شهر لاهیجان ، عروس شهرهای گیلان

شهر لاهیجان یکی از شهرهای دیدنی و با جاذبه‌های فراوان گردشگری استان گیلان است و در شمال دیلمان قرار دارد. لاهیجان معروف به عروس شهرهای گیلان دارای چشم اندازها و جاذبه‌های طبیعی بسیار زیبا می‌باشد. همجواری شهر با یکی از زیباترین کوه‌های منطقه و دسترسی آسان به آن با چشم اندازهای کوهپایه‌ای شامل باغ‌های سرسبز چای و مزارع برنج و چشمه‌های متعدد آن در سطح ملی و حتی فراملی در بخش گردشگری سرآمد است.

منطقه لاهیجان از شمال به دریای خزر، از شرق به لنگرود، از جنوب به دیلمان، از جنوب غربی به سیاهکل و از غرب به آستانه اشرفیه محدود می‌شود. موقعیت جغرافیایی این شهر در ناحیه کوهپایه‌ای قرار دارد و تپه‌ماهورهای آن را بوته‌های چای پوشانده‌است.
این شهر ساخته‌شده بر سرزمینی هموار و جلگه‌ای است که حاصل رسوبات به جای مانده از رودهای گیلان است. از نظر موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های تاریخی یکی از شهرهای مهم استان گیلان به شمار می‌رود و مدت‌ها مرکز بخش بیه‌پیش این استان بوده‌است.

اطلاعات کلی درباره شهر لاهیجان

بر اساس آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت لاهیجان برابر با ۱۶۷,۵۴۴ نفر بوده است. مردم این منطقه تا زمان خلافت عباسی در ایران پیرو دین زرتشت بودند و پس از ورود اسلام، پیروی اسلام سنی شده و پس از زمان صفویان تاکنون اکثریت مردم این شهر پیروی شیعه ۱۲ امامی هستند. مردم لاهیجان به زبان گیلکی با گویش بیه‌پیش صحبت می‌کنند. به طور کلی چند گروه قومی در استان گیلان زندگی می‌کنند که به ترتیب شامل گیلک‌ها، تالش‌ها، کردها و آذربایجانی‌ها می‌شوند. مردم لاهیجان از اقوام گیلک هستند که در شرق سپیدرود زندگی می‌کنند.

همه ما لاهیجان را با چای ایرانی می‌شناسیم و بیراه نیست که بیشترین درآمد این شهر از طریق کشت چای به دست می‌آید. اما در درجه بعدی باید گفت که دلتای سفیدرود که در محدوده بین رشت و لاهیجان قرار دارد. بیش از ۶۰ درصد از سهم تولیدی برنج استان گیلان را داراست. اما کشت برنج در لاهیجان در طی گذر زمان به یک فعالیت فرعی تبدیل شده است. این شهر همچنین از مراکز عمده تولید مرکبات در محدوده دریای کاسپین نیز به حساب می‌آید. اما سایر صنایع و محصولات مثل ماهیگیری، تولید چوب، پنبه، پیله ابریشم و … جز فعالیت‌های اقتصادی جانبی شهر محسوب می‌شود.
علاوه بر محصولات ذکرشده، رشد گردشگری نیز در سال‌های اخیر توانسته تا حدودی به بخش‌های کوچکی از اقتصاد شهر لاهیجان کمک کند. اما پتانسیل‌های بالقوه شهر در زمینه صنعت گردشگری هنوز به طور کامل بررسی نشده است.

ریشه نامگذاری

عده‌ای معتقداند این نام ریشه در ویژگی اقتصادی این شهر دارد. به گونه‌ای که واژهٔ لاهیجان عربی‌شدهٔ لاهیگان است و لاهیگان مرکب است از لاهیگ +ان (لاهیگ = بافتنی و ان = پسوند مکانی) و به معنی مکان یا شهر بافندگان یا نساجان یا ابریشم‌بافان است. تجزیه‌ای دیگر، لاه در پهلوی (پارتی) به معنای ابریشم است. در برهان قاطع به معنای پارچهٔ ابریشمی سرخ آمده‌است و جان پسوند مکان است. در نتیجه لاهیجان به معنای «شهر ابریشم» است. اشپیگل محقق آلمانی در کتاب «حملات روسیان به سواحل کرانه خزر» نام لاهیجان را به معنی «شهر ابریشم» می‌داند. لاه به معنی ابریشم است و یج و ج پسوند نسبت است مانند یوشی و یوشیج یا لار و لاریج. در نتیجه لاهیج به معنی ابریشمی است و ان پسوند مکان. در نتیجه لاهیجان به معنی مکان ابریشمی است.

