بافت تاریخی میبد دارای پیشینه ۷ هزار ساله است و این شهر از آنجا که دومین مرکز شهری و تجاری استان یزد محسوب می‌شود، می‌تواند به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری مطرح باشد. آثار ارزشمند موجود در بافت تاریخی میبد نظیر نارین قلعه، کاروانسرای شاه‌عباسی، چاپارخانه، یخچال خشتی و ده‌ها اثر و جاذبه تاریخی دیگر است. در این شهرستان علاوه بر وجود بافت تاریخی میبد ، ۹ اثر باستانی و ۳۰۰ اثر تاریخی وجود دارد که بیانگر ظرفیت گردشگری و توسعه اقتصادی این شهرستان است. یک سوم وسعت این شهرستان بافت تاریخی میبد است و با ۱۰۴ هزار نفر جمعیت در ۵۰ کیلومتری شمال غرب شهر یزد مرکز این استان قرار دارد.
میبد یکی از کانون‌های اولیه یکجانشینی درایران است که درواحه پهناوریزد واقع شده‌است. روزگاری درکناردریای ساوه قرار داشته‌است که از ساوه تا حاجی آباد نمک کشیده شده بود و ساکنان آن ازطریق این دریاچه رفت و آمد می‌کردند.(تاریخ یزد، جعفری) با توجه به پیداشدن سکه ضرب میبد دردوره ساسانی مشخص می‌شود که میبد دراواخردوره ساسانی شهری معتبر و با اهمیت بوده‌است زیرا ازیکصدو یازده شهری که در ایران قبل از اسلام شناسایی شده ازتعداد معدودی ازآنها شرایط ضرب سکه و یا اجازه آن را داشته‌اند. (شهرهای ایران، پیکولوسکایا) دلایل متعددی را می‌توان نام برد که میبد و به ویژه نارین قلعه آن بیش ازمناطق دیگریزد، مسکون شده و اولین نقطه یکجانشینی دراین ناحیه بوده‌است.
جعفری، اولین مورخ یزدی قرن هشتم درمورد بنای نارین قلعه حکایت اسطوره‌ای و افسانه‌ای عنوان می‌نمایند که نشانگر آن است که حتی درآن زمان هم عامه و خاص از دیرینه بودن این مکان مطلع بوده‌اند. وی می‌گوید که سلیمان نبی نارین قلعه را برای اختفای دفینه وگنج خود ایجاد نمود.نقش نگاره‌ای که اخیراً درهمین مکان برروی پاره‌سفال پیدا شده‌است نشانگرواقعیت‌های بسیاری است. نقش نیمه انسان – نیمه حیوان حک شده براین سفال مربوط به نوع اعتقادات مذهبی مردم این ناحیه بوده که شبیه همان نقش نگارهایی است که درتمدن هزاره سوم پیش ازمیلاد عیلامی‌ها می‌باشد.(تاریخ عیلام، شیرین بیانی) نارین قلعه میبد درقرون اولیه اسلامی هم ازعظمت و اهمیت زیادی برخوردار بوده ازقلاع غیرقابل نفوذ برای دشمنان بوده‌است میبد، در روزگار پادشاهی قباد، پادشاه ساسانی ساخته شده و دلیل آن را چنین روایت کرده اند. یکی از فرزندان شاه به نام موبد بیمار شد و پزشکان هوای این منطقه را برای او بهبودی بخش دانستند، از این رو با ایجاد این شهر و بنای قلعه ای، آن را «موبدگر» خواندند که به مرور زمان «گرد» از بین رفته و «موبد» را «میبد» نامیدند.
نام میبد (میبذ) که از واژگان فارسی میانه است خود، نشان از دوران ساسانی دارد. در آثار تاریخی و جغرافیایی سده‌های نخستین پیش از اسلام، بارها از این نام یاد شده است. اما با توجه به پیشینه دراز شهر میبد، گمان می رود این نام دگرگون شده نام پیشین و یا نام تازه ای از دوران ساسانی باشد. با این حال باید خاطر نشان ساخت میبد را که در آثار تاریخی وجغرافیایی، از سرهنگان یزدگرد دانسته‌اند، همان «مهبود» از سپهبدان نام‌دار زمان قباد و انوشیروان است. بنیاد نخستین میبد از دوران های کهن تاریخ ایران است، اما در زمان ساسانیان، که یکی از دوره های بنیان گذاری و گسترش شهرها در ایران به شمار می‌رود، محدوده کهن شهر میبد نیز گسترش یافت.
بعضی از منابع تاریخی و جغرافیایی که به معرفی شهر پیشین میبد پرداخته‌اند، بارزترین مشخصه شهرسازی پیشین میبد را کهن‌سالی شهر، دژ استوار «نارین قلعه» و تأسیسات دفاعی آن دانسته‌اند. سکه های بازمانده از روزگار پوراندخت ساسانی، که در میبد ضرب می‌شده، بیان گر اهمیت سیاسی و جایگاه ویژه این شهر باستانی است. میبد، در روزگار مغول شهری آباد و پرجمعیت بوده و اهمیت شهر میبد و قلعه آن به شاهان آل مظفر مربوط است. محمدبن مظفر در سال ۷۳۷ هـ . ق با به دست آوردن گنجی که در یزد بود، به میبد آمد و قلعه دالان (نارین قلعه) را بازسازی و دور آن را خندق ایجاد کرد
منابع:صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران-خبرگزاری مهر
مطالب مرتبط :