خانه تاریخی بروجردی ، بنایی بر پایه عشق

خانه تاریخی بروجردی ها در محله سلطان امیراحمد کاشان در خیابان علوی واقع است. این خانه توسط بازرگانی به نام حاج سیدحسن نطنزی در حوالی سال ۱۲۷۵ قمری در دوره قاجاریه ساخته شده است. چون صاحب خانه مال التجاره از بروجرد وارد میکرده، لذا به حاج آقا حسن بروجردی مشهور شده و خانه هایی هم که متعلق به وی بوده است به خانه بروجردی موسوم گردیده است. معمار این خانه یکی از نوابغ معماری کاشان و از طراحان معروف ساختمان به نام استاد علی مریم بوده است که در ایجاد دو بنای تاریخی دیگر کاشان، یکی خانه تاریخی طباطبائی (در نزدیکی خانه بروجردی) و دیگری تیمچه امینالدوله (واقع در بازار) نقش داشته است.

ماجرای ساخت خانه بروجردی ها

ساخت خانه زیبای بروجردی‌ها داستانی عاشقانه دارد. در این روایت سید حسن، عاشق دختر خانواده مرفه و اصیل طباطبایی، نماینده برجسته تجارت فرش در کاشان می‌شود. سید حسن به خواستگاری می‌رود و پدر دختر شرط رضایت به این وصلت را ساخت خانه‌ای در نزدیکی خانه طباطبایی و هم‌تراز با آن اعلام می‌کند.
سید حسن شرط را قبول می‌کند و ساخت خانه بروجردی‌ها شروع می‌شود. حاج حسن و همسرش ابتدا در خانه طباطبایی‌ها ساکن می‌شوند و بعد از هفت سال، پس از پایان ساخت اندرونی به خانه بروجردی‌ها نقل مکان می‌کنند. تکمیل قسمت‌های مختلف خانه ۱۱ سال دیگر طول می‌کشد.

درمجموع ساخت و تکمیل خانه بروجردی‌ها ۱۸ سال، یعنی از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۱۰ هجری قمری به طول می‌انجامد و در نهایت به یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی کاشان تبدیل می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با کاشان پیشنهاد می کنیم به صفحه جاهای دیدنی کاشان مراجعه بفرمایید.

معماری خانه تاریخی بروجردی

این خانه شامل دو قسمت بیرونی و اندرونی است و محلی که فعلا در معرض دید عموم است قسمت بیرونی این خانه است. در بدو ورود به خانه واردهشتی ورودی خانه میشویم که درب ورود به قسمت اندرونی خانه هم در این هشتی قرار گرفته است. پس از آن از راهروی نسبتا طولانی و شیبدار گذشته و وارد حیاط میشویم. در کنار این راهرو ایوان شمالی خانه قرار دارد. در قسمت شمالی ایوان یک پنج دری واقع است که محل پذیرائی مهمانان بوده و دوطرف آن دو اطاق بهار خواب قرار دارد که به علت نور مناسب و گرمای زیاد، بیشتر در زمستان مورد استفاده قرار میگرفته است.

دیوار بیرونی اطاقهای این ایوان و نیز داخل اطاق پنجدری با گچ بریهای بسیار ظریف با طرح گل و مرغ زینت یافته است. داخل حیاط یک حوض بزرگ و باغچه های وسیع در اطراف آن قرار دارد.  قسمت شمال شرقی، مطبخ (آشپز خانه) قرار گرفته است. در قسمت شرقی بنا اتاقها و ایوانهای سرپوشیدهای به چشم میخورد که در جلو و ایوانها پله هایی جهت رفتن به سردابها (زیرزمینها) ساخته شده است. این سردابها در جبهه های مختلف بنا واقع است که به وسیله بادگیرهایی بلند هوای آنها تهویه و خنک شده و قابل استفاده در هوای گرم تابستان بوده است.

در روبرو یعنی در قسمت جنوبی بنا، تالار سرپوشیدهای به چشم میخورد که بر پیشانی آن میتوان هنرنمایی استادکار ایرانی را نظاره گر بود. بطوری که منافذ مشبکی که جهت تهویه هوای تالار در این قسمت تعبیه گردیده با گچ بری جالب و دیدنی در آمیخته و دلربائی میکند. در بام تالار نیز نورگیرها و بادگیرهای فوق العاده جالب و منحصر به فرد خودنمائی مینماید که از نظر طرح و اجرا در زمره آثار بدیع معماری سنتی است.

تالار عمارت

تالار بزرگ سر پوشیده که محل برگزاری اعیاد و مراسم سوگواری بوده است. شامل یک ایوان که دارای سقف بلندی است در جلو و یک قسمت شاهنشین در انتهای تالار که از قسمتهای دیگر مرتفع تر بوده تزئینات خاصی است. نیز تالارهایی در دو طبقه در جنبین آن دیده میشود. سقف تالار با طرح بسیار زیبائی گچبری و مقرنس کاری و رنگ آمیزی گردیده است. سقف ها و بدنه داخلی سرپوشیده و تالارهای جنبی آن با نقوش گل و مرغ و شکارگاه و حیوانات گچبری و یا نقاشی و یا با خط خوش تابلوهایی زیبا آفرینش شده است. به خصوص روی دیوارهای شاهنشین تصاویری از پادشاهان قاجار در تابلوهایی دیواری خودنمایی میکند.

تزیینات بنا

نقاشیهای این بنا در شیوه های متنوع و با رنگ و روغن و آبرنگ و زیر نظر هنرمند نامدار نقاشی ایران در دوره قاجاریه مرحوم میرزا محمدخان غفاری کاشانی ملقب به ” کمال الملک ” ترسیم گردیده است. طرحهای گچبری این خانه نیز با نظارت این استاد بزرگ تهیه و به انجام رسیده است. باتوجه به گچبریهای قسمتهای مختلف این خانه، به خصوص پنجره های مشبک گچی داخل اطاق بزرگ که از کمال ظرافت به پارچه توری شباهت دارد. به مرتبه ذوق و هنر این هنرمند ایرانی و دیگر استادکاران و معمار این خانه واقف میگردیم.

کاربری خانه بروجردی ها

خانه بروجردی‌ها در گذشته یک منزل خصوصی و مسکونی بود. این بنا از سال ۱۳۵۳ بخشی از این بنا به یک موزه عمومی و مرکز سازمان میراث فرهنگی کاشان تبدیل شد. البته قسمت اندرونی هنوز تحت تملک خصوصی است.

متاسفانه سالیان طولانی به خانه بروجردی‌ها بهای زیادی داده نشد. همین امر زمینه را برای تخریب تدریجی بخش‌های زیادی از آن، به‌دلیل آفتاب و نشت آب هموار کرد. تا زمانی که در سال ۱۳۷۸ عملیات مرمت و بازسازی روی خانه بروجردی‌ها انجام شد و جانی تازه گرفت.

نحوه دسترسی

آدرس: استان اصفهان، کاشان، محله سلطان میراحمد، خیابان علوی

بیشتر خانه‌های تاریخی کاشان از جمله خانه بروجردی‌ها در خیابان علوی قرار دارند. نکته مهم در دسترسی به این جاذبه یک‌طرفه بودن خیابان علوی است. پارکینگ عمومی در کوچه پشت خانه بروجردی‌ها برای رفاه حال گردشگران فعالیت می‌کند.

تصاویر بیشتر : -->