روستای استند

روستای استند از جمله روستاهای شهرستان زیرکوه استان خراسان جنوبی است که فاصله آن تا مرکز این شهرستان (شهر حاجی آباد) ۳۵ کیلومتر است. این روستا در جنوب شرقی قاین واقع است و با دو جاده یکی با فاصله ۹۰ کیلومتر و دیگری با فاصله ۱۱۵ کیلومتر از این شهرستان قرار گرفته است. نام این روستا در ابتدا «ایستند» بوده که به مرور زمان به استند تبدیل شده است و این نام را بدان علت به این روستا داده اند که از قدیم الایام به علت قنات پر آب، آب و هوای مطبوع و شرایط مناسب زندگی، هرکس بدین روستا می آمده در آن ساکن می شده است.

«آلفونس گابریل» فرانسوی هم در کتاب «عبور از صحاری ایران» به این روستا سفر کرده است و در کتاب خود توضیحاتی در مورد استند آن زمان داده است و چند عکس هم از استند قدیم در این کتابش قرار داده است. استند جدید در گودی دامنه شمالی شاسکوه و دامنه شرقی کوه آهنی استند قرار دارد. به هنگام حرکت در مسیر از فاصله ای دور سقف شیروانی سبز رنگ حسینیه استند جدید و گنبد مخروطی مزار آخوند درویش محمد روستا نمایان است. به روستا که نزدیک می شوید داخل باغات و مزارع خانه هایی پراکنده مشاهده می کنید که تعدادی مسکونی و تعدادی اصطبل دامداری است که ساخت و سازهای بی نظم و بهم ریخته آن نشان از اوضاع بد زمین در این نقطه از زیرکوه است.

علت آن را می توان در پایه ریزی روستا در زمین های مرغوب و نزدیک به قنات جست. قبل از ورود به روستا در حاشیه زمین های کشاورزی سمت چپ جاده آسفالته، جاده ای خاکی است که پس از طی مسافتی حدود ۳ کیلومتر در دامنه کوه استند و پس از گذشتن از درخت سرو ۱۴۰۰ ساله به قنات استند و مکان تفریحی در بند می رسید. زعفران از جمله محصولات اصلی کشاورزی روستای استند است و بعد از آن گندم، چغندر قند، جو، پنبه و میوه جاتی نظیر انار، زردآلو، هلو، آلوسیاه، بادام، انگور، توت، شاتوت، هلو وعناب محصول عمده کشاورزان می باشد. قله شاسکوه با ارتفاع ۲۷۵۰ متر در جنوب استند قرار دارد.

این قله دو زیارتگاه معروف به نامهای محلی شاسکوه و میلاد کوه را در خود جای داده است. این دو زیارتگاه زائران زیادی دارد که فقط در فصل تابستان عازم شاسکوه می شوند. قله شاسکوه در سه فصل سال پوشیده از برف است و رفت آمد به هیچ عنوان امکان پذیر نیست. در بالای نوک قله بین دو زیارتگاه و در کنار دو چشمه آب خانه هایی با خشت و سنگ و خانه های پیش ساخته احداث گردیده تا در صورت سردی بیش از حد هوا سر پناهی برای زائران باشد. هوای کاملا کوهستانی و متفاوت، تنوعی است برای زائران و مجاوران این قله. این روستا دارای یک غار می باشد که در زلزله سال ۱۳۵۷ وسط غار به فاصله حدود ۶۵ متر از ابتدای غار بسته شده و به دو غار تبدیل شده است. غار آهکی غاری تاریخی بوده و غاری دیگر در پشت کوه آهنی قرار دارد که معروف به «غار پهلوان» می باشد. روستای استند ۲۵۰ خانوار و حدود ۱۳۰۰ نفر جمعیت دارد.