موقعیت ووضعیت جغرافیایی:
این روستا درغرب شهرستان پاوه واقع ،وتابع بخش نوسود می باشد که درنقطه صفر مرزی با روستاهای بیاره وطویله ی عراق همجوار است .دیگر روستاهای هم جوار آن ،هانی گرمله وبیدرواز هستند که در غرب وجنوب آن واقع شده اند فاصله روستا تا مرکز استان حدوداً۲۰۰کیلومتر است وتا مرکز شهرستان ۱۲۰ کیلومتر فاصله دارد.
آب وهــــوا:
معتدل در زمستان سرد برف وباران زیادی می بارد به طوری که جاده ی روستا اواخر فصل پاییز تا اواخر بهار براثر بارش برف سنگین مسدود می شود.
کوهها و اماکن دیدنی :
این روستا دارای کوههای بلندی که جزء سلسله جبال زاگروس به شمارمی روند واز لحاظ چشم انداز طبیعی به مانند آلپ اروپا منا ظری زیبا ودلکش وبدیعی دارند از جمله :نویجر ،هیات ،دالانی، میروتمان ،شـــرام ،تته ،تون کشکان و مله گای سوره هه راله ، گیله روژ،مارانی،کلو کاوی،سه چادرگاه ،دربند،کوره مایین،کول سه، وره تاو، مله سور،چاله سه را ،پشت که مه ر،هه واره به رزه …..
ازجمله چشمه های آب طبیعی که در گرمای تابستان دارای آب بسیار سرد هستند میتوان «چه مه ،نویجه ر، خورخوره،هانه باکه،هانه سه رده ،هانه چیاله ،مه فرا ،هانه مرو و…..وهزاران چشمه کوچک وبزرگ وآبشارهای طبیعی وزیبای دیگر.
اماکن مذهبی:
زیارتگاه دوازده برادرکیمنه:«خضر الدین ،پیر نظیر، پیر عثمان،پیره خرته له ،پیر سیدی،تایله گوره، پیر گوله ، دو ه نره ، پیره وارینه ،پیره وه ت ، قباله، پیر محمد» ،بابا خاکی پدر ۱۲برادر ، محمد غیبی،حاجیه سوره ،پیر خضر باغ ملا محمد زمین حمه ویس ، قلای گاورا ،بابا زه رین.
جمعیت :
قبل از آوارگی ۲۵۰ خانوار وهم اکنون بیشتر از ۸۰۰خانوار می باشد که جمعیت جوان اکثریت را داراست .
هنر مندان مشهور :
مامو عارف فرزند معی الدین – لالو عبدالله فرزند شمس الدین – زوراب و مجنون و شفیع پسران محمد خالدی زوراب –عثمان پسر مؤمن مشهور به عثمان کیمنه ای – محمد حسین فرزند یوسف خالدی ( این دو هنر مند آخر به برادران کیمنه ای مشهورند که از بنیانگذاران آواز های محبوب «سیا چمانه» و دره ای وورده بزم وچپله و…. هستند).استاد نی ودهل زن مشهور:رحمان پسر محمد زوراب مشهور به رحمانه .وخوانندگان وهنر مندان جدید چون :سیروان ودلسوز خالدی ،قاضی خالدی ،قربانی
امکانات:
تا قبل از آوارگی وجنگ تحمیلی روستا دارای آب ،برق وبیمارستان و مدارس ابتدایی وراهنمایی و دبیرستان بوده است ولی بعدها بر اثرجنگ تحمیلی روستا ویران و ۲۰سال متروکه بوده است هم اکنون روستا در حال بازسازی توسط اهالی سخت کوش منطقه است و ازبیشتر امکانات اولیه محروم می باشد امید است مسؤلین محترم دولت خدمتگزار فکری به باسازی این دیار بنمایند.
سابقه تاریخی:
در هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد اقوامی در دامنهها و درههای زاگرس مسکن گزیدند که پس از به قدرت رسیدن به تصرف شهرهای بینالنهرین پرداختند که این اقوام در تاریخ به نامهای گوتی یا کاسی معروف شد.
ساکنان زاگرس به استناد کتیبههای بابل،آشور و عیلام طوایفی مانند لولوبی- ناپری- منابی- آمادی و پارسوا بودهاند. بر اساس شواهد تاریخی و سفر جنگی سلمالنصر سوم آشوری (۸۳۷ قم) به طرف کردستان که ساکنان کوهستانهای کردستان را پارسوا نامیده نامیده است. به احتمال فراوان ساکنان منطقهی اورامان به علت صعبالعبور بودن منطقه و امنیت در برابر دشمنان کمتر دستخوش تغییر و تحول و اختلاط گردیدهاند که پایدار ماندن زبان، پوشش و آداب و رسوم کهن ایرانی در منطقهی اورامانات خود شاهدی بر این مدعاست به دلایل فوق و شواهد می توان گفت که ساکنان منطقهی اورامانات از بازماندگان قبایل پارسوا می باشند چرا که سلمالنصر به صراحت اشاره کرده است که ساکنان کوهستانهای کردستان از قبایل پارسوا می باشند مسلما در اصالت قوم کرد و عدم اختلاط آنها با اقوام دیگر به دلایل فوق و ذلایل بسیار دیگر تردیدی نیست و این نکته بارها توسط متشرقین و کردشناسان ایرانی و غیر ایرانی مورد تاکید قرار گرفته است.
پوشش جنگلی و گیاهی:
به علت نزول باران کافی در روستا پوشش گیاهی خودرو بسیار فراوان میباشد که مهمترین آنها جنگلها،مراتع و پوشش گیاهی گسترده کوهستانی و کوهپایه ای میباشد سراسر روستا را پوشش گیاهی متراکم فراگرفته است. جنگلها و بیشههای منطقهی شامل درختان بلوط،مازوج،ونوشک،سیاولیک،زالزالک وحشی،امرود(گلاب کوهی)،بادام کوهی،آلبالوی کوهی،گون،انجیرکوهی،ودرخت بید میباشد. در نواحی کوهستانی و هموار منطقه، انواع گیاهان خوراکی و دارویی می روید که به زبان کردی میتوان:
تولهکه- ولهره- پرنه- خوژه- کاشمه- کلاقن- پیازوحشی- شنگ- قازیاخه- ریواس- سورهبنه- پیچک- و ازگیاهان خوشبو و دارویی میتوان: ورهکرمه ر- بهرزهلنگ- شهوبو و چنور اشاره کرد.
زندگی جانوری:
دربیشه زارها و کوهستانها و درههای روستا با توجه به وفور جنگلها وآب و هوای معتدل امکان زیست برای حیوانات،انواع پرندگان وحشی اعم از بومی و مهاجر دیده میشود که از مهمترین پرندگان این منطقه می توان به کبک،تیهو،کبوتر چاهی،غاز،مرغابی،بلدرچین، قمری،چلچله، سبزهقبا، دارکوب، دمجنبانک، زردهوه ره، زیتوله،کلاغ،غوطهخوره و و از مهمترین حیوانات وحشی می توان به پلنگ، خرس، گرگ، روباه، خرگوش، مار،شغال،کلوبز،قوچ و میش،خوک و گراز اشاره نمود .
پوشش محلی مردم روستا :
پوشش آنان لباس کردی میباشد که لباس زنانه به اسم« گجی» و مردانه به اسم «کواپا نتول» است.
نظر کاربران :
واقعا روستای قشنگ و دلنشینیه