امامزاده یحیی در دهستان صائین قلعه از توابع بخش مرکزی شهرستان ابهر، بر روی یک مکان تاریخی واقع شده است. بنای امامزاده تماماً از آجرهای به ابعاد ۵×۲۱×۲۱ سانتی‌متر ساخته شده است. ورودی بنا مشرف بر یک هشتی است که عرض آن حدوداً نصف عرض شبستان بوده و به طور قرینه احداث گردیده است.
در سقف مسطح هشتی از تیر و تخته استفاده شده است. با توجه به قطر دیوارها، به نظر می‌رسد که سقف آن قوسی بوده و در طول زمان فروریخته است. پلان این بنا با بقعه قیدار نبی واقع در خدابنده قابل مقایسه می‌باشد. شبستان امامزاده دارای پلان مربع بوده که عرقچین گنبد به واسطه چهار گوشواره بر روی جرزهای چهارگانه استوار گردیده است. سبک این بنا از نوع گنبدهای دو پوششی زنگوله‌ای است و دیوارها نقش حائل را دارند. در قسمت داخلی هیچ نوع تزئیناتی در ارتباط با معماری وجود ندارد و سطح بنا با اندود گچ پوشانیده شده است. از نمای بیرونی منتهی‌الیه گنبد یک ردیف کاشی به رنگ آبی فیروزه‌ای به عنوان دلیل کاشی‌کاری اجرا گردیده و تزئینات آن منحصر به چند کاشی مزبور است. در داخل شبستان ضریح بسیار زیبایی بر روی مزار نهاده شده که از چوب چیت اشباع ساخته شده و به استناد کتیبه موجود، از مصنوعات لاهیجان است که در کتیبه «لاهجان» قید گردیده است. در منتهی‌الیه این ضریح کتیبه زیبایی به خط ثلث خفی سوره یس نوشته شده و سپس نقوش و طرح‌های گیاهی و اسلیمی در سطوح ضریح حکاکی گردیده است. در وسط ضلع شمالی ضریح، کتیبه زیبای دیگری به خط ثلث نوشته شده و در متن آن جمله «این صندوق مرقد منور و معطر و مطهر حضرت غفران بنا فردوس … امامزاده یحیی علیه و علی آبائه الاکرام …» قید گردیده و تاریخ کتابت و ساخت ضریح سال ۷۵۸ درج شده است. با توجه به سبک ساختمانی و ترکیب کلی بنا احتمال دارد که بنای امامزاده متعلق به قرن هشتم هجری قمری باشد. به نوشته محققین، نسب ایشان به امام موسی کاظم (ع) می‌رسد.
مطالب مرتبط :