درخت کهنسال ارس سرانی

درخت کهنسال ارس سرانی دارای قطر برابر سينه معادل ۲۷۰ سانتی متر بوده ، وسعت سطح تاج پوشش آن ۲۷۱ مترمربع را شامل می گردد و سن آن حدود ۲۷۰۰ سال تخمين زده می شود. اين درخت به لحاظ شکل ظاهری و با توجه به نوع گونه آن دارای تنه بسيار قطور و ريشه هايی پهن و گسترده در سطح خاک می باشد.

اين درخت روی دامنه کوه کونجه خور و در داخل رويشگاهی از درختان ارس با قطرهای متفاوت قرار دارد. اين درخت کهنسال دارای يک تنه کشيده و تنومند می باشد که از ارتفاع حدود ۳ متری دارای ۳ تنه شده و به اطراف گسترده شده است لذا باتوجه به قدمت زيادی که دارد به خوبی توانسته است با اقليم منطقه سازگاری پيدا کند و جزء درختان نادردرايران می باشد.

این درخت کهنسال در منطقه‌ای کوهستانی، نزدیکی روستای سرانی و در فاصله ۵۲ کیلومتری شمال شهر شیروان (نزدیکی مرز ایران با ترکمنستان) قرار گرفته است. این درخت در داخل دامنه‌های اطراف روستا که دارای پوششی وسیع از جامعه درختان اُرس است قرار گرفته و تنه آن قطری معادل ۲۷۰ سانتیمتر دارد. طبق بررسی‌های صورت گرفته درخت یاد شده کهن‌سال‌ترین اُرس موجود در استان خراسان شمالی است.

ریشه‌های قطور این درخت اُرس از خاک بیرون آمده و زیبایی خیره کننده‌ای را سبب شده است. این درخت اُرس به دلیل عظمت و بزرگی آن به راحتی توجه هر عابری را به خویش معطوف می‌سازد و نزد اهالی روستا نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. قدمت این درخت تنومند در حدود دو هزار و ۷۰۰ سال است. این داشته ارزشمند جزو سه درخت بسیار کهن‌سال شناخته شده در کشور به حساب می آید و این موضوع مورد تایید موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور نیز قرار گرفته است.

«اُرس» یا «سروِ کوهی» گونه‌ای بسیار با ارزش و دیرزیست است که عمر آن تا دوهزار سال هم می‌رسد. این درخت همیشه سبز، در مناطق کوهستانی و در ارتفاعی بیش از دوهزارو ۵۰۰ متر می‌روید. «اُرس» گیاهی مقاوم در برابر شرایط آب‌وهوایی سخت هم‌چون خشکی، گرما و سرمای طاقت‌فرسای زمستان است، ریشه درخت اُرس به گونه‌ای است که در دل سنگ‌های مستحکم نفوذ کرده تا به آب برسد از این جهت به آن در زبان محلی اُورِس (جست‌وجوگر آب) می‌گویند، این پدیده باعث استقامت بالای این درخت می‌شود.

درخت «اُرس» در گذشته‌های دور به دلیل داشتن چوبی مستحکم در پل سازی، راهسازی، ساختن خانه‌های روستایی و چادرهای عشایر استفاده می‌شد. قطع بی‌رویه این گونه گیاهی به منظور تهیه سوخت و یا خانه سازی باعث کاهش جنگل‌های اُرس شده است به‌گونه ای که در سال ۱۳۷۱ قانون ممنوعیت قطع این درخت به تصویب رسید. رویش‌گاه درخت «اُرس» شمال ایران، غرب تا شرق در امتداد دامنه‌های جنوبی رشته کوه‌های البرز و از شمال غربی تا جنوب در امتداد ارتفاعات البرز و زاگرس است.

طبق نظر کارشناسان موسسه تحقيقات جنگل ها و مراتع کشور جزء ۳ درخت بسيار کهنسال ايران می باشد، بنابراين مطالعات ژنتيکی بر روی اين گونه درجهت اصلاح و يا تکثير آن پيشنهاد می گردد و همچنين می تواند قابليت ثبت در فهرست آثار ملی جهانی را نيز داشته باشد.

این درخت کهن‌سال با توجه به قدمتی که دارد ، توانسته با آب و هوای منطقه به خوبی سازگاری پیدا کند و وضعیت زیستی آن به صورت شاداب و سبز است. با وجود یگان حفاظت اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری و آمار داده‌ها نشان می‌دهد تخریب و تعرض به مراتع و جنگل‌ها نسبت به گذشته کاهش یافته و زمانی می‌توانیم آمار تعرض و تخریب مراتع و جنگل‌ها را به صفر برسانیم که این مهم به فرهنگ در جامعه تبدیل شود.