید. از آنجایی که این اثر در حاشیه شهر دهدشت قرار گرفته است. به آسانی و با کلیه وسایل حمل و نقل عمومی و یا خودرو شخصی می توانید به این قسمت از شهر بروید.
مطالب مرتبط :