آب و هوای شهر لاهیجان

آب و هوای لاهیجان از نوع معتدل خزری است. رطوبت نسبی ۷۶ تا ۷۹ درصد بوده و گاهی به صد درصد می‌رسد.

بهار: در فصل بهار دمای شهر بسیار معتدل و مطلوب است؛ اما مانند سایر شهر شمالی باید انتظار هوای ابری و بارندگی‌های پیاپی را داشته باشید.

تابستان: شروع فصل تابستان مصادف با افزایش دما و رطوبت در همه شهرهای گیلان است و لاهیجان نیز مستثنی نیست. اما هر چه به اواخر تابستان نزدیک می‌شویم هوا معتدل‌تر و خنک‌تر شده و از رطوبت هوا کاسته می‌شود. به ویژه اواخر شهریور هوا بسیار مطبوع می‌شود.

پاییز: اوایل پاییز هوای شهر لاهیجان بسیار دلپذیر است و این وضعیت تقریبا تا اواسط آبان ماه ادامه پیدا می‌کند. اما با نزدیک شدن به فصل زمستان دمای هوا کاهش پیدا می‌کند.

زمستان: درست است که دمای هوای شهر در فصل زمستان کاهش می‌یابد. اما در کل می‌توان گفت که تغییرات دمایی در شهرهای شمالی آنچنان محسوس نیست . نهایت با ۵ تا ۶ درجه اختلاف دما فصل‌ها تغییر می‌کنند. البته در سال‌های اخیر با تغییرات آب‌وهوایی به وجود آمده این شهر شاهد بارش برف سنگین نیز بوده است.

تاریخچه شهر لاهیجان

پیش از اسلام

لاهیجان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای استان گیلان است. از قدیمی‌ترین آثار به جای مانده در این شهر می‌توان به قلعه‌ای به نام کهندژ اشاره کرد که قدمت آن به دوره اشکانیان برمی‌گردد. این قلعه تا قرن هفتم هجری در شهر وجود داشت؛ اما در این دوره با حمله مغولان به سرکردگی اولجایتو به ایران به طور کامل ویران شد.

در گذشته محدوده گیلان به دو بخش بیه‌پیش و بیه‌پس تقسیم و شهر لاهیجان نیز به عنوان مرکز بیه‌پیش شناخته می‌شد. مقصود از “بی” همان رود یا سپیدرود است و منطقه بیه‌پیش به شرق گیلان و بیه‌پس به غرب گیلان گفته می‌شده است. شهر لاهیجان تا حدود قرن سوم هجری محدوه روستای چَفَل امروزی در نزدیکی سیاهکل را شامل می‌شد. اما رفته‌رفته در قرن پنجم هجری به مکان امروزی خود منتقل شد.

پیش از حمله مغولان و تصرف شهر، این منطقه تحت تسلط دیلمیان قرار داشت. اما با ورود مغولان شهر از دست آن‌ها درآمد. در زمان ورود مغولان به شهر، فردی به نام جمال‌الدین شلوک بن شلوک نصیروند بر لاهیجان حکمرانی می‌کرد. وی در نهایت با یکی از دختران فرماندهان مغول ازدواج کرد و بر سایر حاکمان منطقه برتری گرفت. در نهایت نام خاندان خود را ناصروند گذاشت که تا حوالی قرن ۸ هجری را بر این منطقه مسلط بودند. در نهایت خاندان ناصروند با جنگ‌های پی‌درپی کم‌کم به سقوط خود نزدیک و در قرن هشتم هجری از میان رفت. جای خود را به آل کیا داد. گفته می‌شود که لاهیجان اوج شکوهمندی و توسعه خود در تاریخ را در دوره حکومت کیاییان تجربه کرده است.

