آب انبار آهنگران در شهر سرایان استان خراسان جنوبی قرار دارد و تاریخ ساخت آن احتمالا مربوط به دوران صفوی است. این بنا را فردی به نام حاج حمزه فرزند پناه میرزا از اهالی سرایان در زمان پادشاهی شاه سلیمان صفوی ساخته و در محدوده بافت تاریخی شهر و در کنار مسجد آهنگران شهر سرایان قرار دارد. این بنا در حال حاضر نیز به عنوان آب انبار استفاده می گردد.
در مناطق کویری ایران همیشه یکی از مسائلی که ساکنان منطقه با آن دست به گریبان بودند تامین آب بود. همین موضوع باعث بالا رفتن ارزش آب در این مناطق شد و همیشه احترام و ارزش خاصی برای آن قائل بودند. علاوه بر این به فکر راه چاره ای بودند تا این مشکل را بر طرف کنند. این موضوع باعث ساخت مکان هایی با نام آب انبار شد. برای این منظور، در سرایان واقع در استان خراسان جنوبی، آب انبار های متعددی ساخته شده است. بسیاری از این سازه ها توسط اشخاصی به صورت وقف احداث شده اند.
مضامین وقفنا‌مه های آنها که اغلب به صورت سنگ نوشته ظاهر شده اند علاوه بر معرفی بانیان بنا، توانسته تا حدودی مسائل سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن دوره را نیز بیان کند. نیاز ضروری به آب در منطقه سرایان استان خراسان باعث ساخت ۵۷ عدد آب انبار در این ناحیه شده است. یکی از این آب انبارها، آب انبار آهنگران است.
معماری آب انبار آهنگران
آب انبار آهنگران در داخل محدوده بافت تاریخی شهر سرایان و نزدیک مسجد آهنگران واقع شده است. این بنا در وضعیت موجود شامل پلکان ارتباطی از سردر به پاشیر، پاشیر، مخزن و پوشش مخزن است. بنا دارای سردر ورودی بوده که به علت تعریض کوچه تخریب شده و یک ردیف پلکان جدید بصورت عمود بر پلکان اصلی طراحی شده تا دسترسی به جهت پلکان اصلی و پاشیر از این طریق ممکن باشد. فضای مخزن با پلان دایره که محل ذخیره آب است، در انتهای محور اصلی بنا و در جبهه جنوب غرب آن قرار گرفته است. پوشش فضای مخزن گنبدی است که با آجر و بصورت گردچین اجرا شده است.
کتیبه
آب انبار آهنگران دارای کتیبه ای در قسمت بالای طاق به سمت پاشیر است که جنس آن از سنگ خاکستری رنگ و روش اجرای نگارش آن به صورت حکاکی است. شکل این لوح سنگی به صورت مستطیل و در قسمت بالای آن مثلثی است و متن آن را در حاشیه ای جدول کشی و بدون تزیین حکاکی کرده اند. با استناد به سنگ لوح موجود در بالای پلکان ورودی بنا، این آب انبار در زمان حکومت شاه سلیمان صفوی (۱۰۷۷ الی۱۱۰۶ ه.ق) بنا شده است. در بالای پلکان ورودی آن کتیبه ای با این متن وجود دارد: «در ایام پادشاه جمجماه، ملائک سپاه شاه سلیمان الصفوی الموسوی بنا کرد، این بقعه خیر جناب مرحمت پناه حاجی حمزه خلف مرحمت پناه میرزا… محمد سرایانی سنه».
در این سال ها بر روی سردر این آب انبار، حیاطی را به وجود آورده اند. گنبد این آب انبار، بر روی منبعی دایره ای قرار دارد که تقریبا می توان گفت شکل آن به صورت مخروطی است. این منبع نیز همانند سایر آب انبارهای مشابه، دارای تنبوشه و دریچه هایی جهت هدایت آب به درون منبع است. این بنا نیز جزو آب انبارهایی است که ازسلامت زیادی برخوردار بوده و هنوز امکان استفاده از آن وجود دارد. در حال حاضر به عنوان آب انبار استفاده می گردد.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.