شهر حنا

حنا یکی از شهرهای استان اصفهان در مرکز ایران است. راه های دسترسی به این بخش از طریق شهر سمیرم و آباده می باشد.

طبق پرس و جو و تحقیق از بزرگان و پیرمردان که نقل قول کرده‌اند به واسطه کاشت گیاه حنا و آثار باقی مانده از سنگ‌های حناسابی در این منطقه این محل به نام حنا معروف شده‌است و بیشتر اهالی به این قول واقفند اما استاد محمد مهریار در کتاب (فرهنگ جامع نام آبادی‌های کهن اصفهان) می‌گوید در برخی منابع هنا را حنا نوشته‌اند که مأخوذ از حرف (ح) عربی است. حنا بدون تشدید و نون نوعی گیاه رنگی است که برای خضاب به کار می‌رود و در فارسی و عربی استعمال می‌شود و نواحی کشت آن در حوالی کرمان است و نه در سمیرم بنابر این ناحیه هیچ ارتباطی باکشت حنا ندارد هنا یک لغت فارسی است و (هن + نا)- هن در فارسی به معنای خانه‌است و (هن – خن)به یک معناست و «نا» به معنی آب است و روی هم رفته هنا یعنی جایگاه آب. به نظر می‌رسد نظر دکتر مهریار به این واقعیت نزدیک تر است.

حنا دهی است بسیار بزرگ و آبادان (که به تازگی شهر شده‌است) و در حد اعلای شکوفایی و آبادی و اقتصادی است که از دهستان‌های شهرستان سمیرم به حساب می‌آیددر سال ۱۳۴۷ تعداد ۴۲۸ خانوار و ۱۹۴۵ نفرجمعیت داشته‌است که در سال ۱۳۷۵ جمعیت این روستا ۴۱۵۳ نفر بوده‌است و مطابق سرشماری در سال ۱۳۹۰تعداد۱۵۰۷ خانوار و۵۳۵۴نفر جمعیت داشته است. ویژگی‌های جغرافیایی و تاریخی و جامعه شناسی این ناحیه از بسیاری جهات جالب توجه‌است.

در جنوب اصفهان است به اسفرجان و هونجان بسیار نزدیک است – مرکزی برای داد وستد ایل قشقایی می‌باشد – کشاورزی آن معتبر است و مردم آن به دامداری علاقه بسیاری دارند – آب و هوای سرد سمیرم مراتع پر علف این ناحیه را برای دامداری و زراعت مستعد می‌سازد – در سالهای اخیر که امنیت بیشتری حاصل شده‌است و تجار ایلات کوچ رو کمتر به زراعت و باغات آنها لطمه می‌زند امکانات توسعه اقتصادی بیشتر و ناحیه رو به آبادی و شکوفایی اقتصادی نهاده‌است.

هسته اولیه حنا در نقطه‌ای به نام سهران (صحران) بوده (سحران به معنای جایی است که خاک سرخ دارد) به دلیل حمله وغارت تخریب شده و محل قبلی حدود ۵ کیلومتری محل کنونی بوده‌است که طبق سنگ نوشته‌های خوانده شده از قبرستانهای آنجا مربوط به حدود ۷۰۰ سال پیش می‌باشد. آنجا بعلت هجوم اشرار و نا امنی به دامن کوه و در محل فعلی کوچ می‌کنند و برای حفاظت بیشتر اقدام به ساختن قلعه می‌کنند و در آن زندگی می‌کنند که آثار دو قلعه بزرگ از آن زمان در شهر مشاهده می‌شود. شهر حنا در طول جغرافیای ۵۱ درجه و ۳۴ دقیقه و ۲۷ ثانیه و عرض ۲۱ درجه ۱۱ دقیقه قرار دارد.

