وقتی گردشگری نفعی برای هیچکس ندارد

تاریخ خبر : ۱۳۹۲/۱۲/۲۵ – تهران – ایرنا – نوروز کم کم از راه می رسد و بسیاری از مردم برای استراحت و خستگی زندگی روزمره به مسافرت می روند اما غافل از اینکه مسافرت بسیاری از آنان در گونه گردشگری انبوه قرار می گیرد که منفعت اقتصادی و فرهنگی به همراه ندارد

هر چند مسافرت نوروزی (گردشگری انبوه) در سبد ایرانیان قرار دارد و یک رسم و آیین پسندیده است اما امکان دارد در مواقعی براثر بی توجهی به محیط زیست آسیب وارد شود که باید در این زمینه مراقبت های لازم صورت گیرد.

به باور کارشناسان گردشگری انبوه در مقابل گردشگری پایدار قرار دارد که معمولا با مصرف بی‎رویه و حداکثری منابع آب، غذا و انرژی همراه است.

مشکل زباله و فاضلاب از عوارض این نوع گردشگری است که به ایجاد آلودگی محیط زیست و نفوذ آن در رودخانه‎ها و آب‎های زیرزمینی و به ویژه در نواحی ساحلی منجر می شود.

امروزه معضل زباله ها و تولید بوی نامطبوع از مواد آلی آن در شهرهای شمال کشور نمونه بارزی از این قبیل فعالیت ها است؛ این زباله ها که موجب زشتی محیط شده، خود چشم اندازهای طبیعی را برای گردشگران کم جاذبه می کند.

حذف گردشگری انبوه در کشورهای توسعه یافته

این نوع گردشگری بخاطر عوارضی نامطلوبی که دارد درکشورهای توسعه یافته حذف شده اما در کشورهای در حال توسعه همچنان به شکل ابتدایی و بدوی دیده می شود.

در این نوع گردشگری افزایش نرخ خدمات وجود ندارد و تمام دستگاه های مرتبط موظف می شوند خدمات اقامتی ارائه دهند؛ بکارگیری این شیوه نه تنها اعمال مدیریت نیست بلکه انگیزه سفر در روزهای یاد شده را افزایش می دهد که به ایجاد مشکلات بیشتر منجر می شود.

در کشورهایی که به لحاظ گردشگری به توسعه نرسیده اند زمان، مکان و نوع مهمان معلوم و مشخص نیست یک جریان جابجایی افراد بوقوع می پیوندد. نوروز نیز یک جریان است و در این زمان نمی توان هیچ مدیریتی انجام داد.

گردشگری انبوه و آسیب به محیط زیست

گردشگری انبوه که با حضور میلیون ها گردشگر طی مدت زمانی کوتاه و در تعطیلات ۱۵ روزه نوروز اتفاق می افتد آسیب های فراوانی از جمله تخریب محیط زیست به همراه دارد زیرا آنان در مدت زمان کوتاه در یکجا گردهم می آیند و این حضور پرشمار در یک منطقه نمی تواند استراحت و آرامشی برای آنان به ارمغان آورد و به تخریب محیط زیست منجر می شود.

اما این نوع گردشگری در زمانی بیشتر سودمند خواهد بود که مسافر در یکی از گونه های تخصصی گردشگری فرهنگی، کشاورزی، ادبی، مذهبی و… قرار گیرد تا به منفعت و آرامش مورد نظر برسد.

برای مثال در گردشگری کشاورزی مسافر و یا گردشگر با حضور در یکی از روستاهای کشور ضمن آشنایی با کار و فعالیت مردم آن دیار از امکانات گردشگری که روستایی برای او فراهم کرده استفاده می کند که به منفعت مقصد نیز کمک می کند.

نارضایتی همه در گردشگری انبوه

در گردشگری انبوه هیچکس از فعالیتی که انجام می دهد راضی بنظر نمی رسد. گردشگر به امکانات مختلف گردشگری نیازمند است ولی از ابتدایی ترین تسهیلات بی بهره است و در نهایت سازمان های ذیربط را مقصرمی داند و با ناراضایتی محل را ترک می کند.

سازمان ها و ارگان های ذیربط که ظاهرا متولی سروسامان بخشیدن به امور این گردشگران هستند نیز توانایی ایجاد تسهیلات بیشتر برای آنان را ندارند زیرا این مسافران معمولا در روزهای خاص به صورت انبوه در منطقه ای گردهم می آیند و در اختیار گذاشتن امکانات بیشتر بسیار دشوار است.

گردشگری انبوه به هیجوجه از نظر علمی پذیرفته شده نیست و شکلی از گردشگری مدیریت نشده است که ممکن است آسیب های مختلف فرهنگی واجتماعی برای گردشگر به همراه داشته باشد.

