رودخانه کاجو در قدیم به نام «گاجان» مشهور بوده و نام قدیمی قصرند نیز «گنج آبه» موسوم بوده و نام «گاجان» به مروز زمان به «کاجه» و «کاجو» تغییر یافته است. این رودخانه یکی از سرخانه های اصلی رودخانه باهوکلات در بلوچستان است.در حاشیه این رودخانه آثار پیش از تاریخ عظیمی نظیر دمبیگان و سیاه بن را می توان مشاهده کرد. شهرستان قصرقند علاوه بر آثار تاریخی و صنایع دستی شاخص دارای جاذبه ای طبیعی فراوانی نظیر آبشارها، باغات میوه گرمسیری و شالیزار است. بدون شک گذران یک روز در کنار این جاذبه ها می تواند خاطره و سفر خوش و خاطره انگیزی را برای گردشگران به ارمغان آورد. شهرستان قصرقند در زمان گذشته به «گنداوک» معروف بوده و به مرور زمان به «گنج آور» تغییر نام داده است.
مرکز و دارالحکومه مکران شهر قصرقند بوده و مکران با همراهی کیچ جمعا” به کیچ و مکران موسوم بوده است اگر چه مکران اغلب به کل منطقه کیچ و مکران اطلاق می شده است . حوزه قصرقند در تاریخ و ادبیات قوم بلوچ جایگاه برجسته ای دارد و بر اساس روایاتی خواستگاه اصلی قوم بلوچ همین منطقه بوده است و بسیاری از اقوام و قبایل بلوچ که تا نواحی دور دست شرق مهاجرت کرده اند نام خود را از این منطقه گرفته اند نظیر قبیله لاشاری که در منظومه های بلوچ جایگاه و اهمیت برجسته ای دارد داستانهای جنگهای این قبیله با قبیله رند دستمایه داستانهای و اشعار کلاسیک بلوچی است لاشار نام منطقه ای در شمال و شرق قصرقند می باشد لاشار همزمان به این دو ناحیه اطلاق می گردد .
لاشار ناهی مابین قصرقند در جنوب و بمپور در شمال قرار گرفته است واز حیث تقسیمات کشوری در دوره پهلوی جزء بخش قصرقند بود و ناحیه ای دیگر در شرق قصرقند که از شرق به سرباز و راسک و از جنوب به باهو کلات و دشتیاری و از شمال به آهوران و کوههای سیا ه تگان که مامن اقوام کیشکوری می باشد محدود است . مرتع لاشار محل چرا اقوام کوچرو و عشایر بلوچ بوده ، همواره مورد توجه جوامع شبانی قرارداشته بخشی از این دشت وسیع به گوهرام کلات یعنی قلعه گوهرام مشهور است و بازاری نیز به همین نام در دشت لاشار تاکنون وجود دارد . بر اساس روایات محلی این محل جایگاه سکونت گوهرام لاشاری سردار قبیله لاشاری بوده است . سکنه این دشت محلهای بسیاری را حتی تاکنون نشا ن می دهند و معتقدند که محل زد و خورد قبایل رند و لاشاری بوده است .
