امام زاده صالح ساری

یکی از جاهای دیدنی و مذهبی ساری امامزاده ای به نام امام زاده صالح می باشد.اگر به این استان و به شهر ساری، مرکز استان مازندران سفر کردید، می توانید از این امام زاده دیدن کنید.بارگاه این امام زاده در ساری، جاده فرح آباد، جاده گوهرباران، روستای مرزرود واقع شده است .امام زاده صالح در ۱۵ کیلومتری شمال ساری، ۱۰ کیلومتری دریای خزر و روستای مرزرود قرار دارد که از شرق به روستای سوربن و بهارآباد، از غرب به روستای اکند، از شمال به روستای قادیکلا و از جنوب هم به پنبه چوله می‌رسد.

این بنا در ابتدای ورودی روستای زردرود واقع شده است و سالهای نه چندان دور از حصار طبیعی برخوردار بوده است .امامزاده عبدالصالح در یک گورستان قدیمی در روستای مرزرود ساری واقع‌شده که در گذشته دارای درختانی آزاد و کهن با شماره و شناسنامه بوده است و ازنظر طول عمر هم قدمت با امامزاده می‌باشد، اما امروزه تنها تک‌درختی کهن‌سال رو به روی امامزاده باقی‌مانده که سند قدمت آن تنه قطورش است.

قدمت تاریخی امام زاده صالح:

در مورد قدمت این امامزاده، کارشناسان از روی معماری بنا عقیده دارند که این برج حدود قرن‌های هشت و نه هجری ساخته‌ شده که در آن زمان سادات علوی بر طبرستان حکومت می‌کردند و حضرت امامزاده مرزرود یکی از آن حاکمان بوده‌اند و همچنین بر طبق روایات این امام زاده از نوادگان امام موسی کاظم می باشد.

معماری امامزاده صالح

ازنظر معماری دوران اسلامی ارتفاع زیاد این بناها ترکیب‌بندی مناسبی میان زمین و آسمان می‌باشد که عظمت بنا نشان‌دهنده عظمت شخصیت صاحب آرامگاه بوده است.طاق‌نماهای چهارسوی بنا در نمای خارجی آن‌که در قسمت شرقی اتاق مسجد به آن چسبیده و اکنون فقط در سه سمت دیگر طاق‌نما موجود است هم نشان عظمت و بزرگی‌اند.

درجایی که گنبد به بدنه چهارگوش می‌چسبد از روشی به نام رسمی بندی استفاده می‌کردند که در حکم مفصلی اتصال‌دهنده بود و زمانی که می‌خواستند از گنبد هرمی به یک بدنه مستطیل شکل برسند برای زیباسازی نما و آزار ندیدن چشم از رسمی بندی استفاده می‌کردند. دکتر منوچهر ستوده در “از آستارا تا استرآباد” از کاشی‎هایی نام‌برده که بالای سر طاق‌نماها در دو ردیف‌کار شده‌اند. یکی از ویژگی‌های هویت معماری ایرانی استفاده از مصالح بومی بوده و ازآنجاکه چوب در طبرستان از مصالح بومی بوده، پنجره سقف داخلی اتاق مسجد را از چوب ساخته‌اند. از آجر هم برای دیوارهای خارجی و از سفال برای سقف استفاده‌شده است.

در مرمت بنا روی آجرهای نما را سیمان‌سفید کشیده و تنها بخش کوچکی از دیواره زیر گنبد آجری است، به‌جای کاشی‌های کهن هم از کاشی‌های جدید آبی که به‌هیچ‌وجه با قدمت بنا همخوانی ندارند، استفاده‌شده است. گفته‌شده تمام سقف امامزاده هم کنده‌کاری بوده و درب ورودی مسجد دستگیره‌ای به شکل گاو داشته که امروزه اثری از آن‌ها نیست. زیر پارچه پوشش مقبره صندوقی چوبی قرار دارد که به گفته دکتر ستوده بر لبه بالای آن و بر دو چهارپایه اصلی آن آیات یک تا سیزده سوره الفتح کنده‌شده است که با بسم‌الله آغاز می‌شود.

به گفته اهالی، در اتاق مسجد، مقبره ی افرادی قرارگرفته که نمی‌خواستند در گورستان کنار مردم عادی دفن شوند. پس از مدتی که رطوبت این مکان را خراب کرد و کف زمین را برای تعمیرات کندند و اجساد این افراد را که فقط استخوان بود، بیرون کنار مردم عادی دفن کردند و امروز فقط قبر خادم قدیمی امامزاده، حاج‌آقا اسماعیل در اینجا قرار دارد.از خادمین این امام زاده می توان به مرحوم حاج اسماعیل خادم مرزرودی و حاج آقا نوری اشاره نمود.

بنای امامزاده برجی با معماری فوق‌العاده و یادگار طبرستان قدیم است.بخش اصلی این بنا گنبد رُک هشت ضلعی آن است. گنبد نمادی از تبدیل کثرت به وحدت و صعود به آسمان است. شکل گنبد به دو دسته نارورُک تقسیم می شود. گنبد نار مثل گنبد مسجد گوهرشاد و مسجد امام اصفهان اناری شکل است.

همچنین در قدیم کلاهکی بر روی گنبد به نام شنگرک وجود داشته که نشان‌دهنده مرکز گنبد بوده است (این کلاهک به سرقت رفته است) و برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل گنبد و روبیدن برف‌هایی که بر بالای گنبد می‌نشسته به کار می‌رفته است. برای تمیز کردن دور گنبد طنابی را به دور آن حلقه می‌کردند و به این وسیله به دور گنبد می‌چرخیدند و آن را تمیز می‌کردند.

بنای امامزاده عبدالصالح ابتدا به صورت یک آرامگاه برجی تک بوده است که بعدها در زمان قاجار اتاق مسجد را به آن اضافه کردند، بر بالای گنبد کلاهکی بوده که بعدها به سرقت رفته است. این کلاهک که شنگرک نام داشت و نشان دهنده مرکز گنبد بود، برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل گنبد و تمیز کردن برف هایی که بر بالای گنبد می نشسته به کار می رفته است.

در مسجد چوبی است و کنده کاری هایی ماهرانه دارد که چشم هر بیننده ای را محو تماشا می کند. دکترستوده کتیبه های کنده شده بر در چوبی را این طور ثبت کرده اند که بر بالای لنگه راست عبارت «عمل استاد نجم الدین، استاد شهاب الدین دروگر» و بر لنگه چپ عبارت «فی شهر ربیع الاول لسنه ست و اربعین و ثمانمائه» نوشته شده بوده است. در دیگری هم درون اتاق مسجد قرار دارد که به اتاق امامزاده باز می شود. این در هم مثل در اصلی کنده کاری دارد.
محوطه امام زاده از دهه های گذشته گورستانی برای روستاهای همجوار بوده و حتی تا دو دهه پیش آکندی ها هم اموات خود را در این مکان به خاک می سپردند. به هر حال این بقعه متبرکه همچون نگینی مورد توجه قرار گرفته است.