گردشگری انبوه نوع غیر منضبط گردشگری محسوب می شود؛ در این نوع گردشگری هیچیک از گروه های ذی نفع از قبیل سیاستگزاران، مردم و سرمایه گذاران به منافع خود دست پیدا نمی کنند و این نوع از گردشگری بیشتر جنبه تخریبی دارد هر چند امکان دارد گردشگر به طور نسبی از نظر روحی به مقاصد خود برسد.

گردشگری انبوه بیشترین آلودگی و تخریب را به محیط زیست تحمیل می کند؛ همچنین در بخش سرمایه گذاری شاهد آن خواهیم بود که کیفیت خدمات گردشگری به کمترین حد خودخواهد رسید چراکه تقاضا به اندازه ای زیاد خواهد شد که خدمت جوابگوی نیاز نخواهد بود.

از نظر اقتصادی گردشگری انبوه به دلیل آسیب‎های اقتصادی درازمدت بر محیط زیست درزمینه رشد صادرات نیز موفقیت اندکی دارد.

حرکت به سمت گردشگری مسئولانه

پورنگ پورحسینی کارشناس طبیعت گردی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: در تعطیلات نوروز معمولا ما با حجم وسیع و انبوهی از مسافران وگردشگران روبرو هستیم که نمی توان این نوع گردشگری و مسافرت را نادیده گرفت زیرا مردم نیز برای رفع خستگی و همچنین استراحت نیاز به مسافرت دارند.

وی با بیان اینکه در گردشگری باید اثربخشی و هدف مندی مورد توجه قرارگیرد، افزود: توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زیست محیطی باید در گردشگری مورد توجه قرار گیرد و باید در این نوع گردشگری افراد با احساس مسئولیت نسبت به حفظ محیط زیست خود دغدغه داشته باشند و به تخریب آن اقدام نکنند.

این کارشناس تصریح کرد در صورتی که توسعه پایدار در گردشگری مورد توجه قرار نگیرد مجموعه ظرفیت های گردشگری نابود و فنا می شود و باید برنامه ای تدوین کنیم تا همه مسئولانه به محیط پیرامون خود نگاه داشته باشند.

پورحسینی تصریح کرد به هیچ وجه نمی توان از گردشگری انبوه در نوروز صرفنظر کرد و آن را نادیده گرفت و به مصلحت هم نیست.

وی گفت: باید به سمت سیاستگذاری در گردشگری مسئولانه زیرا دارای اثربخشی بالایی است.

این کارشناس افزود: گردشگری انبوه معمولا در سواحل وجود دارد و در کویر به دلیل اینکه جامعه حساس بوده دیده نمی شود؛ رونق این نوع گردشگری در سواحل نیز به محیط زیست آسیب می رساند.

وی توضیح داد در مناطقی که توان اکولوژیک بالا است و احتمال صدمه به محیط زیست وجود دارد باید بیشتر در رفت و آمد گردشگر توجه کرد.

این کارشناس گفت: باید به سمتی حرکت کرد که میزان آسیب پذیری طبیعت کمتر شود و جوامعی که میزان این آسیب پذیری اندک است باید به سمت توسعه گردشگری انبوه در این مناطق حرکت کرد.

وی تصریح کرد اکنون رویکرد گردشگری مسئولانه از سیاست های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است و ما به این سمت حرکت می کنیم.

روی آوری به گردشگری تخصصی

سواحل در گردشگری انبوه از اهمیت بالایی برخوردار است و گردشگران به وسیله تورهای گردشگری به صورت دسته جمعی به مناطق ساحلی روی می آورند تا به آرامش برسند اما چنانچه این نوع گردشگری مدیریت شده باشد و گردشگران بتوانند در طول سفر از ظرفیت های دریا و .. استفاده کنند فوایدی برای گردشگر ومقصد خواهد داشت.

در سال های اخیر برای کاهش آثار مخرب گردشگری انبوه و مدیریت نشده، توسعه گردشگری تخصصی مبتنی برشناخت و احترام به طبیعت، گردشگری فرهنگی، کشاورزی وگردشگری تاریخی مورد توجه قرار گرفته است.

با اینحال توسعه این نوع گردشگری مستلزم ایجاد آگاهی عمومی برای احترام به طبیعت و فرهنگ‎های محلی است.

آموزش مستقیم به گردشگران و میزبانان آنان برای حفظ محیط زیست و طبیعت و میراث فرهنگی و بومی و اقلیمی در این نوع گردشگری یک ضرورت محسوب می شود.