شهر خواف

شهر خواف یکی از شهرهای استان خراسان است که تا چند سال پیش از بخش های شهرستان تربت حیدریه محسوب می شد. تاریخ شهر خواف با تاریخ تربت حیدریه درهم آمیخته است. از آثار باستانی شهر خواف می توان از مسجد ملک زوزن در دشت خواف نام برد که متعلق به قرن هفتم هجری است. در خواف بیش از ۴۵۰ جاذبه گردشگری و اثر تاریخی داریم که حدود ۱۰۰اثر ثبت ملی در آستانه جهانی شدن هستند.

مراکز دیدنی خواف

مسجدملک زوزن
مرسه غیاثیه ی خرگرد خواف
آس باد های منطقه ی خواف
کوشک سلامه ی خواف
مزار پیراحمد خوافی
بنای مزار خواجه یار خواف
یخدو
مسجدگنبد

صنایع و معادن

از صنایع و معادن این شهرستان اطلاعات مستندی در دست نیست. قالی و قالیچه بافی‌از روزگار کهن در این شهرستان رایج است. قالی‌های بافته شده با طرح‌های بلوچی و ترکمنی و نقش‌های وافی، گل‌کشمیری وقاسم آبادی عرضه می شود و مازاد آن به سایر نقاط عرضه می‌شود.

کشاورزی و دام داری

کشت در این شهرستان بیش‌تر آبی است. آب مورد نیاز از کاریز، چاه،‌ رودخانه و چشمه تأمین می گردد. مهم ترین فرآورده های کشاورزی خواف، عبارت اند از: چغندر قند، پنبه، زیره، گندم، جو،‌ تره بار، انگور، انار، هلو، زردآلو، و انجیر. هم چنین دامداری به صورت سنتی رواج داشته و شامل گوسفند، بز و گاو است. فرآورده های دامی به مصرف داخلی می رسد.

وجه تسمیه و پیشینه تاریخی خواف

خواف پیش از این به نام های «روی»، «رود»، «رویه» و «روح» نامیده می شده است. «روی ruy» در به معنی چهره و آب بسیار و «رود» به معنی نهری، که از جویبار های زیادی تشکیل می شود، آمده است. اما «روی ravi» به معنی ابر بسیار و آب فراوان و شیرین است. علت این نام گذاری وجود رود های متعددی است که در پیرامون این شهر وجود دارد. هنوز هم شهر خواف را «روی» و گه گاه «رود» نیز می گویند. بنا بر روایتی دیگر «خاف» شکل کهن کلمه «خواف» و نام دیگر به آفرید، پسر ماه فروردین است، که از سیراوند خواف به منظور نوآوری در آیین زرتشت برخاسته بود.
خواف، در دوران پیش از اسلام، از سرزمین های پر رونق آیین زرتشتی بود. مردم این ناحیه در سپیده دم اسلام، شهر خود را به منظور دیار امن تری ترک کرده و پس از سال ها آواره گی، سرانجام در کرانه هند به سرزمین گجرات رسیدند و در آن جا شهری را بنیاد کردند، که به یادگار سنگان خواف «سنجان» نامیده شد.
«خواف» و «زوزن» در سده های نخستین هجری قمری، از مراکز علمی پر رونق به شمار می آمده اند. قرار گرفتن این دو شهر در جایگاه ارتباطی مهم بین حوزه های هرات، قهستان و نیشابور و در حقیقت قرار گرفتن آن ها در دل خراسان بزرگ، موجب شده بود که خواف و پس از آن زوزن، محل داد و ستد اندیشه ها باشند. خواف در دوره های بعدی، در قلمرو طاهریان، صفاریان سیستان، سامانیان، آل بویه، و… قرار گرفت و در زمان خوارزمشاهیان، ملوک زوزن برآن حکومت می کردند. ملوک زوزن نسبت به آبادانی خواف و زوزن علاقه زیادی از خود نشان داده آثاری از خویش بر جای گذارند. روزگاری نیز ملوک نیمروز و آل کرت، بر خواف حکومت کردند.
از وقایع مهم این منطقه در دوران صفویه، می توان به لشگر کشی شاه اسماعیل صفوی به خواف در اوایل حکومت اش به منظور سرکوب مراد بیگ ترکمان اشاره کرد. ظاهرا خواف تا اوایل دوره شاه تهماسب صفوی، حکومت مستقلی داشته و در زمان سلطان محمد صفوی (۹۸۶- ۹۹۶ هـ . ق) مرشد قلی خان، به عنوان حاکم خواف تعیین می گردد.

مشخصات جغرافیایی خواف

شهرستان خواف، با بیش از ۱۱ هزار کیلومتر مربع پهنه، در خاور استان خراسان رضوی، در کنار مرز ایران و افغانستان،‌ قرار دارد. این شهرستان از شمال به شهرستان های تایباد و تربت حیدریه، از باختر به شهرستان های تربت حیدریه و گناباد، از جنوب به شهرستان قاینات و از خاور به افغانستان محدود است. آب و هوای این شهرستان معتدل و خشک بوده و بیش ترین حرارت در تابستان ها، ۴۲ درجه بالای صفر و کم ترین آن در زمستان ها، ۱۰ درجه زیر صفر است. میانگین باران سالیانه این شهرستان به ۱۸۵ میلی متر می رسد.