عشایر گروهی از جمعیت هستند که با شیوه معیشتی خاص خود از دو گروه دیگر جمعیت ( شهر نشین و روستانشین ) متمایز می شوند. کشور ایران از دیرباز خاستگاه عمده عشایر در جهان بوده است.ترکیب اجتماعی جمعیت ایران متشکل از سه جامعه متمایز شهری، روستایی و عشایری است. حیات اجتماعی در این سرزمین از دیرباز متأثر از روابط متقابل و زندگی توأمان مذکور بوده و در این میان، جامعه عشایری همواره نقش بارز و تعیین کننده در سرنوشت سیاسی و حیات اقتصادی کشور داشته است درحال حاضر عشایر ایران ۲۰% مواد پروتئینی و سایر فرآورده های دامی و ۳۵% صنایع دستی کشور را تولید می کنند و علاوه بر آن با حضور مؤثر در عرصه های سیاسی و اجتماعی کشور در حال تلاش و ایفای نقش موثر خود هستند)سازمان امور عشایری ایران، ۱۳۸۸ )
با توجه به جلوه های طبیعی و انسانی موجود در محیط زندگی عشایر، این گروه از جمعیت به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری مطرح هستند. عشایر در کشور ایران پیشینه ای بس غنی دارند و حتی به جرات می توان گفت که همه جمعیت کشور ایران پیشینه ای عشایری دارند زیرا ایرانیان از نژاد گروهی از اقوام کوچنده به نام آریای بوده اند که ۲ هزار سال پیش از میلاد از نواحی ماوارء‌النهر و قفقاز به منطقه کنونی ایران آورده و در طور تاریخ خود جلوه های زیستی و معیشتی خاصی را برای این کشور رقم زده اند. در طول تاریخ غالب حکومت های ایرانی منشاء عشایری داشته اند و عشایر منشا قدرت و فرهنگ جامعه ی ایرانی بوده اند لیکن در حال حاضر سهم این جامعه از کل جمعیت کشور بسیار پایین است و به مرور زمان نیز رو به کاهش است .
از آنجا که ریشه فرهنگی کشور و بسیاری از نمادهای باستانی ایران در قلمرو زندگی کوچکندگان قرار دارد . بنابر این ضرورت حفظ ومعرفی این جاذبه ها بیش از پیش اهمیت می یابد. در کنار این مساله باید به جاذبه های طبیعی مناطق عشایری نیز اشاره کرد که از زیباترین و مناسب ترین پتانسیل ها به منظور جذب گردشگر می باشند . در واقع باید محیط های حرکت عشایر را از مناسب ترین عرصه های زندگی فصلی و گردشگری دانست زیرا عشایر بر اساس منطق انسانی و فطرت بیولوژیک خود در هر فصل از سال به دنبال بهترین و مناسب ترین مکان جهت گذران هستند . بنابر این قشلاق و ییلاق عشایر مساعدترین سایت های گردشگری به ترتیب در زمستان و تابستان هستند.ت نوع نژادی، ادیان گوناگون، گویش‌های متفاوت، جشن‌ها و بازی‌های محلی، مراسمآیینی، رقص، غذاهای لذیذ، مشاغل سنتی و پوشش‌های رنگارنگ برخی از جلوه‌های فرهنگچند هزار ساله ایرانی است .
ویژگی‌های ایل بختیاری :
مجموعه ایل بختیاری همراه با سنن و شیوه‌های خاص زندگی، به تنهایی یکی ازجاذبه‌های بی‌نظیر و چشم گیر این منطقه است. زندگی ایلی با الگوی سکونت و آداب ورسوم ویژه، مورد علاقه سیاحان و دیدار کنندگان داخلی و خارجی است. این جاذبه علاوه بر آن‌که دیدار کنندگان عادی را به سوی خود جلب می‌کند، می‌تواند مورد توجه دانشجویان و دانش پژوهان علوم اجتماعی و انسانی قرار گیرد.
