شهر دالکی

دالکی در بخش مرکزی شهرستان دشتستان در استان بوشهر قرار دارد. این شهر به دلیل قرارگرفتن در کنار مسیر ارتباطی بنادر استان بوشهر با نواحی داخلی ایران از قدیم دارای اهمیت و رونقی نسبی بوده است. وجود چشمه آب شیرین در شمال دالکی وعبور رودخانه دالکی از کنار این محل از دیر باز سبب سکونت دراین ناحیه شده است. آثار یافته شده درنخلستان‌های دالکی و نقاطی همچون قلعه دختر دلیلی بر این مدعاست. از بزرگان این شهر می‌توان به محمد بحرانی (خاور دشتستانی) شاعر و احمد دالکی (پدر علم نجوم آماتوری در ایران) اشاره کرد.

آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری

کاروانسرای دالکی
در ۲۳ کیلومتری شمال شهر برازجان در کنار راه قدیمی شیراز به بوشهر و در وسط شهر دالکی آثار زیبایی بر جای مانده ازاواخر دوره قاجار به نام کاروان سرای دالکی وجود دارد.

این کاروان‌سرا به دستور مشیرالدوله والی وقت فارس و توسط شخصی به نام محمد رحیم بنا شد. این کارون‌سرا از جمله بناهای حیاط دار چهار ایوانی است که فرم رایج معماری وقت در آن رعایت شده است. حیاط مرکزی آن دارای ابعادی در اندازه ۳۰,۷ × ۶۰,۳۰ است. پیرامون کاروان سرا دو ردیف بنا وجود دارد که در بخش پیشین اطاق‌هایی موجود است که بدون واسطه به داخل حیاط راه می‌یابند. این اطاق‌ها یک اطاقک کوچک را نیز در پیش دارند. در بخش پشتی تالارهای ستون داری است که به منظور نگه‌داری چهار پایان یا اصطلاحا اصطبل ایجاد شده است. عمده مصالح تشکیل دهنده آن قلوه سنگ‌های رودخانه‌ای و ملات گچ است. در چهار گوشه بیرونی کارون سرا برج‌هایی قرار گرفته که به وسیله درگاه کوچکی به فضای داخلی کارون سرا راه پیدا می‌کردند. این برج های مدور دارای تزیینات گچ بری هستند. به منظور دید پاسداران کاروان‌سرا، روزنه‌هایی در این برج ها منظور شده است. این بنا که در یک طبقه بوده در چندین مرحله مورد مرمت واقع شده است. این اثر تاریخی به شماره ۲۰۸۳ در شماره آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

پل مشیر
پل که امروزه به پل مشیر معروف است با فرمی ترکیبی از پل های مثلثی و پل های خطی و ترکیب دو نوع قوس ضربی و رومی در طاق پل بنا گردیده و دارای ۱۳۰ متر طول می‌باشد. ارتفاع بلندترین دهانه آن ۱۱,۴۰ متر و عرض آن ۱۰,۵۰ متر است.

این پل دارای شش دهانه می‌باشد. با طاق زنی از دو طرف که به‌وسیله طاق های تیزه داری که مابین پایه ساخته شده است بوجود آمده اند. دهانه و طاق ها به علت زوج بودن دهانه وسطی پل در سمت جنوب ساخته شده به همین دلیل در دو سوی بزرگ‌تر ، سمت جنوب دو و سمت شمال سه دهانه ساخته شده است. این پل مانند تمامی پلهای قدیمی بصورت وزنی کار می کند که به عبارتی وزن پل ، یعنی تمام وزن طاق های دهانه‌ها و بارهای وارده بر پل از طریق پایه‌ها به بستر رودخانه منتقل می‌شود.

معمار برای ارتباط بهتر و بیشتر پل و ساحل اقدام به ساخت چند اطاق ظاهراً با کارکرد معماری ولی در عین حال با کارکردی سازه‌ای کرده است. که این اطاق ها و فضاها را در دو سوی پل می‌توان مشاهده کرد.

روی پل قبل از اولین دهانه تا آخرین دهانه با سنگ های تراش چهارگوش مفروش است که زیبایی قابل تحسینی دارد. بر روی طاق چهار منار با نوک مخروطی ۲عدد در سمت راست و ۲عدد در سمت چپ جاده بنا گردیده است.

