فضای باز کشور برای ورود گردشگران؛ فرصت یا تهدید

تاریخ خبر: ۱۳۹۳/۰۷/۲۷ – به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مرکز گردشگری علمی-فرهنگی دانشجویان ایران(istta) به نقل از میراث فرهنگی، یکی از اصلی ترین سیاست های دولت تدبیر و امید در حوزه اقتصاد، توجه ویژه به بحث گردشگری بود. حسن روحانی با انتخاب محمد علی نجفی که یکی از با سابقه ترین مدیران کشور در حوزه برنامه و بودجه شناخته می شود، به معاونت خود و ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نشان داد که رویکرد دولت به بحث گردشگری جدی و با رویکرد اقتصادی است.

بعد از گذشت چند ماه نجفی به دلایل شخصی از سازمان رفت و جای خود را به مسعود سلطانی فر داد. اگرچه سلطافی فر پیش از حضور در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، به عنوان چهره ای سیاسی شناخته می شد، اما خیلی زود با رویکرد دولت تدبیر و امید در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری هماهنگ شد.

پیشرفت مذاکرات ایران با گروه ۱+۵ و کم شدن تحریم ها از یک سو و سیاست های دولت و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای توسعه گردشگری داخلی و جذب بیشتر گردشگران خارجی از سوی دیگر باعث بالا رفتن آمارهای حوزه گردشگری شد. اگرچه بین آمارهای ارائه شده توسط دولت و آمارهایی که در سند چشم انداز آمده است، هنوز فاصله معناداری وجود دارد، دولت همچنان مسیر خود را برای بهبود وضعیت گردشگری ادامه می دهد و تلاش می کند از تمام ارگان ها از جمله مجلس برای رسیدن به این هدف کمک بگیرد.

اما تقریباً با آغاز تلاش های دولت برای بهبود گردشگری در ایران، منطقه خاور میانه دستخوش تغییرات و اتفاق هایی شد که پیش‌بینی آن از دانش بسیاری از کارشناسان امور بین الملل خارج بود. گروهی تروریستی به نام دولت اسلامی شام و عراق – که بعدها به دولت اسلامی تغییر نام داد – فعالیتش را در عراق گسترش داد و با حمله نظامی به شهرهای مختلف این کشور، امنیت یکی از استراتژیک ترین همسایه های ایران را به چالشی جدی کشید.

با گذشت ماه ها فعالیت های این گروه تروریستی گسترش یافت و تا سوریه و مرزهای ترکیه کشیده شد و چند ماهی است این منطقه و بخصوص کشورهای همسایه ایران به یکی از ناامن ترین مناطق دنیا تبدیل شده است. اما هیچ یک از این چالش ها نتوانسته است امنیت ایران داخلی را تحت شعاع قرار دهد و این روزها از ایران به عنوان جزیر امن منطقه یاد می شود.

امنیت بالای ایران دلیل کافی است که نگاه گردشگرانی که که قصد مسافرت به این منطقه را دارند، به ایران جلب شود. این موضوع در گردشگران مذهبی مشهود تر است و این روزها زائران بسیاری از کشورهای اطراف برای زیارت اماکن مقدس وارد ایران می‌شوند.

اما نظارت کافی بر گردشگرانی که وارد ایران می شوند وجود دارد؟ به خصوص آنهایی که از کشورهای همسایه مثل عراق، ترکیه، سوریه وارد ایران می شوند و برای زیارت از اماکن متبرکه به شهرهای مقدس ایران سفر می کنند. آیا وزارت خارجه و سازمان میراث فرهنگی به عنوان دو نهاد مرتبط با ورود گردشگران به ایران می توانند بر ورود گردشگران نظارت کنند؟ آیا این امکان وجود ندارد که برخی در ظاهر با عنوان زائر وارد ایران شوند، اما در باطن به دنبال تبلیغ عقاید گروه های مختلف در کشور باشند؟

باید نظارت بیشتر شود
این نکته را با “سید حسین نقوی حسینی” سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس در میان گذاشتیم. او باز بودن فضای کشور برای رفت و آمد گردشگران و زائران را پدیده مثبتی عنوان کرد و گفت: این که فضای کشور برای رفت و آمد و به ویژه پذیرش گردشگران و زائران از کشورهای همسایه باز است را باید پدیده مثبتی به شمار آورد. اما کشور ما از جهات مختلف با تهدیداتی روبرو است.

