آرامگاه بابا جاج توکل مربوط به سدهٔ ۷ ه.ق است و در شهرستان خوشاب، بخش مشکان، روستای بابالنگر واقع شده است. این بنا در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۹۰۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
این آرامگاه مقبره ای سنگی بوده که در آن از مصالح بوم یا بوم سنگ بهره برده اند با این تفاوت که این بوم سنگ ها به صورت تراشیده نیستند. فواصل ملات خور بین سنگ ها دارای بند کشی است. از نظر معماری داخلی، درون آن گچ اندود بوده و تزئین های گچکاری آن به شکل استامپی می باشد. نمونه این نوع گچکاری در بنای امامزاده سیرغان واقع در جوین نیز دیده می شود. این بنا دارای سردابه بوده و ضریحی چوبی نیز در مرکز آن جای دارد و از جاذبه ها و دیدنی های خوشاب محسوب می گردد.
مجموعه تاریخی بابالنگر
مجموعه بابا لنگر مربوط به دوره سلجوقیان تا دوره قاجار است و در شهرستان خوشاب، روستای بابالنگر واقع شده است. این مجموعه تاریخی روستای بابالنگر شامل دو آرامگاه بنامهای آرامگاه میر مطهر و آرامگاه بابا توکل و ورودی این آرامگاه ها و حمام و سردابه های پیرامون آنها می باشد. بناها بر فراز ارتفاعات روستا و در جبهه شمالی آن قرار گرفته است. دو آرامگاه روستای بابالنگر که متعلق به دوران سلجوقی و قرن هفتم هجری است، در دوران بعدی تا عهد قاجار مورد مرمت و تعمیرات فراوانی قرار گرفته است. لازم به ذکر است که قدمت حمام مربوط به قرن هشتم می باشد. این مجموعه تاریخی در تاریخ ۵ آذر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۴۶۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. البته تمام این بناها نیز بصورت جداگانه به ثبت آثار ملی ایران رسیده اند.
ویژگی‌های معماری آرامگاه بابا جاج توکل
بنای قدیمی تر که سازه ای کاملا از سنگ با ملات گچ دارد از بیرون یک پلان مربع شکل دارد که ایوانی بلند و رفیع روی ضلع شرقی آن درحال حاضر تنها راه دسترسی به فضای درونی را میسر میسازد. این ایوان با عمقی حدود دو متر کم عرض و بلند با قوس جناقی که البته بخش عظیمی از آن فروریخته با دری کوچک و کوتاه روی اسپر آن امکان دسترسی به فضای داخل آرامگاه را ممکن می سازد که پلانی چهار گوش بعنوان گنبد خانه و چهار تاقنمای کم عمق در چهار ضلع اصلی است. این چهار تاق نما که تاقنمای ضلع شرقی راه ورود به فضای گنبد خانه است عمقی حدود یک متر دارد.
روی اسپر طاقنماهای اضلاع شمالی و جنوبی نغولهای تزئینی با قوس کلیل ایجاد شده که عمقی حدود ده سانتی متر دارد. روی اسپر نغول وسطی طاقنمای ضلع جنوبی یک گچبری بسیار زیبا حاوی اشعار و آیاتی از قرآن و نقوش گل های تزئینی بچشم می خورد. چهار گوشه سازی به شیوه اسکنج در گوشه های پلان چهارگوش آرامگاه و چهار تویزه که حکم نورگیر را پیدا کرده مابین این اسکنجها پلان چهارگوش آرامگاه را به هشت ضلعی تبدیل کرده و سپس گنبد اصلی روی آن اجرا شده به عبارتی چهار اسکنج در گوشه های گنبد خانه و چهار تویزه روی اضلاع اصلی گنبد خانه و بین اسکنج ها باعث تبدیل پلان چهار به هشت شده و سپس گنبد گرد چین با سنگ روی آن اجرا گشته است.
اسکنجها و نورگیرها
اسکنجها و نورگیرها بین آنها درون یک قاب مستطیل شکل قرار دارند. روی اسپر تاقنمای ضلع غربی آثار یک ورودی با درب چوبی منبت کاری شده بسیار زیبا و نفیس بچشم میخورد که در حال حاضر مسدود شده است. تاقنماهای چهار طرف گنبد خانه قوس جناقی سه بخشی تند دارند. روی هر ضلع گنبد خانه در دو طرف تاقنماهای اصلی دو طاقچه مستطیل شکل کشیده و باریک ساخته شده که بعنوان تزئین و محل گذاشتن اشیا استفاده می شود. در زیر هر کدام از این تاقچه های کشیده و بلند مستطیل شکل یک گودی مربع شکل ساخته شده که به عنوان محل روشن کردن شمع استفاده می شود و روی این گودی با گچ تزئین و قوس های جناغی کوچکی ایجاد شده است.
گنبد های آرامگاه بابا جاج توکل
روی لبه اسکنجها و تویزه های نورگیرهای زیر گنبد بوسیله گل اخرا خطوط پهن قرمز رنگی ایجاد شده که تزئینی ساده ولی زیبا در زیر گنبد بوجود آورده است. در وسط گنبد خانه، قبری است که روی آن صندوق چوبی ساده و بدون تزئینی نصب شده است. کل بدنه فضای داخلی آرامگاه و نیز گنبد آن اندود گچ دارد. در بدنه بیرونی آرامگاه روی اضلاع شمالی، جنوبی و غربی در ارتفاع زیر گنبد سه طاقنمای تزئینی کوچک با قوس جناغی ایجاد شده است. که طاقنمای وسطی در هر ضلع همان تویزه بین اسکنج های زیر گنبد است که به عنوان نورگیر در چهار ضلع گنبد خانه و زیر گنبد اصلی آرامگاه وجود دارد. این طاقنماهای کوچک درون نغول های کم عمق مستطیل شکلی ایجاد شده اند. به عنوان تنها تزئین جداره بیرونی آرامگاه محسوب می شوند.
سردابه ها
سردابه های بابالنگر مقابر گروهی با مصالح سنگ و ساروج است که در دل کوه کنده شده است. به تعداد حدوداٌ ۷۰ سردابه که ارتفاع خیلی کمی نسبت به سطح عمومی دارد. این اثر بر رفیع ترین قله شرقی رشته کوه اثقلان واقع شده است. این سردابه ها مربوط به قبل از اسلام است. گروهی معتقدند سردابه های گروهی به این شکل مربوط به قرن هشت و نه ه.ق است. یکی از سردابه ها که ورودی آن بازاست و پوشش ومعماری آن قابل بررسی است، ارتفاع آن نسبت به سطح عمومی حدوداٌ یک متر است.
آتشکده
بنایی چهارطاقی متعلق به قبل از اسلام است که در این منطقه واقع شده است.
نحوه دسترسی به آرامگاه بابا جاج توکل
این مجموعه در فاصله چهل کیلومتری شمال شهر سلطان آباد و در روستای بابا لنگر قرار دارد. وقتی از سبزوار به سمت شهرستان خوشاب حرکت کنید بعد از عبور از سلطان آباد، مرکز شهرستان خوشاب به سمت جاده قوچان و بعد از گذر از روستای مشکان به روستای بابالنگر می رسید.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.