چهار منار نه تنها به خاطر زیبایی بیشتر پل طراحی و اجرا گردیده بلکه به هنگام فشار بیش از ظرفیت ، سازه لرزش پیدا می کند ، در فاصله بین ستون ها یک شکستگی که از بالاترین نقطه طاق ها به ((رویه )) پل سرایت کرده اجرا گردیده تا فشار و سنگینی را بهتر مهار کند.

در فاصله بین هر دو دهانه باز هم از از هر دو جهت ستون‌های مقاوم، حامی و بشکل مخروط که تقریباً از ۱,۵ متری نوک مخروط با دایره‌ای یکنواخت به کف رودخانه می‌رسد. این ستونهای مخروطی به بصورت طولی نصب شده است که نیمه بیرونی آن در ظاهر به چشم می‌آید.

با ورود و هجوم تازیان به ایران بسیاری از سدها، پل‌ها و جاده‌ها به علت ناآگاهی امیران عرب از بین رفته باشند و ایرانیان نیز دیگر آن حوصله و اتفاق نظر را برای آبادانی میهن در دل خود احساس نمی کردند. آن چنان که مورخان گفته اند بسیاری از آنان نابود شدند. از جمله همین پل که چون سده‌ها گذشت بار دیگر به مخروبه‌های آن توجه شد.

دقیقا نمی‌توان حدث زد در روزگار کدامین سلسله پل مذکور ترمیم شده باشد اما کاروان سرای شمال پل که می‌توان گفت ساختمانی بوده برای مامورین دولتی تا حافظ پل باشند و هم سلامت عبور و مرور کاروانها و قافله‌ها را تا پاسگاه دیگر بر عهده داشته اند و هم به علت کثرت اطاقها محل اطراق و استراحت مسافران بوده است.

این پل در زمان ناصرالدین شاه قاجار به دستور میرزا ابوالحسن‌خان مشیرالملک و با معماری حاج محمد رحیم شیرازی بصورت کامل مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و تا اواخر دوران پهلوی اول مورد استفاده قرار می‌گرفت. طی قرنها کاروانهای حامل مسافر و کالا از روی آن گذشته‌اند. سیلاب ها و رودخانه‌های طغیان کرده نتوانستند بر آن آسیبی وارد کنند. وقتی سازمان آب منطقه‌ای فارس و بوشهر بدون مطالعات لازمه و مذاکره و کسب مجوز از سازمان میراث فرهنگی وقت مبادرت به انتقال لوله‌های فلزی و بسیار سنگین آب از روی پل نمود، وجود لوله‌های آب علت رفت و آمد وسائط نقلیه سنگین موتوری همچون جرثقیل و تانکر و تریلرهای سازمان آب بر روی پل گردید. عدم توجه به ظرفیت پل و فشار بیش از حد کامیون‌های سنگین به مرور باعث گردید سقف بعضی از دهانه‌های پل فرو ریزد.

این اثر تاریخی در فهرست آثار تاریخی ایران به شماره ۲۵۴۶ مورخ ۸/۱۰/۷۸ به ثبت رسیده است. این پل قدیمی ترین پل استان بوشهر است.

چشمه آبگرم دالکی
این چشمه در ۱۸ کیلومتری برازجان قراردارد. اهمیت ان علاوه بر آبیاری نخلستان‌های اطراف به دلیل خواص درمانی آن است. دراطراف این چشمه چاههای نفتی قراردارد که برجای مانده ازاولین تلاشها برای کشف نفت دراین منطقه بوده است. شرکت هوتز در سال ۱۸۸۴ امتیاز استخراج نفت را در دالکی و جزیره قشم کسب کرد و برای استخراج نفت به حفر چاه در آن مناطق اقدام نمود اما به نتیجه‌ای دست نیافت. ازدیگر مکانهای دیدنی شهر دالکی می‌توان به حمام قدیم، بقعه شاهزاده احمد، نخلستان‌ها و کناره‌های رود دالکی در ایام بهار اشاره کرد.واز اثار دیگر که به قدمت این شهر می افزاید نامگذاری رودخانه مجاور به نام دالکی که خود نشان دهنده قدمت زیاد این شهر می‌باشد.