چشمه های معدنی آبگرم جزو اکو سیستم های آبی قرار دارند ولی از آنجاییکه در جوار مناطق آتشفشانی قرار دارند لذا در این بخش به معرفی آنها پرداخته ایم . چشمه محل جوشیدن و جریان یافتن دایمی یا موقت آب از درون زمین به خارج می باشد . این عارضه از نفوذ آب باران به زیر پوسته ی زمین و انباشته شدن آن در روی یک لایه ی نفوذ ناپذیر و در نهایت خروج آن از نقطه ای به نام دهانه ی چشمه پدید می آید . چشمه ها انواع متفاوتی دارند که از جمله مهمترین آنها چشمه های آب مدنی و چشمه های آبگرم می باشد که در اینجا به لحاظ ارتباط با موضوع به بررسی چشمه های معدنی آبگرم پرداخته ایم .
چشمه ی آبگرم آبی است که در اثر مجاورت با مواد گداخته ی درون زمین توسط گسل به سطح زمین راه می یابد . بنابراین چشمه های معدنی آبگرم خاص مناطق آتشفشانی است . از ویژگیهای این چشمه هااین است که دارای املاح معدنی بوده به همین جهت دارای خاصیت درمانی می باشند .
درجه حرارت در چشمه های معدنی آبگرم به نوع و ساختمان زمین شناسی منطقه بستگی دارد . از آنجاییکه استفاده از اثر شفا بخش چشمه های آبگرم برای درمان برخی از بیماری ها قدمتی چند هزار ساله دارد و در پزشکی نوین نیز از جایگاهی بایسته برخوردار می باشد به همین دلیل همیشه چشمه های آبگرم بیشتر از سایر شیوه های طبیعت درمانی از قبیل نقاهتگاههای درمانی و همچون لجن درمانی مورد استفاده بوده است . امروزه نقش آتشفشان ها در ایجاد چشمه های آبگرم بر کسی پوشیده نیست . ولی بعضی از واکنش های گرمازایی زمین مانند واکنش های هسته ای , حرکات زلزله نیز ممکن است در این کار دخالت داشته باشند . مسلما با نفوذ آب های گرم از خلال سنگ ها , مقداری مواد محلول در آنها وارد می شود و به این طریق چشمه های معدنی بوجود می آیند . آب چشمه های معدنی غالبا پس از طی مراحلی از لایه های مختلف زمین عبور می ند و از محلی به نام مظهر چشمه به خارج جریان می یابد .به هر حال وجود کوههای فراوان , چین خوردگی ها و به خصوص شکستگی ها و گسل ها از عوامل مهم خروج آب چشمه های معدنی هستند .
درجه حرارت آب های معدنی یکی از ویژگی های مهمی است که در آب درمانی بسیار تاثیرگذار است . سه عامل می تواند منشا حرارتی آب چشمه های معدنی باشد :
۱- ژئو ترمیک ( زمین گرمایی ) بدین معنا که بالا رفتن دمای آب در نتیجه ی گرما و حرارت مرکزی زمین باشد .
۲- ولکانیک یعنی آب گرمای خود را از منشا آتشفشانی بگیرد .
۳-فعل و انفعالات فیزیکی و شیمیایی درون زمین درجه حرارت آب چشمه های معدنی با حرکات ارتعاشی زمین و اختلاط با آب های خارجی یا سفره های آبدار سطحی تغییر می کند . درجه حرارت آب های معدنی از درجه کم تادر جه ی جوش متغیر می باشد . آب چشمه های معدنی را از نظر درجه حرارت می توان به صورت زیر دشته بندی کرد :
– آب های خیلی گرم ( بالاتر از ۴۵ درجه ی سانتیگراد )
-آب های گرم ( ۳۵ تا ۴۵ درجه سانتیگراد )
– آب های نیمه گرم (۲۸ الی ۳۵ درجه سانتیگراد )
– آب های معتدل ( ۲۳ الی ۲۸ درجه ی سانتیگراد )
– آب های سرد ( زیر ۲۳درجه سانتیگراد )
مطالب مرتبط :