قنات تاریخی بلده فردوس خراسان جنوبی با قدمت مربوط به دوره ساسانی در برگیرنده ۱۶ قنات، ۲ چشمه و مقداری آبهای سرگردان است. قنات تاریخی بلده با پیمودن مسیر۳۵ کیلومتری حدود ۲ هزار و ۳۸۲ هکتار از زمین‌های کشاورزی شهرستان فردوس را آبیاری می قنات تاریخی بلده فردوس با شماره ۳۰۱۶۱ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. قنات تاریخی بلده فردوس در ۱۴ ژوئن ۲۰۱۶ در یونسکو ثبت جهانی شد.
قنات بلده یک دانش فنی است که جهانیان نزد این هنر سر تعظیم فرود آورده اند.در قنات بلده کار مهندسی بسیار خوبی انجام شده و هنوز هم با گذشت سال‌ها پایدار است و مردم منطقه، بهره بردار و حافظ این قنات هستند. قنات بلده متشکل از ۱۵رشته قنات و چهار دهنه چشمه است احتمالا درعصر ساسانی در دل کوه های شرقی منطقه فردوس حفر شده است. این سازه آبی با دانش سنتی مدیریت می شود و آب استحصالی از آن سبب آبادانی منطقه فردوس، مزارع و باغ ها شده است.
این قنات، یک منظومه کامل تاریخی از استحصال آب است نه تنها بخش عمده ای از زمین های کشاورزی نزدیک شهر فردوس را آبیاری می کند بلکه پس از پیمودن ۴۵ کیلومتر، بیش از دو هزار و ۳۸۲ هکتار از زمین های کشاورزی فردوس را سیراب می کند. قنات بلده دارای ۱۵ مادر چاه و چهار دهنه چشمه است که استحصال آب از آن با روش ترکیبی صورت می گیرد.
تاریخ احداث آن به طور دقیق مشخص نیست در مستندات تاریخی آمده است که احداث قنات بلده مربوط به قبل از اسلام و دوره ساسانی است اما تاریخ نگاری های صورت گرفته از سفال های اطراف قنات حکایت از آن دارد که این قنات ۵۰۰ سال پس از قنات قصبه گناباد احداث شد. قنات بلده، آب های سطحی را از دره ها جمع آوری و در یک شبکه پیچیده به یکدیگر متصل می کند و منطقه فردوس، باغات و زمین های کشاورزی طول مسیر را سیراب می کند. این قنات به دلیل اهمیت ساختار و زنده بودن برای مردم بومی و افرادی که در منقطه فردوس زندگی می کنند بسیار حائز اهمیت است.
حدود ۴۰۰ سال پیش، تعداد زیادی از مالکان آب بلده جان خود را از دست داده و حدود ۳ هزار فنجان از آب این قنات بدون مالک مانده بود. در این دوران، شاه عباس صفوی که همراه با شیخ بهایی پیاده از اصفهان به سمت مشهد برای زیارت می‌رفت، از تون (فردوس آن زمان) گذشت و هنگام ورود او میرتونی، از دانشمندان آن زمان تون، از وی خواست که این آب را وقف چهار طبقه (سادات، علما، فقرا و صلحا) کند و شاه عباس آب‌ها را بین همین ۴ طبقه وقف کرد. گفته می‌شود که شیخ بها در همین مسافرت، آب بلده را به ۲ نهر مساوی تقسیم کرد به طوری که در هر ۸ شبانه روز یک بار باغ‌ها مشروب شود. کل قناتهای بلده، ۲۷ رشته هستند ولی امروز فقط ۱۶ رشته آن فعال و از این ۱۶ قنات، ۱۲ رشته اصلی و ۴ قنات دیگر فرعی هستند.
در چهلمین اجلاس میراث جهانی یونسکو که ژوئیه ۲۰۱۶ در استانبول برگزار شد، یازده قنات ایرانی به عنوان بیستمین اثر ایران بر اساس دو معیار از ۶ معیار فرهنگی کمیته میراث جهانی شامل گواهی بی‌همتا یا دست‌کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی و نمونه‌ای برجسته در معماری یا تکنولوژی که مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد، در فهرست میراث جهانی قرار گرفت. پرونده ۱۱ قنات ایرانی با داشتن تکنولوژی متفاوت و با قدمت بیش از ۲۵۰۰ تا ۲۰۰ سال به یونسکو جهت ثبت جهانی ارائه شد و پس از بررسی و تأیید کارشناسان یونسکو این پرونده ثبت و در فهرست آثار جهانی قرار گرفت. یازده قناتی که ثبت جهانی شده‌اند، هرکدام به لحاظ قدمت، نوع معماری، عمق، طول و مشخصاتی از این دست، منحصر به فرد و بی نظیر هستند. یکی از این قنات‌ها، قنات بلده فردوس است که بخش‌های عمده‌ای از زمین‌های کشاورزی نزدیک شهر فردوس را آبیاری می‌کند.
منابع:باشگاه خبرنگاران جوان-خبرگزاری جمهوری اسلامی
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.