مسجد شیخ لطفالله از شاهکارهای معماری و کاشیکاری قرن یازدهم است و به فرمان شاه عباس اول در مدت ۱۸ سال بنا شده است.نام این مسجد برگرفته از نام یکی از علمای مشهور و بزرگ عصر صفوی به نام شیخ لطف الله بن عبدالکریم است. شیخ لطف الله از مردمان جبل عامل لبنان بود که مانند اکثر علمای دیگر توسط شاه عباس صفوی به ایران مهاجرت کرد و در اصفهان سکونت کرد. حکومت صفوی به مذهب تشیع بسیار بها می داد و چون شیخ لطف الله پدر زن شاه عباس بود از تکریم بیشتری نسبت به دیگر علما برخوردار بود. در محل زندگی اش مسجد و مدرسه ای با نام ایشان ساخته شد و شیخ لطف الله جبل عاملی به تدریس علوم فقهی مشغول شد. هم چنین وی به اقامه نماز جمعه در مسجد می پرداخت. تاریخچه مسجد شیخ لطف الله اصفهان به دوران صفویه برمیگردد.
یکی از جاذبه های تاریخی استان اصفهان، مسجد شیخ لطف الله اصفهان می باشد که شاخصه های کم نظیری در زمان خود داشته است. در مقابل این مسجد کاخ عالی قاپو قرار گرفته است.سر در معرق این مسجد تا پایان سال ۱۰۱۱ ساخته شده و اتمام ساختمان و تزیینات آن در سال ۱۰۲۸ قمری پایان یافت.
کتیبهُ سر در آن به خط ثلث علیرضا عباسی دز سال ۱۰۱۲ قمری است و معمار و بنای مسجد، استاد محمد رضا اصفهانی بوده است که نام او در داخل محراب مسجد در دو لوحهُ کوچک آورده شده است.شیخ لطف الله از علمای بزرگ شیعه از مردم میس و از قراء جبل عامل؛ لبنان امروزی بوده است که به دعوت شاه عباس اول، اصفهان را محل اقامت خود قرار داد.به منظور تجلیل ازاو این مسجد برای تدریس و نمازگزاری وی اختصاص داده شد و وجه تسمیهُ مسجد مزبور به نام مسجد شیخ لطفالله از همین جهت است. شیخ لطف الله ۶ سال قبل از در گذشت شاه عباس اول وفات یافت.
مسجد شیخ لطف الله دارای گنبدی است که از درون و بیرون با کاشیکاریهای زیبا پوشیده شده است. این گنبد روی چندین تاق کنگره دار مرتفع استوار است و با آیات قرآنی آراسته شده است.
در فراز آن دایرهای وجود دارد که دارای منافذی است که با تزیینات فلزی آراسته شده است و برای روشنایی و تهویه به کار میرود.این گنبد به نقوش اسلیمی بسیار ظریفی تزیین شده که در قشر خارجی به یک ستاره هشتگوش ساخته شده از کاشیهای معرق رنگارنگ منتهی میشود.قلّه آن نیز به کلاهکی منتهی میشود که با کرههایی منظم تزیین شده است، محراب از یک طاق دندانه دار تشکیل شده که بر فراز آن نقوش ظریف اسلیمی نقش بسته است.این طاق کنگرهدار از داخل دارای مقرنسهای صدفی شکل است که در انتهای آن به نقوش گیاهی زیبایی آراسته شده است.
این مسجد از لحاظ زیبایی نقوش و اسلیمی های به کار رفته در آن بینظیر به شمار میآید.در سال ۱۳۰۷ با توجه به طرحهای اصلی و کاشیهای موجود نسبت به مرمت سردر و گنبد اقدام شد. کتیبه نمای خارجی گنبد نیز نشان دهنده تعمیراتی است که توسط اداره باستانشناسی در سال ۱۳۱۵ انجام شده است.در جلوی مسجد حوض ۸ ضلعی زیبایی قرار داشته که در سالهای ۱۳۱۶ تا ۱۳۱۸ برداشته شده است. در این زمان پوشش کف گنبد خانه از جنس گچ بوده و پنجرههای چوبی منصوب در آن روشنایی زیرزمین را تامین میکرده است.
معماری مسجد
معمار برجسته جهانی به نام لوییس ای کان، در بازدیدش از مسجد شیخ لطف الله اصفهان عنوان کرده که در عالم خیال می توانم چنین اثری را تصور نمایم. هم چنین پروفسور پوپ این محصول را به سختی می توانست اثر دست بشر بداند و بنا به گفته وی این اثر سرشار از زیبا شناسی و کوچکترین نقطه ضعفی ساخته شده است.تمبری از نقش مسجد شیخ لطف الله به دلیل شکوه و عظمت تاریخی اش و اثر تاریخی از چین در کنار هم منتشر شده است.
از جمله ویژگی های مسجد شیخ لطف الله در اصفهان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
کتیبه هایی زیبا با خط استاد علیرضا تبریزی
استفاده از کاشی کاری های معرق با ارزش و نفیس در داخل و خارج بنا
کاربرد از رنگ های زیبا و استفاده از نور طبیعی
بهره برداری این اثر تاریخی در زمان شکوفایی معماری صفویه صورت گرفت. به دستور شاه عباس اول در سال ۱۰۱۱ هجری قمری مصادف با ۱۶۰۲ میلادی، آغاز به ساخت شد و ساخت این مسجد به مدت هجده سال طول کشید.مسجد شیخ لطف الله اصفهان بر خرابه های مسجدی که قبلا در آن محل بود ساخته شده و معمار این مسجد باشکوه استاد محمدرضا اصفهانی می باشد.از بدنه شرقی میدان نقش جهان اصفهان، عقب نشستگی مسجد شیخ لطف الله شروع می شود. دیوارهای سردر مسجد با سنگ مرمر زرد پوشیده شده و در ورودی مسجد به شکل دو لنگه و از چوب چنار یکدست ساخته شده است.
محراب مسجد شیخ لطف اله از شاهکارهای بینظیر هنر معماری و از زیباترین محرابهای است که در مساجد دیگر اصفهان میتوان مشاهده کرد.این محراب با کاشیکاری معرق و مقرنسهای بسیار دلپذیر تزیین شده است. درون محراب دو لوح وجود دارد. در اطراف محراب کتیبه هایی به خط علیرضا عباسی و خطاط دیگری که باقر نام داشته است، دیده میشود.در این کتیبه ها روایاتی از پیامبر اکرم و امام ششم شیعیان امام جعفر صادق نقل شده است.اشعاری نیز بر کتیبه های ضلعهای شرقی و غربی به چشم میخورد که احتمالاً سراینده آنها شیخ بهایی، عارف دانشمند و شاعر بزرگ دوره صفوی است.
نظر کاربران :
مسجد شیخ خیلی زیباست مخصوصا رنگهای فیروزه ای ک درش استفاده شده .اغلب هنرکاشی کاری رو ب رخ مردم میکشه
در جهان مسجدي به اين ظرافت زيباي ساخته نشده واقعا ازش نميشه تعريف كرد كه انقدر زيباست
كاشيكاري بي نظيري دارد،و جلوه اي با شكوه به ميدان نقش جهان داده است
این مسجد واقعا یکی از شاهکارهای معماری در ایران است .