کاخ دروازه ملل تخت جمشید

کاخ دروازه ملل، کاخ انتظار، کاخ دالان انتظار یا کاخ خشایارشا، از کاخ‌های تخت جمشید بوده که در کنار پلکان ورودی و در کل در شمال غربی این ارگ پادشاهی جای گرفته‌است. اطلاعات راجع به نام کاخ دروازه ملل از روی سنگ نبشته‌های بالای این کاخ گرفته شده‌است. کاخ دروازه ملل شامل سه درگاه غربی، شرقی و جنوبی است. در درگاه غربی و شرقی به ترتیب تندیس گاوان غول آسا و موجودات افسانه‌ای با سر انسان جای گرفته‌است. در کاخ دروازه ملل ، تالار یا اتاق بزرگی بوده‌است که در میانه آن چهار ستون قرار دارد. از این چهار ستون، سه ستون آن هنوز پا برجاست. بر روی دیواره و حتی تنه تندیس‌های کاخ دروازه ملل، گروهی از بازدیدکنندگان نامدار و گمنام اسم و رسم خود و تاریخ دیدارشان از تخت جمشید را کنده‌اند.
کاخ دروازه کشورها مشتمل است بر تالاری با دیوارهای خشتی ستبر، سه درگاه بزرگ و چهار ستون بلند که سقف را نگه می‌داشته‌اند. تالار، ۵/۶۱۲ متر مربع وسعت دارد (هر ضلع، ۷۵/۲۴ متر) و بامش ۱۸ متر بلند تر از سطح جلوخان پلکان ورودی بوده و به عبارت دیگر، تیغه کنگره‌هایش نزدیک ۳۳ متر از سطح دشت (در کنار دیوار صفه) بالاتر بوده است.
ستون هایش کمی بیشتر از ۵/۱۶ متر ارتفاع داشته اند و دو تای آنها تا سال ۱۹۶۵ م. بر سر پا بوده و یکی دیگر را هم با خرده ریزه‌ها و شکسته‌های دو ستون دیگر بر پا کرده ‌اند. این ستون تازه ب پا شده کامل ترین ستون تخت جمشید کنونی است. ستون های این تالار از چند قسمت درست شده است؛ زیر ستونی به صورت زنگوله، با شیارهای عمودی که اصطلاحاً قاشقی خوانده می شود و بر فراز آن یک سنگ چرخ مانند که بدان شالی ستون می گویند، سپس قلمه ستون است که به صورت استوانه ای شیاردار و رفیع بر فراز شالی نهاده شده (تعداد شیارهای استوانه ۴۸ عدد است.)

کاخ دروازه کشورها شامل سه درگاه است. درگاه‌های شرقی (یعنی درگاهی که رو به خیابان سپاهیان باز می‌شود) و درگاه غربی (یعنی درگاهی که رو به پلکان ورودی تخت جمشید باز می‌شود)، هر کدام ۱۰ متر بلندا و ۳٫۸۲ متر پهنا دارند اما درگاه جنوبی (یعنی درگاهی که رو به پلکان کاخ آپادانا باز می‌شود) بلندای بیشتری داشته و بر خلاف دو درگاه شرقی و غربی، ساده و بی نقش بوده‌است. درگاه‌های غربی و شرقی مانند دروازه آر در پاسارگاد به ترتیب با گاوان بزرگ هیکل و گاو بال‌دار با سر انسان نگهبانی داده می‌شوند. در آن عصر عقیده بر این بوده‌است که این نوع موجودات دورکننده شیاطین هستند.
همچنان که گفته شد، “دروازه همه ملل” وضعیت یک اتاق انتظار را داشته است. درگاه غربی راه ورود به درون تالار بوده است و دو درگاه دیگر، راه خروج از آن. احتمال می رود که درگاه شرقی، راه خروج بزرگان پارسی و ایرانی به سوی کاخ صد ستون و درگاه جنوبی ویژه نجبای اقوام گوناگون تابع ایران هخامنشی بوده است که از آنجا به سمت آپادانا می رفته اند.
پس از عبور از درگاه غربی، تالار یا اتاق بزرگی وجود دارد که در میانه آن چهار ستون قرار دارد. دور تا دور اتاق سکویی به پهنا و بلندای ۵۲ سانتی‌متر از سنگ سیاه رنگ خوش تراشیده، قرار دارد که جایگاه نشستن میهمانان و بزرگ زادگانی بوده‌است که به این اتاق انتظار می‌آمده‌اند. در میانه سکوی شمالی، یک برجستگی میز مانند و پله دار دیده می‌شود که احتمالاً” سکو یا تختی برای یکی از حاجبان سلطنتی بوده‌است که می‌توانسته با ایستادن بر آن، از درون درگاه شرقی کاخ و درگاه شمال غربی تالار آپادانا، به درون تالار بنگرد و چشم به حاجب کنار تخت سلطنتی داشته باشد تا به محض اشارهٔ او، گروهی را به حضور بفرستد. تمامی درونی دیوارهای اتاق با کاشی‌های رنگین سبز، آبی نارنجی پوشیده شده بوده که گل‌های دوازده پر و ردیف‌هایی از نخل و تزئینات دیگر را نشان می‌داده‌اند. از این‌ها نمونه‌هایی به دست آمده که در انبار موزه تخت جمشید نگهداری می‌شود.

منابع:پایگاه میراث جهانی پارسه (تخت جمشید)-ویکیپدیا