کلیسای نیکلای مقدس

کلیسای نیکلای مقدس واقع در خیابان شهید مفتح تهران از سال ۱۳۲۰تاکنون، پس از مهاجرت روس ها به ایران، مامن و معبد اصلی مسیحیان ارتودکس شرقی است. این کلیسا (کلیسای جامع سنت نیکلاس)، کلیسای مهاجران روس، معبد اصلی مسیحیان ارتودکس شرقی در ایران در خیابان شهید مفتح (روزولت سابق) روبه روی ساختمان لانه جاسوسی فعلی (سفارت سابق ایالات متحده آمریکا)، کوچه عطارد واقع شده است.روس ها دو مهاجرت عمده به ایران داشتند که اولین مهاجرت آنان سال ۱۹۰۷ به دلیل کلنی سازی اراضی ایران توسط روس ها آغاز شد و مهاجرت دوم آنان سال های ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۳ در پی جنگ جهانی دوم بود، پس از تغییر حکومت تزارها، بازماندگان آنان و تعدادی از نیروهای ارتش سفید که به نفع تزارها می جنگیدند به ایران مهاجرت می کنند و حضور نسلی دیگر از روس ها در ایران آغاز می شود.
مهاجران روس که سال ۱۳۲۰ (۱۹۴۵ میلادی) به علت ترس از استالین به ایران پناه آورده بودند، کلیسای نیکلای مقدس را طبق پروژه نیکلای مارکف، معمار مشهور روس بنا می کنند.منظور از نام نیکلای مقدس که بر این کلیسا نهاده شده، ˈنیکلای دومˈ آخرین تزار روسیه است که او و خانواده اش به دست بلشویک ها کشته شدند، کلیسای ارتودکس روسیه او را جزو قدیسین خود می داند و به او لقب ˈنیکلای قدیس رنج کشیدهˈ داده است.
سازمان ها و افراد مختلفی از کشور روسیه همچون بازرگانان، دیپلمات ها و کارکنان نیروگاه هسته ای بوشهر از این کلیسا حمایت می کنند.
در مجاورت کلیسای نیکلای مقدس خانه سالمندانی، برای نگهداری از مهاجران روس که تنها بوده و اقوامی نداشتند، دایر شد، که این مکان اولین خانه سالمندان در ایران است، در حال حاضر این خانه سالمندان به عنوان یک مرکز خیریه با ۲۱ پرسنل از ۲۷ سالمند روسی، مسیحی، مسلمان و دیگر آیین های مذهبی نگهداری می کند.
سرپرست کلیسای نیکلای مقدس که خود را از تبار ارتش سفید روس می داند، درباره این کلیسا گفت: زمانی که روس ها به ایران مهاجرت می کنند مکانی را برای عبادت در خیابان وحدت اسلامی(خیابان شاپور سابق)، کوچه جهان اجاره کرده و به مرور زمان مکانی(ساختمان فعلی کلیسای نیکلای مقدس) را در خیابان شهید مفتح برای ساخت کلیسا خریداری می کنند.سال ۱۳۲۰ کلیسای نیکلای مقدس توسط نیکلای مارکوف، معمار مشهور روس که در گرجستان تحصیل کرده، ساخته می شود.
این معمار هفت مسجد، چندین کلیسا و کنیسه و ساختمان های اداره پست، وزارت جنگ و زندان قصر را در شهر تهران بنا می کند. در زمان حکومت استالین بر روسیه(شوروی سابق) طی سال های ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۵ تعدادی از روس های کمونیست به ایران مهاجرت می کنند و کلیسای زرگنده در تهران را تخریب کرده و سفارت روسیه(اقامتگاه فعلی تابستانی سفیر روسیه) را بنا می کنند.

بر این اساس مهاجران روس تبار ارتودکس وسایل و تجهیزات کلیسای تخریب شده زرگنده همچون لوسترها و تابلوهای عیسی مسیح را به کلیسای نیکلای مقدس منتقل می کنند. اقوام من جزو نظامیان ارتش سفید، اتحاد نیروهای ضدکمونیستی بودند که به ایران مهاجرت کردند و پس از آن ارتش سرخ، نیروهای کمونیستی، پدربزرگم را در روسیه تیرباران کردند. این مکان متعلق به قرن ۱۹ میلادی، اولین قبرستان ارتودکس ها در ایران است و برخی از روس های مقیم تهران، سربازان و نظامیان شوروی شرکت کننده در جنگ جهانی دوم که در حال بازگشت به روسیه بر اثر بیماری یا حادثه جان باختند، پزشک اکراینی دربار ایران و اولین فتوگراف ایران در این آرامستان به خاک سپرده شده اند.
جامعه روس در ایران به تدریج کوچک تر شده و در کل کشور تنها ۴۰ تا ۵۰ خانواده روس ساکن هستند. کلیسای نیکلای مقدس پذیرای مهاجران روس در ایران؛ کارمندان سفارتخانه ها، نمایندگان شرکت های تجاری و نسل سوم روس تبار است