تالاب گمیشان ، در شمال غرب بخش گُمیشان از توابع شهرستان بندر ترکمن واقع شده است. ضلع جنوبی تالاب به رودخانه گرگان‌رود، ضلع شمالی آن به مرز ایران و ترکمنستان، ضلع غربی آن به دریای خزر و شرق آن به دشت گمیشان متصل است و حدود ۷ کیلومتر نیز در خاک کشور ترکمنستان امتداد دارد. بخش شمالی تالاب گمیشان به علت دارا بودن شرایط مطلوب به عنوان منطقه حفاظت شده معرفی و در فهرست تالابهای بین‌المللی در کنوانسیون رامسر قرار گرفته است.
تالاب گمیشان، یک تالاب بین المللی است که حدود ۱۷۷۰۰ هکتار وسعت دارد. میانگین عمق آن ۱.۵ متر است که البته حدود ۵ کیلومتر از آن به دلیل تغییرات اقلیمی خشک شده است.تالاب از سمت شمال، به مرز ترکمنستان می‌رسد . از سمت جنوب، به گرگان رود متصل است و در غرب خود تپه‌های شنی را دارد که تالاب را از دریای خزر جدا می‌کنند و در شرق، دشت گمیشان دیده می‌شود که زیستگاه گیاهان شورپسند است.
گونه های جانوری و گیاهی
این تالاب، به دلیل گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری که در خود دارد، یک ذخیره‌گاه مهم ژنتیکی محسوب می‌شود.تابستان‌های گرم و مرطوب و زمستان‌های ملایم، شرایط زندگی برای ۱۱۶ گونه گیاهی را در این منطقه فراهم کرده. بیشتر این گیاهان، مناسب مناطق شورپسند و تالابی هستند.اما جذاب‌ترین بخش تالاب، تنوع گونه‌های جانوری آن است. انواع مختلف ماهی‌ها، نرم‌تنان، سخت‌پوستان، دوزیستان، پرندگان و خزندگان این اکوسیستم را منحصر به فرد می‌کند. تالاب گمیشان به خصوص به خاطر گونه‌های متنوع پرندگانش معروف است. نزدیک به ۸۰ گونه از پرندگان در این تالاب زندگی می‌کنند که از آن‌ها می‌توان به کشیم، اردک سر حنایی، سنقر خاکستری، سارگپه، چکاوک کاکلی، آبچلیک، چرخ ریسک دم دراز و عقاب شاهی اشاره کرد. پلیکان پا خاکستری، چنگر، قوی گنگ، فریادکش و فلامینگو از گونه‌های بسیار نادر این تالابند.
۲۰ گونه هم در این تالاب تا به حال شناسایی شدند. بعضی از این ماهی‌ها ارزش اقتصادی هم دارند.۱۴ هکتار از وسعت تالاب منطقه‌ی شکار ممنوع است. اگر بخواهید از این منطقه بازدید کنید، باید از مجوز کتبی از سازمان محیط زیست گلستان داشته باشید که به راحتی هم به کسی داده نمی‌شود!
گل فشان
پدیده جالبی که در این منطقه وجود دارد و نظیر آن را کم در ایران پیدا می‌کنیم، گِل‌فشان است. این پدیده‌ی طبیعی کم‌یاب، در شرایطی به وجود می‌آید که گل و لای از اعماق زمین به بیرون فوران کند. این فوران گل باعث به وجود آمدن ساختمان‌هایی تا ارتفاع ۳۰۰-۵۰۰ می‌شود. این گل‌ها سرد هستند و جای نگرانی نیست، حتی می‌توانید در آن شیرجه بزنید! گلفشان قارنیاق و نفتیجه، در این منطقه قرار دارند. یکی از ویژگی‌های جالب گل‌فشان‌ها این است که اگر روی گل و لای‌هافندک بگیرید، آتش می‌گیرند.
