خانه نیما یوشیج در تهران

خانهٔ علی اسفندیاری ملقب به نیما یوشیج بنایی است مربوط به دورهٔ محمدرضا پهلوی که در خیابان دزاشیب تهران واقع شده است. نیما یوشیج بخش عمده ای از دوران زندگی خود را در این خانه سپری کرده است. به گفتهٔ شراگیم یوشیج نیما این خانه را با وامی که همسرش، عالیه جهانگیر، از بانک ملی گرفت ساخت. با مرگ نیما یوشیج در سال ۱۳۳۸ و عالیه جهانگیر در ۱۳۴۳، شراگیم خانه را در سال ۱۳۴۵ فروخت.

نیما یوشیج که بود؟

نیما یوشیج تخلص شاعری است که با ذکاوت و شجاعت خود تحولی در دنیای شعر نوین ایرانی ایجاد کرد. نام اصلی نیما یوشیج “علی نوری” بوده که در برخی منابع “علی اسفندیاری” نیز ذکر شده است. او در سال ۱۲۷۶ شمسی در روستای یوش مازندران به دنیا آمد. ابراهیم نوری و طوبی فتاح والدین نیما بودند و نیما فرزند ارشد خانواده بود. نیما یوشیج در سن ۱۲ سالگی به همراه خانواده برای زندگی به تهران آمد. والدین او برای تحصیل نیما در تهران مدرسه کاتولیکی “سن لویی” را انتخاب کردند.
او در این مدرسه اولین بار توسط یکی از معلمانش به نام “نظام وفا” برای سرودن شعر تشویق شد. نیما در سن ۲۰ سالگی از مدرسه عالی سن لویی فارغ التحصیل شد. او مدتی در اداره مالیات مشغول به کار شد ولی خیلی زود آن را رها کرد. پس از آن به تحصیل زبان عربی در مدرسه مروی و نیز تحصیل فلسفه، منطق و فقه نزد علامه حائری پرداخت.
در سال ۱۳۰۰ او نام “نیما” را با الهام از عنوان “نیماور” به عنوان تخلص خود انتخاب کرد. نیماور نام یک اسپهبدان بزرگ مازندران بوده است. اولین کتاب او با نام “قصه رنگ پریده، خون سرد” در همین زمان چاپ شد. شعر افسانه که معروف‌ترین شعر نیما یوشیج است در سال ۱۳۰۱ سروده شد. نیما این شعر را به معلم خود نظام وفا تقدیم کرد. شعر افسانه نقطه شروع تحولات شعر نوین ایران است. نیما یوشیج با به هم ریختن آگاهانه و هنرمندانه ساختار شعر فارسی، مسیر تازه‌ای در این عرصه ایجاد کرد.

همسر نیما یوشیج که بود؟

نیما در سال ۱۳۰۵ با “عالیه جهانگیر” فرزند میرزا اسماعیل شیرازی ازدواج کرد. همسر نیما یوشیج خواهرزاده میرزا جهانگیر خان صور اسرافیل بود. این زوج هر دو فرهنگی بوده و در مدارس شهرهای مختلف مشغول به کار بودند. همسر نیما یوشیج مدیر مدرسه دخترانه بود و نیما در مدارس پسرانه تدریس می‌کرد. اما سخنان اعتراضی و نامه‌های نیما به رؤسایش سبب می‌شد او دائماً از کار اخراج شود. به همین دلیل آنها در شهرهای مختلف شمال ایران جابه‌جا شدند. در نهایت از سال ۱۳۱۲ آنها در تهران ساکن شدند.
آنها ابتدا در خانه‌ای در کوچه پاریس یوسف آباد تهران ساکن شدند. تنها فرزند نیما یوشیج، شراگیم یوشیج، در همین خانه به دنیا آمد. بعدها با فروش این خانه و گرفتن وام از بانک توانستند خانه جدید را در محله دزاشیب احداث کنند. نیما یوشیج در ۱۳ دی ماه سال ۱۳۳۸ در سن ۶۲ سالگی بر اثر ذات الریه در تهران چشم از جهان فرو بست.

معماری خانه نیما یوشیج در تهران

بر روی تابلوی ورودی، تاریخ ساخت خانه ۱۳۲۸ شمسی ذکر شده است. این خانه شامل پنج اتاق است که ۴ اتاق تودرتو و اتاقی جدا از سایر اتاق‌هاست که گفته می‌شود اتاق نیما بوده‌است. ایوان ورودی ساختمان ۸ ستون آبی‌رنگ با سطح مقطع دایره‌ای‌شکل دارد. مساحت زیربنای آن ۱۶۰ متر مربع و مساحت کل زمین ۶۸۰ متر مربع است. سقف بنا شیروانی است و در حیاط آن درختانی قدیمی دیده می‌شود.

پیشنهاد می کنیم مطلب خانه نیما یوشیج در روستای یوش را نیز مطالعه بفرمایید.

ثبت ملی

این اثر در سال ۱۳۸۰ با شمارهٔ ۴۶۰۳ ثبت ملی شد اما در آبان ۱۳۹۶ با شکایت مالکین وقت به دلیل آنچه «نبودن اسناد ارتباط خانه با نیما یوشیج» عنوان شد با حکم دیوان عدالت اداری ایران از فهرست خارج شد.با استعلام سازمان میراث فرهنگی از سازمان اسناد ایران و اثبات مالکیت نیما یوشیج بر خانه، بنا «واجد ارزش» شناخته شد و بهمن ۱۳۹۶ دوباره وارد فهرست آثار ملی ایران شد.

تغییر مالکیت

در خرداد ۱۳۹۸ اعلام شد که سازمان زیباسازی شهر تهران با مالکین بنا به توافق رسیده و خانه به نام شهرداری تهران سند زده شده‌است. پس از مرمت، بازدید عموم از این بنا آزاد شد. خانه نیما یوشیج در شهر تهران به تازگی به “موزه شعر نوین ایران” تبدیل شده است.

در خانه نیمایوشیج چه می بینیم

ورودی بسیار زیبایی برای این موزه طراحی شده است که شبیه یک دفتر گشوده است. در بدو ورود به حیاط خانه تندیس زیبایی از نیما یوشیج قرار دارد. شاخص‌ترین آثار موجود در این خانه مجسمه نیما، سهراب سپهری، جلال آل احمد و سیمین دانشور است. مجسمه نیما در کنار تابلوی بسیار بزرگی با تصویر زادگاهش قرار گرفته است.

مجسمه جلال و سیمین با پس زمینه یک کتاب آراسته شده است. و مجسمه سهراب هم در کنار یک بوم نقاشی جای گرفته است. تعدادی از کتاب‌ها و دست‌نویس‌های نیما نیز از خانه پدری نیما یوشیج به اینجا منتقل شده است. در گوشه و کنار خانه نیز عکس‌های مختلفی از نیما و دیگر بزرگان ادبیات دیده می‌شود.

نحوه دسترسی به خانه نیما یوشیج در تهران

آدرس:تهران، تجریش، خیابان دزاشیب خیابان رمضانی، کوچه رهبری

با تشکر از دوست خوبم سرکار خانم مریم پیرانی بابت ارسال فیلم .