یکی از دیدنیهای جالب توجه استان چهارمحال و بختیاری کوچ ایل بختیاری است. اگرچه در دهه‌های آغازین قرن حاضر گروههای کثیر ایل بختیاری نیز همانند سایر ایلات وعشایر ایران تخته قاپو (یکجانشین) شدند، اما هنوز هم بخشی از ایل، کوچ رو و متحرکاست. کوچ روهای بختیاری، زمستان را دشت‌های شرق خوزستان و تابستان را در بخشهای غربی منطقه چهارمحال و بختیاری به سر می‌برند.
آنها هر ساله از اواخر اردیبهشت‌ماه از پنج مسیر مختلف همراه با مبارزه‌ای خستگی ناپذیر با سختی‌های طبیعت، ضمن عبور از رودخانه‌ها، دره‌ها و پشت سر گذاشتن بلندی‌های زرد کوه در مناطق معینی از دامنه‌های زاگرس پراکنده می‌شوند و نزدیک ۴ ماه در این منطقه می‌مانند و با چرای دام‌ها در مراتع سرسبز به رمه‌داری مشغول می‌شوند. نحوه معیشت و زیست، الگوی سکونت و باورها، سنت‌ها و آداب و رسوم از جمله جاذبه‌های دیدنی این شیوه زندگی است.
ایل بختیاریکه شمارشان به بیش از ۸۰۰ هزار نفر می رسد، در منطقه ای به مساحت ۶۷ هزار کیلومتر مربع در ناحیه مرکزی ایران که رشته کوه زاگرس (زردکوه) در آن واقع شده زندگی می کنند. اگر چه تنها یک سوم از بختیاریها کوچ نشین اند (و بقیه مراتع مناطق عمدتاً به صورت جوامع استقرار یافته به کشاورزی مشغولند) آنچه به عنوان فرهنگ قوم بختیاری شناخته می شود بیشتر در میان چادرنشینان بختیاری کوهستانی دیده می شود تا بقیه آنها. آنها از طریق تولید گوشت و محصولات لبنی زندگی می کنند، کوچ سالانه قوم بختیاری یکی از جالب ترین و پیچیده ترین نمونه ها در میان اقوام کوچ نشین در سراسر جهان است. از آنجایی که بختیاریها در جریان کوچ باید از بلندی هایی با بیش از ۳ هزار متر ارتفاع و بیشتر هم می رسد عبور کنند، و باید زمان کوچ خود را با نهایت دقت انجام دهند تا مبادا در طول راه دچار برف زودرس، سیلاب رودخانه های کوهستانی و نبود چراگاه و مراتع شوند. سابق بر این در جریان کوچ تلفات زیادی بر انسان و دام وارد می شد. در سال های اخیر با اقدام دولت در ایجاد پل، هموار کردن مسیر کوچ ایل و ساختن مراکز تغذیه دام در طی مسیر، شمار تلفات جانی و مالی به شدت کاهش یافته است. بختیاریها به گویش لری تکلم می کنند و شیعه مذهبند. از نظر سیاسی، در زمان شاه سابق، رئیس ایل از طرف وی منصوب می شد و بختیاریها همه تحت امر او بودند. این پست و مقام امروزه دیگر وجود ندارد. یکپارچگی ایل بختیاری تحت ریاست یک فرد در ۲ قرن اخیر بسیار کارساز بود به طوری که این ایل نقش بسیار مهمی در جریانات تاریخ معاصر کشور و بویژه طی انقلاب مشروطیت ایفا کرد.
مسیرهای کوچ عشایر بختیاری
عشایر بختیاری برای کوچ، از مسیرهای اصلی و فرعی مختلفی استفاده می کنند. انشعابات فرعی، پرتگاه های عشایری را به ایل راه های اصلی تاراز، هزار چم، کوه سفید، دو آب و دزپارت متصل می کند. عشایر بختیاری در کوچ ها به ییلاق و قشلاق، ناگزیراند از این پنج ایل راه اصلی که ارتباط بین محوده های ییلاقی و قشلاقی بختیاری را برقرار می کنند، عبور کنند. مسیر کوچ ایل بختیاری، از ارتفاعات صعب العبور و پر فراز و نشیب رشته کوه های زاگرس و رودخانه های پر آب سرشاخه های مختلف کارون می گذرد و به همین دلیل، از ناهموارترین راه های عشایری کشور به شمار می آید و عبور از آن، هنوز یکی از مشکلات مهم کوچ نشینان بختیاری است. ایل راه های مهم کوچ بختیاری عبارتند از:
دزپارت:این راه قدیمی ترین ایل راه عشایری است که قدمتی باستانی دارد. این راه با طول ۲۲۰ کیلومتر، مسیر عبور بخش مهمی از عشایر بختیاری است و نقاط عشایری شهرستان های فارسان و کوهرنگ و اردل در استان چهارمحال و بختیاری و شهرستان ایذه، رامهرمز و بخشی از مسجد سلیمان و حومه اهواز در خوزستان را به یکدیگر مرتبط می کند. طول راه مزبور از پیرامون تالاب چغاخور (محل ییلاقی برخی از طوایف دورکی) تا ایذه، حدود ۲۰۰ کیلومتر است.
