تزیین با ایجاد خطوط و نقوش و یا کندن از رویه اشیای فلزی از قبیل گلدان ،قنددان ،پایه استکان و لیوان ، سینی و … از جنس مس ،طلا ،نقره، برنج با استفاده ازقلمهای فولادی (دارای نوک های مختلف) و با کمک ضربات استادانه چکش، قلمزنی نام دارد. قلم های این هنر که ازجنس فولاد خشک می باشد بسیار متنوع بوده و نام های خاص خود را دارند. مانند قلم سایه ،گِرد و تیزبُر ، همچنین قیر، گَرده زغال و روغن جلای سیاه ازجمله مواد لازم برای انجام هنر قلمزنی و انتقال نقش برروی ظروف میباشد.
در ظروف قلمزنی این استان علاوه بر نقوش سایر نقاط کشور، بیشتر از نقوش گل های زینتی و ریز چهار پر، استفاده شده که هنرمندان با تقسیمات هندسی مکرر ومنظم سطح کار، این نقوش را به صورت تکراری ودقیق درداخل این فضاهای هندسی قلمزنی می کنند. سینی های مسی در قدیم عمدتاً با طرح سَرو یا نخل، گلهای شاه عباسی بسیار ساده وابتدایی وطرح های پرندگان منجمله پلیکان معروف طبس و طوطی و نقوش حیوانات مانند آهو وگوزن ودرختچه های پرگل وبرگ همراه بود ولی هم اکنون طرحهای ظریف و مینیاتوری با ارزشی نیز دیده میشود. تکنیک زمینه پُر یا عکسی روشی است که منحصراً در شهرستان طبس بوده و ویژگی های ظروف حکاکی شده در این شهر در کل ایران متمایز و برجسته است.
تنها منطقه درخراسان جنوبی که از گذشته دور کار حکاکی و قلمزنی بر روی ظروف غالباً مسی صورت می گرفته و درحال حاضر نیز رواج دارد شهر کویری طبس می باشد. حکاکی فلز دراین منطقه باتوجه به اشیاء قدیمی که وجود دارد حداقل سابقه سیصد ساله داشته است.در حال حاضر تعداد انگشت شماری از کارگاههای قلمزنی مس درسایر شهرستانهای استان از جمله فردوس و بیرجند به شیوه جُنده کاری ومُشَبَّک و… آثار زیبایی تولید می نمایند که درحال گسترش می باشد.
منبع : سایت میراث فرهنگی خراسان جنوبی
مطالب مرتبط :