صفویه

پس از کیاییان تاریخ لاهیجان با سلسله صفویه پیوند می‌خورد. نقطه آغاز آن جایی است که یکی از حکمان کیایی به پسر جوان صفوی یعنی “شاه اسماعیل اول” جا و مکان می‌دهد تا از خشم آق قویونلوها در امان بماند. وی در این مدت در لاهیجان علم و رزم آموخت و از آموزه‌های شیخ شمس‌الدین لاهیجی بهره برد. پس از روی کار آمدن سلسله صفویه در ایران و روی کار آمدن شاه طهماسب صفوی، وی به یکی از حاکمان کیایی که هنوز در منطقه حکومت می‌کرد.

دستور داد تا مذهب شیعه ۱۲ امامی را در منطقه رسمی کند. حاکم کیایی در آن دوران با عثمانیان همکاری و به نوعی در حال توطئه کردن علیه حکومت وقت ایران بود. با رو شدن کار وی در نهایت توسط شاه عباس اول از میان برداشته شد و تسلط لاهیجان و گیلان به طور کامل به دست سلسله صفوی افتاد و هیچ اثری از کیاییان در منطقه باقی نماند.

در حوالی زمستان ۱۱۰۱ خورشیدی دولت روس به ایران حمله و بخش‌هایی از گیلان مثل رشت و لاهیجان را تصرف کرد. روس‌ها با ایجاد دو پایگاه در لاهیجان حدود ۹ سال در مناطق ذکرشده باقی ماندند. در طی سال‌هایی که بر لاهیجان گذشت، بیشتر حاکمان شهر به طور موروثی انتخاب می‌شدند؛ اما در نهایت آخرین حاکم موروثی شهر در دوره قاجار از کار برکنار شد.

اواخر قاجار و آغاز پهلوی

اواخر دوره قاجار و آغاز دوره پهلوی مصادف با ورود اولین دانه اهی چای توسط کاشف السلطنه به ایران است. وی دانه‌های چای و چند ادویه دیگر را وارد ایران کرد و توانست شیوه کشت چای را به مردم محلی آموزش دهد. پس از او رضاشاه پهلوی متخصصان چینی را وارد ایران کرد تا با کمک آنها بتواند کشت چای در شهر لاهیجان را توسعه دهد. در نهایت در حوالی سال ۱۳۱۰ شمسی اولین کارخانه چای در ایران تاسیس و این گیاه خوش‌عطر تبدیل به نوشیدنی محبوب و مورد علاقه مردم شد. لاهیجان در جریان جنگ جهان دوم، حدود ۱۰ سال بعد از تاسیس کارخانه چای مورد حمله روس‌ها قرار گرفت و در تاریخ ۷ شهریور ۱۳۲۰ به دست آن ها بمب باران شد که در این حادثه افراد زیادی جان خود را از دست دادند.

شهر لاهیجان در جریان نهضت جنگل (۱۲۹۳ – ۱۳۰۰ هجری شمسی) در دوره پهلوی اول یکی از مراکز مهم سیاسی محسوب می‌شد. یکی از شورش‌های مهم آن زمان توسط دکتر حشمت در همین شهر راه اندازی شد. دکتر حشمت در آن زمان کانال آبی را حفر کرد که امروزه آن را به آن حشمت‌رود می گویند.

برای آشنایی بیشتر با شهر لاهیجان پیشنهاد می کنیم مطلب سیری در لاهیجان را مطالعه بفرمایید.

جاذبه های گردشگری شهر لاهیجان

مسجد اکبریه لاهیجان

«مسجد اکبریه» یکی از عمارت‌های تاریخی و از جاذبه‌های گردشگری است که در جنوب غربی شهرستان لاهیجان قرار دارد. این بنا را می‌توان یکی از میراث ارزشمند و مهم کشور نامید که سنگ‌نبشته‌ای از جنس مرمر، تاریخ احداث آن را سال ۱۲۳۹ هجری قمری در زمان حکومت «فتحعلی‌شاه» و به همت «حاج علی‌اکبر لاهیجانی» بیان می‌کند. معماری و تزیینات انجام شده در آن زیبا و هنرمندانه است. به‌گونه‌ای که مسافران هنگام ورود به آن به تحسین این زیبایی‌ها می‌پردازند.