دوآب: این ایل راه قلمرو ییلاقی و قشلاقی طوایف دینارانی و دهستانی حومه ایذه، سوسن و مرغا در خوزستان و دیناران و دوآب در چهارمحال و بختیاری را به یکدیگر مرتبط می سازد. امروزه قسمت هایی از این مسیر در استان های خوزستان و چهارمحال و بختیاری به صورت آسفالت درآمده است،
کوه سفید: این ایل راه مسیر عبور عشایر بختیاری دهستان های اندیکا و لالی در استان خوزستان به نواحی ییلاقی شهرستان های فارسان و کوهرنگ و اردل وکیار در منطقه چهارمحال و بختیاری است. کوه سفید از ارتفاعات معروف رشته کوه های زاگرش و یکی از مهم ترین گذرگاه های کوهستانی این مسیر است که عشایر منطقه بازفت جنوبی و دو آب به مقصد خوزستان از این راه عبور می کنند. در حال حاظر امکان استفاده از ماشین در این ایل راه وجود ندارد.
هزار چم: این ایل راه یکی از دشوارترین ایل راه های عشایری منطقه است. بخشی از عشایر مستقر در اندیکا، لالی و اطراف شوشتر برای رسیدن به قلمروهای ییلاقی از این راه عبور می کنند.
تاراز: این ایل راه نیز یکی از مهم ترین و اصلی ترین ایل راه های عشایری منطقه است این راه میان نواحی عشایری اندیکا و مسجد سلیمان در استان خوزستان و شهرستان های فارسان و کوهرنگ در استان چهارمحال ارتباط برقرار می کند.
البته امروزه با باز شدن جاده های آسفالته از مسیر ایذه و مسجد سلیمان تعداد کثیری از بختیاری ها از طریق این مسیر حرکت می کنند.
نظر کاربران :
بزودی دارم از شهر اماده میشم که واسه شروع کوچ زمستانی ایل بختیاری به انها بپیوندم و قصد دارم تا کوچ تابستان سال دیگه به شهر که همان اصفهان که از نظر نزدیک ترین شهر به ایل ما هست برنگردم.باور کنید دل تو دلم نیست و از خوشحالی در پوست خودم نمیگنجم.واقعا کلان شهر ها از هیچ نظر وضعیت خوبی اصلا ندارند و من واقعا نمیتونم داخلش زندگی کنم با این که در شاهینشهر اصفهان از خودم خونه ماشین و همه چیز دارم و خدارو شکر چیزی کم ندارم ولی اصلا به زندگی شهری عادت ندارم و اگر زمانی مثل امسال تابستان ک به اجبار برای برگذاریه عروسی خواهرم به اصفهان امدم تمام این مدت تابستان امسال رو در شهر عذاب کشیدم ولی الان خیلی خیلی خوشحالم ک دارم واسه کوچ بعدی اماده میشم و میرم داخل ایل خودم و به زندگی ک از ان لذت میبرم برمیگرم.واقعا از خوشحالی و شوق و ذوق زیاد این پیام رو واستون گذاشتم?امیدوارم روزی برسه که هر کس هرجا که از زندگیش لذت میبره بتونه زندگی کنه و به اجبار کسی نه به شهر بره و نه به کوچ نشینی ادامه بده?ایل فقط ایل بختیاری????سپاس از سایت کامل و عالیه شما?