دمای شهر سردترین زمان ۲۳- و گرمتری ۵/۳۷+ درجه در سال ۱۳۸۴ نشان داده شده ارتفاع شهر حنا از سطح دریا ۲۳۳۲ متر و طبق آخرین سرشماری جمعیت شهر ۵۳۹۷ نفر می‌باشند. درصد باسوادان ۵۷/۸۷ . بی سوادان در شهر حنا ۴۳/۱۲ در صد بناهای جدید ۳۰٪ بناهای قدیمی ۷۰٪ و تعدادواحد‌های تجاری ۱۱۷ می‌باشند. اراضی زیر کشت آبی ۴۰۰/۸ هکتار و اراضی دیم ۱۰۷۰ هکتار می‌باشد. شهر حنا به ۵ محله تقسیم می‌شد ، ۲ محله ی آن قدیمی به نام‌های محل قلعه گِنده و محل قلعه کهنه که هر دو محل در قسمت شمال رودخانه حنا واقع گردیده‌است سه محله حنا جدید است و نوساز که تقریبا در ۳ دهه اخیر ساخته شده‌است.

محله نو، ۲- محله شکار راه، ۳- محله شهرک گودرزی هسته اولیه شهر کنونی در قسمت شمال شهر و در محل قلعه گنده بوده‌است گسترش شهر حنا به جنوب و جنوب شرقی با عث بوجود آمدن محله گودرزی شده‌است که اراضی این محله توسط بنیاد مسکن واگذار شده‌است شبکه ارتباطی شهر حنا از سمت شمال به سمیرم است و از غرب به شهر نوپای کمه – شهر حنا دز منطقه کوهستانی واقع شده‌است و وجود رودخانه حنا که از شمال شرقی شهر وارد شده و از غرب در محدوده شهر خارج می‌شود جلوه ی ویژه‌ای به شهر داده‌است.

مساحت کل شهر در سال ۱۳۸۵ حدود ۷/۱۳۱ هکتار و جمعیت پیش بینی شده در سال ۱۳۸۰ ،۵۷۲۰ نفر می‌باشد. در شهر حنا امامزاده بی بی ناز بانو زیارتگاه اهل دل است بنا به عقیده ی عده‌ای از اهالی بی بی نازبانو دختر امام موسی بن جعفر می‌باشد شجره نامه‌ای توسط اهالی به دستم رسید که در قسمت بقاع متبرکه عین مطلب ارائه گردیده و همچنین آثار کهن و محل دیدنی و تفریحی این شهر قدیمی قلعه تکی، قلعه نو و قلعه گنده از آثار کهن و محل دیدنی و تفریحی این شهر قدم گاهی در گاوتپه و سواحل زیبای سد حنا می‌باشد.

شغل مردم حدود ۵۰ درصد کشاورز و دام پرور و حدود ۲۰ درصد صنعت و ساختمان و بقیه شغل خدماتی دارند. صنایع دستی شهر حنا بیشتر قالی بافی می‌باشد که حدود ۲۰۰ دستگاه قالی در شهر فعال است و میزان تولید حدود ۱۴۰۰ متر مربع در سال می‌باشد.

میانگین بارندگی حدود ۱۷ سال یعنی ۶۹ – ۱۳۵۳ معادل ۳۶۰ میلی متر می‌باشد بیشترین میزان بارندگی از مهر تا خرداد و حداقل تیر تا شهریور که کمتر از ۶ میلی متر می‌باشد. بیشترین میزان که مربوط به دی، بهمن، اسفند، فروردین، تا حدود ۵۰ میلی متر می‌باشد.

از زلزله‌های ثبت شده از سال ۱۵۰۲ میلادی (۴۳۱ شمسی تا ۱۳۶۱ شمسی) نشان می‌دهد که جمعاً حدود ۸۵ زلزله با حداقل ۹/۳ و حداکثر ۵/۷ ریشتر در منطقه‌ای بین فارس – اصفهان و خوزستان اتفاق افتاد که حنا و اطراف آن مرکز آن می‌باشد. در جغرافیای ایران ۳ محل به نام حنا معروف است:

۱ – حنا شهری جدید و نوپا در شهرستان سمیرم

۲ – حنا در شهرستان جهرم

۳ – حنا در شهرستان جیرفت.