تالاب سوستان

یکی از جاذبه‌های گردشگری در شهرستان لاهیجان پدیده‌ای است طبیعی به نام «تالاب سوستان» که به تکه‌ای از بهشت می‌ماند. گردشگران به‌محض قرارگرفتن در نزدیکی این شاهکار خلقت، زبان تحسین به خالق زیبایی‌ها می‌گشایند. جالب است بدانید که این جاذبه‌ دوست‌داشتنی در فصل زمستان و پاییز مملو از آب شیرین است. داخل و گرداگرد آن را درختانی باشکوه، گیاهان مردابی و نیزارها محصور کرده است.

آرامگاه کاشف السلطنه (موزه‌ تاریخ چای)

یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری در شهرستان لاهیجان، «آرامگاه محمدمیرزا قاجار قوانلو»، فرزند بزرگ «اسدالله میرزا نایب‌السلطنه» از رجال تحصیل‌کرده و بلند رتبه‌ مملکتی، در زمان قاجاریه است. بنا بر وصیت وی، بر تپه‌های چای در لاهیجان ساخته شده و امروزه این منطقه به «موزه‌ تاریخ چای» تبدیل شده است.

استخر شهر لاهیجان

یکی از زیباترین مناطق گردشگری در شهرستان لاهیجان، در دامنه‌ «شیطان کوه» و در بخش شرقی لاهیجان قرار دارد که به «استخر لاهیجان» شهرت یافته است. این جاذبه‌ زیبای گردشگری، در زمینی به وسعت ۱۷ هکتار و با عمقی نزدیک به چهار متر قرار گرفته است که در دوران گذشته به‌عنوان مخزن آب جهت آبیاری شالیزارهای برنج استفاده می‌شد.

تله کابین لاهیجان

از دیگر تفرجگاه‌ها و جاهای دیدنی لاهیجان، «تله کابین لاهیجان » است که از آن به «بام سبز» نیز یاد می‌شود. این جاذبه‌ گردشگری در سال ۱۳۸۴ و با ۲ ایستگاه، ۵ دکل و ۳۳ کابین، احداث شد. «بام سبز» نام ایستگاه اول با ۱۲۳ متر و «تاج خروس» نام ایستگاه دوم با ۳۱۳ متر است که می‌توان چشم‌اندازهای زیبایی را از این منطقه تماشا کرد. غرفه‌های صنایع دستی و خوراکی و کافی شاپ در این دو ایستگاه قرار دارد و روزانه به‌طور میانگین ۱۰۰۰ نفر را با خود منتقل می‌کند.

پل خشتی شهر لاهیجان

در غرب شهرستان لاهیجان، در محله‌ای به نام «پرده سر» سازه‌ای تاریخی قرار دارد که قدمت آن به دوران حکومت کیائیان باز می‌گردد. جالب است بدانید که «میرظهیرالدین مرعشی» در کتابش از این پل نام برده است. طبق اظهارات ایشان، در اوایل سلطنت قاجاریه، «حاج جعفر کاشانی» از مردم نیکوکار زمان، پلی آجری را به‌جای پلی قدیمی و سنگی احداث کرد و این پل در سال ۱۲۷۱ هجری قمری، کاملا مورد بازسازی قرار گرفت. این پل تاریخی دارای طولی برابر با ۵۰ متر عرضی بالغ بر چهار متر و ۵۰ سانتی‌متر و ۱۱ متر ارتفاع است که با آجری به رنگ قرمز آهک و ساروج ساخته شده است. همچنین این پل دارای پنج چشمه معلق با پیشینه‌ای متعلق به به قرن نهم هجری است.

مسجد جامع لاهیجان

از دیگر بناهای کهن و جاذبه‌های گردشگری مذهبی در شهرستان لاهیجان، «مسجد جامع» این شهر است که در مجاورت اثر تاریخی دیگری به نام «بقعه‌ چهار پادشاهان» قرار دارد. به نظر می‌رسد که این مسجد کهن، در دوران حکومت کیائیان، به فرمان «کیا سلطان» و در سال ۸۹۳ هجری قمری، احداث شده است.

