کمی که به سمت جنوب شهر سبزوار بروید، آنجا در «ششتمد» یک حکیم و ادیب برجسته خفته است که شاید خیلیها نامش را شنیده باشند، ولی محل آرامگاهش را نشناسند.آرامگاه ابوالحسن زید بیهقی (آرامگاه بیهقی سبزوار) متعلق به ظهرالدین ابوالحسن علی بن ابوالقاسم زید ابن محمد بیهقی معروف به ابن فُندَق بیهقی یا فرید خراسانی، حکیم و ادیب و ریاضی دان معروف قرن ششم هجری است.
سبزوار از گذشتههای دور تا به حال زادگاه دانشمندان بزرگ و فرهیختهای بوده است که در عرصه علوم مختلف تلاشهای زیادی را انجام دادهاند. در ۳۵ کیلومتری جنوب سبزوار شهری کوچک به نام «ششتمد» وجود دارد. ششتمد در سال ۱۳۷۸ تبدیل به شهر شد و هماکنون چیزی در حدود سه هزار نفر نیز در آن زندگی میکنند. ششتمد زادگاه یکی از ادیبان برجسته ایران زمین به نام «ابوالحسن زید بیهقی» است. آرامگاه ایشان نیز در همین منطقه ساخته شده است.
این مکان در تاریخ ۲۵ اسفندماه، سال ۱۳۷۸ با شماره ۲۶۰۱ یه عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.«ظهیرالدین ابوالحسن علی بن ابی القاسم زید بیهقی» که به «ابن فندق» شهرت داشت، در ششتمد از اطراف سبزوار به دنیا آمد. بیهقی ادبیات عرب را در زادگاه خودش فراگرفت و پس از درگذشت پدرش مدتی به مرو رفت و به یادگیری فقه پرداخت. پس از ازدواج به نیشابور و سپس به بیهق برگشت.
ابوالحسن زید بیهقی معلومات زیادی در علوم مختلف داشت. او علاوه بر این که در حکمت و فقه بسیار باسواد بود، از ریاضیدانهای خوب عصر خودش نیز به حساب میآمد. وی همچنین بهعنوان شاعر نیز شناخته می شد و شعرهای زیبایی نیز میسرود. بیهقی از آنجا که با «خیام نیشابوری» هم دوران بود، با ایشان نیز رابطه داشت.
از بیهقی، آثار ارزشمند فراوانی بر جای مانده است. آنطور که بر روی مقبرهاش نوشته شده، تعداد این آثار به ۷۶ جلد کتاب میرسد که عدد قابل توجهی است. از جمله آثار ایشان میتوان به «لباب الانساب و الالقاب و الاعقاب»، «معارج نهج البلاغه»، «مشارب التجارب و غوارب الغرایب»، «تتمه صوان الحکمه»، «جوامع الاحکام النجوم» و تعداد زیادی اثر ارزشمند دیگر اشاره کرد، ولی شاید مشهورترین اثر بر جای مانده از ایشان «تاریخ بیهق» باشد.
آرامگاه ابوالحسن زید بیهقی در جنوب غربی ششتمد و بر روی یک تپه واقع شده و مربوط به دوره معاصر است. این بنای تاریخی دو در ورودی دارد که یکی از آنها در سمت جنوبی و در دیگر در سمت غرب قرار گرفته است. در اطراف این آرامگاه محوطهای باز و وسیع گسترده شده است و در شمال و شرق آرامگاه خانههای مسکونی قدیمی دیده میشوند.
همچنین در سمت شمال شرقی این بنا، مسجد جامع شهر ششتمد با یک وضوخانه در کنارش دیده میشود. اگر از ورودی جنوبی به محدوده آرامگاه وارد شوید، دو باغچه در راست و چپ مشاهده میکنید که با درختان کاج کهنسال و بلند خود، کاملا در نظر شما جلب توجه خواهند کرد. در نگاه کلی باید گفت که اطراف آرامگاه محوطهای به ابعاد ۸۶ در ۱۴ متر ساخته شده است.
در گوشه جنوب غربی این محوطه نیز یک اتاق کوچک ساخته شده است که بهعنوان انباری مورد استفاده قرار میگیرد.مقبره ابوالحسن زید بیهقی دقیقا در وسط این محوطه بزرگ قرار دارد. این مقبره بهصورت یک شش ضلعی و با ارتفاع یک متر ساخته شده است. سه ضلع از این شش ضلع دارای شش پله هستند و امکان رفتن بر سر مقبره را برای شما فراهم میکنند. سه ضلع دیگر نیز هر کدام شش ستون بتنی دارند و پشت هر کدام از این ستونها باغچههای کوچکی که با گلکاری تزیین شدهاند، به چشم میخورند. گفته میشود که این ستونها در این منطقه ساخته نشدهاند و از شهرهای دیگر به منظور قرار گرفتن در بنای آرامگاه به اینجا آورده شدهاند. این ستونها در یک نقطه بالایی به هم دیگر رسیدهاند و نمای بسیار جالب و طراحی خلاقانهای دارند.
نکتهای که در مورد مقبره وجود دارد، این است که متن موجود بر روی آن، روی سنگ حک نشده، بلکه متن بر روی برنج حکاکی شده و سپس روی مقبره بیهقی قرار گرفته است.
متنی که بر روی مقبره حک شده به صورت زیر است:
فریدالدین ابوالحسن علی بن امام بیهقی مشهور به ابن فندق از اجله بزرگان علمای قرن ششم هجری است. تمام دوره زندگی را با تالیف و تدریس گذرانده، تعداد کتبی که آن عالم شهیر در زبان فارسی و عربی در علوم اسلامی، ریاضی و غیره تالیف کرده بالغ بر ۷۶ جلد است. تولد ۴۹۰ هجری قمری برابر با ۱۶۵۶ شاهنشاهی – درگذشت ۵۶۵ هجری برابر با ۱۷۲۸ شاهنشاهی.
در مورد ۷۶ جلد کتابی که در این متن عنوان شده است باید اشاره کنیم که متاسفانه برخی از آثار بیهقی هماکنون در دسترس نیستند و اثری از آنها نیست. همچنین این نکته که در این متن تاریخها به معادل شاهنشاهی نیز نوشته شدهاند نیز جالب است که علت آن به حکومت وقت ایران در زمان ساخته شدن این آرامگاه برمیگردد.
این مورخ و ادیب سال ۴۳۷ پس از آزادی از زندان، به نگارش «تاریخ بیهقی» مشغول شد.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.