کجاوه ترکمن

کَجاوه اتاقکی است چوبی که بر پشت شتر یا هر چارپای دیگری می‌بندند و یک یا دو نفر در آن می‌نشینند و مسافرت می‌کنند. کجاوه می‌تواند یک اتاقک باشد و روی گرده چارپا قرار گیرد و می‌تواند دو قسمت داشته در دو طرف گرده چارپا آویزان شود. معمولا در قدیم زنان و مردان مهم و صاحب مقام را سوار بر کجاوه می‌کردند و مردان بر پشت چارپا نشسته و سفر می‌کردند. در لغت نامه‌های فارسی در مورد کجاوه شرح کافی داده شده‌است: کجاوه. [ ک َ وَ / وِ ] (اِ) کژاوه. گژابه. کزابه. کزاوه. قزاوه. قژاوه. کجابه. کجبه. کجوه. (فرهنگ فارسی معین). کجابه‌است که به عربی هودج خوانند. (برهان). آنچه بر پشت شتر بندند و دو شخص در آن مقابل یکدیگر نشینند.[۱] (غیاث اللغات). مَحمِل. (منتهی الارب). نشیمن و جایگاهی که بر استر و شتر بار کنند و در هر طرفی یکی بنشیند و در اول کرسی واری از چوب ساختند و باریسمان کجن از پهلوی استر آونگ کردند و در آن نشستند و کژاونگ و کژاوه خواندند چون زاء پارسی با جیم تبدیل می‌پذیرد کجاوه گفتند و او را با باء عربی بدل نمودند کجابه نیز نامیده شد. (از آنندراج). نشیمن روپوش دار مانند هودج که از چوب سازند و یک جفت آن را به یکدیگر بندند و بر شتر و یا استر بار کنند و در هر یک از آن یک کس نشیند و چوپله نیز گویند. (از ناظم الاطباء). دو اطاقک چوبین روباز یا با سایبان که آنها را در طرفین شتر یا استر بندند و در هر اطاقک مسافری نشیند و آن در قدیم وسیله ٔ حمل و نقل مسافران بود. نوعی از کجاوه ، کجاوه ترکمنی است که در زمان های نه چندان دور عروس را در داخل کجاوه ای که بر روی کوهان یک شتر نصب می شده، نشانده و به منزل داماد می آورده اند. مردها در داخل کجاوه وسایلی همچون تیغ، قیچی، موچین، چخماق (فندک)، جوالدوز، بیز (جوالدوز دسته دار)، چاقو و غیر را نگهداری می کرده اند. زنان و دختران نیز در داخل آن وسایلی همچون آینه، شانه، لوازم زینتی، انگشتر، گوشواره، مچ بند، یونگسه (انگشتانه) قیچی و غیره را نگهداری می کرده اند. کجاوه همیشه دم دست بوده است و آن را از دیوارها و اوق های (ستون های دراز آلاچیق) آویزان می کرده اند. وسایلی که در کجاوه نگهداری می شده است، تمیز می مانده و در طول سال ها از سوی صاحبش مورد استفاده قرار می گرفته است. دختران وقتی ازدواج می کرده اند، همراه با جهیزه های خود کجاوه هایی را که با دست های خود بافته بودند، با خود به خانه داماد می برده اند. متأسفانه بافت این کجاوه ها و استفاده از آن در اواسط قرن ۲۰ کم شده و بعدها تقریباً از بین رفته است. این کجاوه ها را در روستاهای واقع در مناطق کوهستانی و روستاهای صحرا نشین به ندرت می شود ملاحظه نمود.