حمام گلشن شهر لاهیجان

«حمام گلشن»، یکی دیگر از جاذبه های گردشگری و دیدنی های لاهیجان است که در زمان حکومت «فتحعلی شاه قاجار» و در زاویه‌ شمال شرقی میدان وحدت، احداث شده است. گفته می‌شود که این اثر تاریخی در گذشته دارای حوضچه‌ها و خزینه‌های بسیاری بوده است که اثری از آن‌ها باقی نیست. همچنین ساختمان حمام دارای پلانی کثیرالاضلاع بوده که از ساروج، گل آهک و آجرهای قرمز رنگ محلی، در ساخت آن، استفاده شده است. متاسفانه قسمت‌هایی از این مسجد تاریخی، به‌دلیل ساخت خیابان، میدان و وسعت یافتن شهر، تخریب شده است.

بقعه تاریخی شیخ زاهد گیلانی

بقعه شیخ زاهد گیلانی یکی دیگر از بناهای تاریخی در شهرستان لاهیجان است که در روستا شیخانه‌ور و در مسیر لاهیجان به لنگرود بر دامنه‌ کوه احداث شده است. «شیخ تاج‌الدین ابراهیم»، مشهور به «شیخ زاهد گیلانی» از عارفان و دراویش معروف و از اساتید «شیخ صفی‌الدین اردبیلی» است که در سال ۷۱۱ هجری قمری چشم از جهان بست و در سال ۸۹۲ هجری قمری، مقبره‌ وی به دستور «سلطان حیدر صفوی» در این منطقه از لاهیجان، ساخته شد.

کوه و آبشار شیطان کوه

در بخش شرقی شهرستان لاهیجان، یکی از زیباترین کوه‌های شمال کشور قرار دارد که به «شیطان کوه» شهرت یافته است. «شاه‌نشین کوه» نام پیشین این جاذبه‌ گردشگری طبیعی است که در گذشته برکه‌ای به طول ۷۰ متر و عرضی بالغ بر ۲۰۰ متر در مقابل آن قرار داشت. این در حالی است که امروزه این برکه به دریاچه‌ای مصنوعی تبدیل شده و در بین آن می‌توان جزیره‌ای را مشاهده کرد که ساختمانی کوچک در آن قرار دارد.

بازار سنتی شهر لاهیجان

بازار سنتی لاهیجان در میدان چهار پادشاهان، خیابان کاشف غربی قرار گرفته است. این بازار پر از رنگ، بو و مزه که پر از رفت‌وآمد مردم محلی و گردشگران است، بهترین مکان برای رفع نیازهای روزانه مردم بومی این منطقه محسوب می‌شود. در سفرتان به لاهیجان می‌توانید انواع مواد غذایی رنگارنگ، سبزی‌های خوش عطر و طعم محلی، تخم‌مرغ محلی، ماهی و انواع زیتون را از اینجا تهیه کنید.

تالاب بین المللی امیرکلایه لاهیجان

تالاب بین‌المللی امیر کلایه که به شاله کل هم معروف است، یکی دیگر از جاهای دیدنی لاهیجان به شمار می‌آید که در بخش شمالی شهر قرار گرفته است. این تالاب ۱۲۳۰ هکتار مساحت و به‌طور متوسط، ۱٫۸۵ متر عمق دارد. نکته جالب و منحصربه‌فرد در مورد این تالاب این است که با وجود قرار گرفتن در فاصله یک کیلومتری از دریا، از معدود تالاب‌های دارای آب شیرین محسوب می‌شود.

منطقه شیخانبرشهر لاهیجان

منطقه شیخانبر از دیگر جاهای دیدنی و سرسبز لاهیجان است که در دوره صفویه به‌دلیل زیارت شیخ زاهد بسیار مورد توجه قرار می‌گرفت. وجود سنگ‌های بسیار بزرگ در شاه خانی ور در منطقه عمر سنگ، نشان می‌دهد که این منطقه، میدان مشق سپاهیان آن زمان بوده است.