کلیسای گئورک مقدس سلماس

کلیسای گئورگ مقدس در روستای هفتوان از شهرستان سلماس و در جنوب شرقی این شهرستان در استان آذربایجان غربی واقع است. تاریخ بنای این کلیسا طبق آنچه که بر قطعه سنگی واقع در قسمت غربی صحن کلیسا ذکر شده است سال ۱۶۵۲ میلادی است در حالیکه بعضی شواهد موجود در سمت شرقی کلیسا بنای آن را قدیمیتر از تاریخ مذکور نشان می دهد. این کلیسا در حال حاضر نیز همچنان فعال بوده و محل زیارت زائران ارمنی سلماس و دیگر نقاط ایران است.

طبق روایت نازار گورویانس،نویسنده ومحقق ارمنی، که بین سالهای ۱۸۹۰ لغایت ۱۸۹۸ به این منطقه سفر نموده است تا سال ۱۸۲۸ که در پی عقد عهدنامه ترکمنچای مهاجرت جمعی ارامنه صورت گرفت، اکثریت سکنه این روستا را ارامنه تشکیل میدادند ولی در هنگام مسافرت ایشان تعداد ارامنه ساکن روستا بسیار کمتر بوده است. در خصوص بنای این کلیسا باید خاطر نشان ساخت که بررسیهای معماری نشان میدهند که کلیسا در دو دوره مختلف بنا شده است باین صورت که بخش شرقی آن نسبت به بخش غربی از قدمت بیشتری برخوردار است. بنای کلیسا به صورت متمایز به دو بخش شرقی و غربی تقسیم میشود. قسمت شرقی که بنایی است دارای گنبد،ساختمان اصلی کلیسا را تشکیل میدهد و دارای پلان مستطیلی شکل با جهت شرق به غرب است که گنبد آن برروی دو ستون ستبر متصل به دیوارهای شمالی و جنوبی و منتهی الیه دیوارهای محراب استوار است و ساق گنبد دارای نورگیرهای متعددی است.

در درون محراب نسبتا وسیع کلیسا که در سمت شرق آن قرار دارد سه طاقی با قوسهای کوچک ساخته شده است و در دو سمت محراب نیز اطاقکهای مربعی شکل کم وسعتی بنا شده اند. بخش غربی کلیسا که دیرتر بنا شده است و به بخش شرقی متصل است دارای صحن مربعی شکلی با چهار ستون با پلان مربعی شکل است بطوریکه سقف آن برروی قوسهای بین ستونها و دیوارهای کناری متکی است. بر سقف صحن کلیسا ناقوسخانه کوچکی قرار دارد. تنها ورودی کلیسا که از خارج دارای حجاریهایی است در قسمت زیر ناقوسخانه و در دیوار غربی کلیسا واقع است. احتمال میرود که بخش شرقی کلیسا قبل از بنای بخش غربی آن دارای ورودی در سمت غرب بوده است که هنگام اتصال به بخش جدیدتر این ورودی به همراه بخشی از دیوار غربی به عرض ستونهای صحن تخریب گردیده است تا فضای داخل دو بخش شرقی و غربی یک اندازه شوند. دیوارهای داخلی کلیسا با گچ و دیوارهای خارجی با خشت پوشانده شده اند. بر روی سنگهایی که در دیوارها کار گذاشته شده است نوشته هائی به زبان ارمنی دیده میشود. در اطراف کلیسا بقایای بنای تاتری مربوط به قرن نوزدهم میلادی و همچنین بقایای یک قبرستان قدیمی دیده میشود.