او با بیان این که بخشی از این تهدیدات فرهنگی هستند، ادامه داد: در این بین تهدیدات تبلیغات فرقه ای و گرایشات افراطی هم وجود دارد. همچنین تهدیدات امنیتی نیز وجود دارد. این موضوع طبیعی است و ممکن است اتفاق بیافتد.

سخنگوی کمیسیون امینت ملی با اشاره به این که سازمان میراث فرهنگی و وزارت خارجه باید با حساسیت بیشتری کار کنند، گفت: بر همین اساس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و وزارت امور خارجه که به گردشگران و زائران اجازه ورود می دهند، باید با توجه به این نوع تهدیدات توجه لازم را داشته باشند و به کسانی اجازه ورود بدهند که صرفاً هدفشان گردشگری و زیارت است و اهداف دیگری را دنبال نمی کنند.

نقوی حسینی البته تاکید کرد که «گروه های که به عنوان گردشگر وارد کشور می شوند، رها نیستند و باید مراقبت های لازم صورت بگیرد و نظارت انجام شود.

او در پاسخ به این سوال که آیا لازم است وزارت خارجه یا مجلس ساز و کار ویژه ای برای کنترل ورود گردشگران در نظر بگیرد، گفت: ساز و کار ویژه ای لازم نیست. ما قوانین لازم در این زمینه را داریم و ماموریت های دستگاه ها کاملاً تعریف شده است. اگر دستگاه ها به ماموریت های خودشان توجه بکنند و نظارت کافی داشته باشند اتفاقی نمی افتد.

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس اگرچه سخن از نظارت بر گردشگران ورودی می زند، اما اشاره مستقیمی بر نحوه این نظارت ندارد. در این بین این سوال به وجود می آید که آیا سازمان میراث فرهنگی و وزارت امور خارجه می توانند نظارت دقیقی بر گردشگران و زائرانی که وارد ایران می شوند داشته باشند؟ آیا می توانند برای ورود گردشگران محدودیت هایی قائل شوند؟ آیا این نظارت می تواند از ورود افرادی که شاید بخواهند تحت پوشش گردشگری به اهداف خود برسند، جلوگیری کند؟

نمی توان گردشگران را درجه بندی کرد
“جواد هروی”، رئیس فراکسیون تاریخ و توسعه گردشگری تاکید کرد که اعمال چنین محدودیت هایی درست نیست و نباید اعمال شود.

او در این باره تاکید کرد: وقتی ما به بحث گردشگر اشاره می کنیم می گوییم افرادی که می توانند هم منبع درآمدی باشند برای ما و هم ما به وسیله آنها می توانیم فرهنگ و تمدنمان را به سراسر دنیا منتقل کنیم. پس بنابراین ورود گردشگران به کشور یک راه ارتباطی برای ما است.

هروی با تاکید بر این که ما نمی توانیم گردشگران را درجه بندی کنیم، توضیح داد: «این که ما بیاییم و برای آنها درجه و رتبه مشخص کنیم یا بگوییم ما این گردشگران را می خواهیم و این دسته از گردشگران را نمی خواهیم، درست نیست. در هیچ جای دنیا چنین چیزی رسم نیست. در هیچ کجای دنیا نمی آیند گردشگر را بر اساس معیارهای خودشان طبقه بندی کنند. ما حق انتخاب گردشگر را نداریم. این گردشگر است که حق انتخاب دارد.»

رئیس فراکسیون «تاریخ و توسعه گردشگری» در ادامه تصریح کرد: «گردشگران انتخاب می کنند که آیا ایران بیایند یا به ترکیه بروند. امروز حدود ۴۷ میلیون نفر انتخابشان ترکیه است و تنها حدود ۲۰۰ هزار نفر انتخاب می کنند به ایران بیایند. این نشان می دهد در بحث گزینشی آنها ما دچار مخاطره هستیم. ما باید کاری بکنیم که به گردشگر قدرت انتخاب بدهیم که وقتی وارد ایران شد کجا می تواند برود، نه این که ما برای آنها مشخص کنیم که کجا می تواند برود.»

با توجه به این اظهارات تکلیف چیست؟ آیا وزارت امور خارجه و سازمان میراث فرهنگی و گردشری می توانند آنطور که باید و شاید بر رفت و آمد گردشگران به ایران نظارت داشته باشند؟ آیا به گفته سخنگوی کمیسیون امنیت ملی ساز و کارهای موجود در کشور می تواند از تهدیدات فرهنگی و مذهبی جلوگیری کند؟