تالاب گمیشان برای اهالی این منطقه از نظر اقتصادی خیلی با‌ارزش است. صید ماهی، شکار پرندگان آبزی، چرای دام‌ها و همچنین کاشت محصولاتی مثل گندم و پنبه از فعالیت‌های اقتصادی ساکنین این منطقه است.
بهترین فصل بازدید از تالاب گمیشان
برای انتخاب بهترین زمان سفر به تالاب گمیشان، علاوه بر شرایط آب و هوایی، باید مسئله‌ی دیگری را هم در نظر بگیرید و آن فصل مهاجرت پرندگان است. خیلی از گردشگران از تعطیلی‌های بهار و تابستان استفاده می‌کنند و به دیدن تالاب گمیشان می‌روند. با وجود این که تالاب در همه‌ی فصل‌ها دیدنی‌های جالب خودش را دارد، اما اگر می‌خواهید علاوه بر لذت بردن از زیبایی‌های طبیعت، سفرتان کمی رنگ و بوی علمی هم به خودش بگیرد، از آبان ماه تا اواخر اسفند که فصل مهاجرت پرندگان به این تالاب است، می‌تواند بهترین زمان سفر به تالاب باشد. در این فصل گونه‌های بسیار نادر و در حال انقراض از سمت مناطق سردسیر روسیه به تالاب گمیشان پناه می‌آورند که باعث به وجود آمدن صحنه‌های خیلی زیبایی می‌شوند. حتما قبل از سفر شرایط آب و هوایی منطقه را بررسی کنید تا از بازدیدتان بیشترین استفاده را بکنید.
نحوه دسترسی
برای بازدید از تالاب بین المللی گمیشان، باید به شهرستان گمیش تپه گلستان بروید. گمیش تپه، در ۲۰ کیلومتری شمال بند رترکمن و نزدیک به مرز ایران و ترکمنستان قرار دارد. اگر از سمت گرگان حرکت می‌کنید، باید از طریق میدان بسیج وارد بزرگراه ۷۰ آسیا بشوید. وقتی به کردکوی رسیدید، می‌توانید از طریق جاده‌ی کردکوی- بندر ترکمن مستقیما به بندر بروید. اگر می‌خواهید همچنان از بزرگراه استفاده کنید مسیرتان طولانی‌تر می‌شود. بعد از آن از بندرترکمن به گمیش تپه بروید و مسیرتان را ۱۰ کیلومتری شمال گمیش تپه ادامه بدهید تا محیط بانی تالاب را ببینید. اگر اتومبیل شخصی ندارید، بهتر است دنبال یک تور بازدید از تالاب گمیشان بگردید تا هم در هزینه‌ی سفر صرفه جویی کنید و هم بتوانید اطلاعات زیادی راجع به تالاب از راهنمای تور کسب کنید.
پیشنهاد ویژه
متاسفانه در روز‌های آخر هفته، جمعیت زیادی از شکارچیان به این منطقه می‌آیند. شکار‌های بی‌رویه، به محیط زیست این منطقه آسیب جدی می‌رساند.
یکی از ویژگی‌های جالب تالاب گمیشان که هر ساله گردشگران زیادی را به خود جذب می‌کند، تداخل آب شور و شیرین در این تالاب است. این ویژگی، فرصت مناسبی برای پرورش ماهی است. ماهی‌گیری هم از تفریحات محبوب بازدید‌کنندگان این تالاب زیباست.
ماهی‌گیری در تالاب خیلی از اهالی این منطقه از راه ماهی‌گیری در تالاب گمیشان درآمد‌زایی می‌کنند.
یکی از تفریحاتی که در کنار تالاب می‌توانید داشته باشید، برگزار کردن یک پیک نیک صمیمی است. زمین‌های صاف اطراف، فضای خوبی برای بازی‌های گروهی هستند. حتما دوربین عکاسی همراه خود ببرید تا هم از پرندگان و صحنه‌های طبیعی زیبایی که می‌بینید و هم از جمع گرم‌تان عکس‌های خاطره‌انگیزی را ثبت کنید.
مطالب مرتبط :