در شمال این ناحیه کوهستان کیشکور واقع شده که مابین قصرقند و سرباز قرار گرفته است قبیله ای با نام گیشکوری با جمعیت انبوه در ایالات سند و پنجاب علی الخصوص در دره غازی خان و حتی تا گجرات سکونت دارند که از زمان جنگهای رند و لاشار به شرق مهاجرت نموده اند و نام خود را از این کوهستان اخذ کرده اند قبیله بگتی که در شرق بلوچستان و در کوهستانی به همین نام در جنوب سیبی سکونت دارند نیز نام قبیله ای خود را از روستایی بسیار قدیمی در قصرقند به نام بگ اخذ نموده اند و به سبب خواستگاه شان در بگ به بگتی مشهور گردیده اند این قبیله نیز از قبایل سلحشور و پرجمعیت بلوچ به محسوب می گردد و نواب اکبر خان بگتی قهرمان ملی قوم بلوچ نیز از همین قبیله بوده است . هم اکنون نیز قصر قند محل سکونت قبیله بلیده ای می باشد که در تاریخ بلوچستان دارای جایگاه و اهمیت برجسته ای بوده اند . روستای بگ از قدیمی ترین رو ستاهای منطقه است و قلعه آن نیز در نوع خود از بزرگترین قلعه های بلوچستان محسوب می شود و از حیث معماری مشابه قلاع نیگشهر قصر قند و تمپ می باشد و بعد از قلعه تمپ در مکران پاکستان که همیشه محل نشیمن شاه مکران بوده است قلعه بگ بزرگترین قلعه مکران است اکنون بگ به دلیل دوری از جاده دسترسی به شدت جمعیت خود را از دست داده است و سکنه ان به روستاهای اطراف کوچ نموده اند به طوریکه اکثر سکنه قدیمی بگ به روستاهای کناره جاده آسفالت نیکشهر به قصرقند سکونت اختیار کرده اند .
این بخش در گذشته مرکز مکران محسوب میشده است امان الله جهانبانی آورده است «خود قصرقند پایتخت همه مکران است قلعه محکمی دارد و روی تپه بلندی واقع است و محل نشیمن ضابط است»
محدوده حوضه آبریز رود کاجو :
حوضه آبریز رودخانه کاجو در محدوده جغرافیایی۱۶ درجه و۱۹ تا ۱۶ و ۲۰ طول شرقی و ۲۵ و ۳۰ تا ۲۶ و۴۸ عرض شمالی قراردارد . این حوضه بخش غربی حوضه آبخیز بزرگ باهو کلات را تشکیل می دهد و از کوههای مکران سرچشمه می گیرد . رودخانه آن با طی مسیر خود در جهت جنوبی به دریایی عمان و خلیج گواتر می ریزد.
شاخه بندی و مشخصات مورفولوژی رودخانه کاجو
رودخانه کاجو یکی از سرشاخه های اصلی رودخانه باهو کلات در بلوچستان جنوبی است . این رودخانه پس از الحاق رودخانه چانف و کناری با نام کاجه در جهت جنوب شرقی جریان می یابد و پس از الحاق شاخه آهوران ، ده داتی و کوشات از محل شهر قصرقند عبور می کند ، از این نقطه به بعد نام رود کاجو می باشد . پس از عبور از قصرقند رود پاسک ، گواتکش و سر شاخه های متعدد به آن ملحق شده و در محل چندوکان بصورت یکجا درآمده و با طی مسیری کوهستانی و پر پیچ وخم به سمت جنوب ادامه می دهد و پس از الحاق رودهای ری ، کوهکند ، کبجرک ، و ترادان در نزدیکی روستای پیر سهراب وارد دشت پیر سهراب می شود .
در محدوده جنوب حوزه آبریز رودخانه کاجو و شرق روستای پیر سهراب دشت مسطح و وسیعی به مساحت نزدیک به ۲۳۰ کیلومتر مربع به نام دشت پیر سهراب گسترش دارد . رودخانه کاجو در مسیر خود پس از عبور از تنگه جگر کوه که سد مخزنی زیر دان در آن در دست احداث است وارد دشت پیر سهراب می گردد و در مسیر خود پس از عبور از روستاهای فتحعلی کلات ، پیر سهراب ، عورکی ، پلان ، صدیق زهی و یوسف زهی عبور کرده و در مسیر خود در محلهایی به عرض چند صد متر و در برخی از محلها با عرض چند متر در مجاورت روستای عورکی تغییر شکل می دهد و سپس در محل روستای سنگان وارد رودخانه باهو کلات می گردد و از این محل به بعد با نام باهو کلات شناخته شده و پس از طی مسیری چند کیلومتری در محل خور گواتر وارد دریایی عمان می گردد .
دیدگاه ها :
*اگر نظری دارید یا این مطلب نیاز به اصلاح دارد و یا عکس یا ویدئوی مرتبط با آن دارید لطفا اینجا برای ما ارسال کنید.