هولکه خوانی خراسان جنوبی

هولکه خوانی، یک مراسم آیینی بومی خرسان جنوبی در زمان شروع زندگی مشترک بوده که ثبت ملی شده است. هولک به معنی زنی پاک و عفیف و هولکه خوانی یعنی خواندن و بیان پاکی و عصمت است. زوجین با انسان پاک ازدواج می‌کنند و زندگی خود را با پاکی و صداقت شروع می‌کنند و اشعار هلوکه نیز ذکر و مدح پاکی و مطهر بودن امامان معصوم(ع) است. یکی از این مراسم صمیمانه، ساده و با نشاط رسم هلوکه خوانی در روستاهای اطراف شهرستان خوسف که به ناحیه هردنگ معروف و مشهور است انجام می‌شود و درحال حاضر برگزار می‌شود.

براساس پژوهش‌های میدانی و افرادی که با آنها مصاحبه شده است قدمت این مراسم به بیش از ۱۵۰ سال می‌رسد.موقعی که می‌خواهند لباس‌های داماد را برتنش کنند همه اهالی و فامیل در میدان روستا جمع می‌شوند؛ اول یک نفر از زنان فامیل داماد سپند دود کرده و می‌آورد و همه حاضرین هم صلوات بر محمد و آل محمد می‌فرستند؛ هم زمان در یک طرف، موسیقی محلی را نواخته و عده‌ای رقص چوب انجام می‌دهند.

بعد یک زیر انداز می‌اندازند و داماد بر روی آن می‌نشیند، دو نفر از طرف فامیل عروس و داماد از افراد مسن و سالمند می‌آیند و لباس‌های داماد را یکی یکی بر تنش می‌کنند؛ در این مدت یک نفر از اهالی روستا که از بزرگان و سالمندان روستا است ابیاتی را می‌خواند که همه آنها در وصف و اوصاف پیامبر(ص) و ۱۲ امام بوده و بعد از هربیت بقیه حاضرین جلسه باهم، هم صدا می‌خوانند: «محمد یاعلی مولا محمد».

بعد از آن داماد به همراه یکی از همان افراد سالمند و بزرگان به پیش پدر خودش و پدر عروس می‌رود با آنها دست داده و بعد به ترتیب با تمام اهالی و حاضران جلسه دست می‌دهد و روبوسی می‌کند. همچنین یک نفر از فامیل جعبه شیرینی را تعارف می‌کند و یک نفر هم عطری که برای داماد از طرف عروس گرفته می‌شود به همه حاضرین می‌زند، در گذشته از گلاب و مواد خوشبو کننده محلی استفاده می‌شده و در حال حاضر از ادکلن‌های معمول بازار استفاده می‌شود.

در مجلس زنان نیز همین طور دو نفر از زنان بزرگ و سالمند روستا لباس‌های عروس را به تن می‌کنند و هم زمان یکی از بانوان بزرگ و سالمند هولکه را می‌خوانند و اما در جلسه زنان جدای از این اشعار (در مورد ائمه اطهار) شعرهای دیگری هم خوانده می‌شود که بیشتر این اشعار مناسبت داشته و خانواده عروس و داماد بیشتر مفاخر و اوصاف عروس و داماد را به هم نشان می‌دادند. این آئین و مراسم به شماره ۲۲۳۱ در تاریخ ۱۶ دی ماه سال جاری ۱۳۹۹ در فهرست آثار معنوی کشور به ثبت رسیده است.