دودکش جن ماهنشان و نمونه های مشابه آن در جهان

دودکش جن ماهنشان در ۲۰ کیلومتری شهر ماهنشان و ۱۲۰ کیلومتری زنجان قرار دارد. دودکش جن این پدیده طبیعی در اصطلاح زمین‌شناسی «هودو» (Hoodoo) نامیده می‌شود. در اصل نوعی سنگ به شکل قارچ می‌باشد که بر اثر فرسایش پدید آمده و شبیه به مناره بلند و نازکی است که سنگ دیگری روی آن قرار گرفته است.

دلیل نامگذاری دودکش جن

شاید بپرسید چرا دودکش جن ! چون در گذشته ساخت هر بنایی که برای انسان سخت بوده را به جن و دیو نسبت می دادند. هودوها همیشه پدیده‌ای قابل توجه برای زمین‌شناسان هستند اما از هودوهای زنجان هیچ حفاظتی انجام نمی شود .در معرض تخریب قرار گرفته است. در پای این دودکش ها دژی کهن قرار دارد که خبر از قدمت طولانی این محل می دهد.

قلعه بهستان

با گذر از دودکش ها به بقایای قلعه بزرگی برمی خوریم که به آن قلعه بهستان با تخت دیو می گویند. این قلعه با ۶۴ اتاق و دو راه پله در لیست آثار ملی قرار دارد و بازدید از آن بسیار خاطره انگیز است. شکل ظاهری بیرون قلعه شبیه دیواره ای از دودکش های به هم چسبیده و تعدادی دودکش های جداست. در پایین قلعه روزنه هایی به چشم می خورد که ظاهر آن را را مرموز و اسرار آمیز کرده است. دلیل این که به این قلعه، «تخت دیو» می گویند این است که محلی ها بر این باور بودند که دیوها بر روی سنگ های مسطح بالای ستون ها می خوابند.

قدمت بنای اولیه این قلعه به دوره ساسانی برمی گردد اما از آن در قرن های ۵ و ۷ هجری استفاده می شده و برای ساختن اتاق های آن کوه ها را حفر کرده اند. فضای کلی قلعه به ۳ قسمت اتاق‌ها، دالان‌ها و راه‌ پله‌ها تقسیم می‌شود. در ضلع‌های غربی و شرقی، راه‌ پله‌های زیگزاگی وجود دارد که طبقات زیرین آن فرسایش زیادی پیدا کرده اند و عبور از آن ها خطرناک است. راه‌ پله‌های ضلع شمال‌غربی قلعه کاملا سالم و دست نخورده اند و در بالای آن ها، اتاقی به شکل طاق محراب‌های مسجد های اسلامی قرار گرفته است.

معماری قلعه بهستان

درزمان‌های بسیار دور این مکان محل استقرار و حکومت مادها بوده است و وجود این قلعه گفته ها را تصدیق می‌کند. هرچند قدمت بنای اولیه این قلعه را به دوره ساسانی نسبت می‌دهند اما در قرن قرون ۵ تا ۷ هجری و در دوره اسلامی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. دیوارهای قلعه بهستان شبیه دودکش‌های به هم چسبیده است.تعدادی دالان، پله و ۶۴ اتاق در این قلعه جای گرفته است که بر اثر حفر کردن دستی در دل کوه‌ها ایجاد شده است. در قسمت شمال غربی این قلعه پله‌های زیادی وجود دارند که کاملا از فرسایش به دور بوده اند و شما را به اتاقی در بالا که می‌برد که سقف آن طاقی شکل است.

دودکش جن در کشورهای دیگر

دودکش جن یا همان هودوها بیشتر در آمریکا دیده می‌شوند که یک نمونه از آن‌ها در منطقه برایس کنیون می‌باشد که تصاویر آن نیز بسیار مشهور است. در غرب رودخانه می‌سی‌سی‌پی و شرق کوه‌های راکی آمریکا و کانادا نیز این پدیده‌های طبیعی دیده شده‌اند.
در کپه داغ ترکیه نیز این دودکش های جن وجود دارند که مردم داخل آن‌ها زندگی می‌کنند. صربستان و تایوان نیز این مناظر را دارا می باشد. در بخش فرانسوی کوه‌های آلپ این پدیده را به نام «خانم‌هایی با موهای درست شده» می‌شناسند. در روستای وردیج در نزدیکی منطقه وردآورد نیز نمونه‌هایی وجود دارد که به خاطر شکل و نوع فرسایش، آن‌ها را هودو می‌نامند اما فقط در زنجان آن‌ها را دودکش جن نام گذاشته‌اند.و در این خصوص دلیل مشخصی وجود ندارد ، شاید به اعتقادات کهن مردم این خطّه برمی‌گردد.

هودو در آمریکا

هودو در ترکیه

هودو در وردیج تهران

نحوه دسترسی به دودکش جن ماهنشان

ابتدا باید راهی استان خوش آب‌وهوای زنجان و شهر تاریخی ماهنشان شوید.برای رسیدن به دودکش جن وارد آزادراه زنجان-تبریز شوید. ۳۵ کیلومتر که از زنجان دور شدید، خروجی ماهنشان را در منطقه‌ای به نام «نیک‌پی» خواهید دید و باید این مسیر را در پیش بگیرید. این جاده در ضلع جنوبی آزادراه است و ۶۰ کیلومتر که در آن برانید، قبل از ماهنشان به بهستان می‌رسید. پس از رسیدن به سه راهی «ایلی‌بلاغ»، مسیر را به‌سمت ماهنشان ادامه دهید و روستای «میرآخور» را هم رد کنید.

وقتی از روی پل قزل اوزن عبور کردید. بلافاصله جاده‌ فرعی سمت چپ‌تان را انتخاب کنید که از روستاهای «سریک» و «تک‌آغاج» گذر می‌کند و در نهایت روستای بهستان رد شوید. بعد از طی این مسیر به قلعه بهستان می‌رسید که با پشت سر گذاشتن این قلعه،‌ شاهد منطقه‌ای زیبا پر از دودکش‌های جن خواهید بود.

اشکال هودو در استان زنجان (دودکش جن)