و اما حنای سمیرم شهری در بخش مرکزی سمیرم در طول ۱۵۰ درجه و ۲۸ کیلومتری شهرستان سمیرم و ارتفاع ۲۲۹۰ متری از سطح دریا منطقه‌ای سرد و خشک کوهستانی در کنار رودخانه بزرگ حنا که در دره شمالی کوه حنا واقع شده‌است و سد خاکی حنا در ۲۸ کیلومتری جنوب شرقی سمیرم بر روی رودخانه خرسان حنا احداث شده‌است که ارتفاع دیواره آن از پی ۳۵ متر و گنجایش مخزن آن ۵۰ میلین متر مکعب است که در آبادانی این شهر نوپا تأثیر به سزایی دارد.

حنا در گذر زمان

گفته شده‌است مردم حنا در زمان‌های بسیار دور در حدود ۵ کیلومتری جنوب غربی حنای کنونی که امروزه سهران نامیده می‌شود زندگی می‌کرده‌است که به دلیل هجوم غارتگران و اشرار به آن محل مردم متوالی شده‌اند. بر اثر جنگهایی که در گذشته در حنا اتفاق افتاده‌است علاوه بر غارت و کشت و کشتار و متواری شدن مردم و کشته شدن حداقل ۴ نفر از اهالی، تاریخ اولین حمله به آنها از روی سنگ نوشته‌های قبرستان قدیم در سهران حدود ۳۵۰ سال پیش می‌رسد. مردم حنا بعد از حمله اشرار به مکان‌های مختلف مانند کهگلویه و بویر احمد و مرودشت در استان فارس ساکن شده‌اند که آن گروه که در مرودشت ساکن شده‌اند به عنوان استواری‌ها (حنایی‌ها) مرودشت شهرت یافته‌اند. و عده‌ای دیگر از آنها از سهران به منطقه فعلی حنا در دامنه کوه قلطکی ساکن شده‌اند و شاید علت سکونت آنها در این منطقه موقعیت سوق الجیشی و عبور رودخانه از ئسط این آبادی بوده که اقدام به ساختن قلعه‌های این محل شده که اولین قلعه به قلعه بالا شهرت یافت در اوایل تیرماه ۱۳۲۲ که قشون بویر احمد‌های سفلی و علیا از گردنه بیژن و گردنه میمند و چال کلاغ راهی منطقه حنا شدند تا از آنجا به اتفاق قشقایی‌ها به سمیرم حمله کنند دوباره حنا مورد هجوم اشرار قرار گرفا و قتل و غارت در آن ادامه پیدا کرد.

با رشد جمعیت و آرام شدن منطقه از وجود غارتگران مردم از محدوده قلعه‌های قدیمی بیرون آمدند و اقدام به ساختن ساختمانهای دیگری در محله‌های قربتی و بزدونی و قلعه نو و… کردند و علاوه بر این ساختن آسیاب‌ها و حمام‌های قدیمی که آثار و بقایای آن هنوز معلوم و مشخص است امکن اسکان بیشتر مردم را در محل فراهم کرد و در حال حاضر ساخت و ساز در جنوب آبادی منجر بوجود آمدن محله گودرزی شده که این ساخت و سازها بیشتر با شیوه جدید و مصالح جدید انجام گرفته و علاوه برآن وجود امکاناتی مانند بانک کشاورزی، جهاد کشاورزی، بانک ملت و شهرداری، کلانتری و بهداری و بسیج و وجود مطب‌های پزشکاه و مراکز آموزشی پسرانه و دخترانه و ازدیاد جمعیت و احداث سد خاکی حنا و رونق کشاورزی مثل کشت علوفه در مزارع شهر حنا و تجربه اهالی در دامداری و استفاده از محصولات کشاورزی مخصوصاً کشت چغندر قند و کاشت و برداشت مرغوبترین نوع گندم و رونق اقتصادی این روستای قدیمی و با سابقه ی حنا را به شهری نو پا تبدیل کرده‌است از مکان‌های تاریخی و مذهبی این شهر امامزاده بی بی ناز بانو (س) در شمال این شهر و قدمگاه حضرت ابوالفضل (ع) در گاوتپه حنا و آثار باستانی قلعه سنگی و تل فرج الله می‌باشد.