پناهگاه حیات وحش دره انجیر و نی‌باز

پناهگاه حیات وحش دره انجیر و نی‌باز با وسعت تقریبی ۱۷۵۳۰۰ هکتار، در سال ۱۳۸۱ به عنوان پناهگاه حیات وحش اعلام شد. این منطقه که در استان یزد واقع شده‌است، ناحیه‌ای کوهستانی، تپه ماهوری و دشتی با اراضی شور است. پناهگاه حیات وحش دره انجیر شامل سه منطقه ارتفاعی مهم به نام‌های دره انجیر، بوزوا و نی‌باز و دشت‌های مابین آنهاست.پناهگاه حیات ­وحش دره ­انجیر و نی باز بین چهار منطقه استان یزد مهمترین پل ارتباطی است که تقریبا تمام یوزپلنگ های استان یزد از این دره عبور کرده اند یا در آن ساکن هستند؛ اما این پناهگاه به دلیل برخی عوامل مانند فعالیت معادن و شترداری به زیستگاهی شکننده تبدیل شده است.
منطقه ممنوعه کوه بافق، بخشی از منطقه شکار ممنوع دره انجیر، آریز و باجگان است که در حوزه استحفاظیی شهرستانهای اردکان و بافق قرار گرفته و از سالها پیش به طور غیر رسمی تحت نظر سازمان حفاظت محیط زیست بوده است. دره های بافق زیستگاه مناسبی برای یوز آسیایی است.
منطقه حفاظت شده کوه بافق به دلیل وجود ویژگیهای منحصر بفرد، پوشش گیاهی مناسب، وجود ارتفاعات، تپه ماهورها و دشتها و تعارضات اندک در برخی قسمتها، زیستگاه و مأمن مناسبی جهت زندگی انواع مختلفی از گونه های جانوری است.
موقعیت جغرافیایی منطقه و شرایط نسبتا مساعد محیطی، دامنه تغییرات ارتفاعی ۱۸۰۰ متری، تنوع پستی و بلندی و وجود دره های عمیق، ارتفاعات بلند و دشتهای نسبتا وسیع، رویشگاه های جنگلی و مرتعی متنوعی از انواع رویشهای بخش کوهستانی ایرانی – تورانی را به وجود آورده است.
ارتفاعات باجگان در داخل منطقه حفاظت شده تقریبا تنها رویشگاه طبیعی ارس در استان محسوب می شود. در ارتفاعات پایین تر و دشتها نیز فرمهای رویشی مختلفی از گیاهان مشاهده می شود که از جمله گونه های گیاهی مهم منطقه می توان به بنه (پسته وحشی)، قیچ، درمنه، آویشن، گون، کلاه میرحسن، خارشتر، بادام کوهی، انجیر کوهی، چوبک، درمنه، اسکمبیل، گز، اشنان، تاغ و … اشاره کرد.
منطقه حفاظت شده کوه بافق با وجود اینکه در منطقه خشک و کویری استان یزد قرار دارد دارای چشم اندازهای زیبای کوهستانی و تپه ماهوری نظیر صخره های بلند و پرشیب مشرف بر دره های پیچیده و عمیق است. علاوه بر آن طیف ارتفاعی گسترده منطقه و وجود چشمه های متعدد زمینه شکل گیری تفرجگاههای نسبتا ییلاقی را در منطقه موجب شده که مورد استقبال گردشگران محلی قرار گرفته است.
منطقه حفاظت شده کوه بافق به دلیل دارا بودن زیستگاه های نسبتا بکر، چشم اندازهای زیبا و گونه های ارزشمند حیات وحش از سال ۱۳۶۷ به عنوان منطقه شکار ممنوع، تحت کنترل اداره حفاظت محیط زیست استان یزد بوده و در سال ۱۳۷۵ با تصویب شورای عالی حفاظت محیط زیست به عنوان منطقه حفاظت شده معرفی شد.
در اوایل سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۰ لطمه های فراوانی به این منطقه وارد شد.
ویژگی مهم محدوده های کوهستانی منطقه حفاظت شده، بکر بودن نسبی آنها و اندک بودن تعارضات انسانی است. همین عامل موجب شکل گیری جمعیتهای مناسبی از گونه های علفخوار وحشی شده و پیامد آن رو به احیاء شدن جمعیت گونه های گوشتخوار بویژه پلنگ در ارتفاعات است. همچنین تصور می شود امنیت حاصله در دره ها و دامنه کوهها محیطهای نسبتا امنی را برای گونه در معرض خطر انقراض یوزپلنگ آسیایی ایجاد کرده است.
به هر حال از مهمترین پستانداران منطقه می توان یوزپلنگ، پلنگ، کل و بز، قوچ و میش، جبیر، گرگ، شغال، شاه روباه، کفتار، کاراکال، تشی، خارپشت ایرانی، جرد ایرانی، جربیل، خرگوش، دوپای کوچک و … را نام برد.
و از گونه های مهم پرندگان منطقه حفاظت شده کوه بافق : هوبره، زاغ بور، کبک، تیهو، باقرقره شکم سیاه، باقرقره شکم سفید، چکاوک کاکلی، چکاوک بیابانی، چکچک دشتی، کمرکولی بزرگ، سارگپه پا بلند، بالابان، دلیجه،عقاب شاهی، عقاب طلایی، دال و … است.
و نیز از گونه های مهم خزندگان می توان آگامای استپی، لاک پشت مهمیزدار شرقی، شترمار، آگامای صخره ای فلس درشت و … را نام برد.

منابع:
بزنیم بیرون
ویکیپدیا
خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران