کویر مسیله، در بین استانهای قم و اصفهان واقع است و درحقیقت یکی ازمراکز کویری جنگلی ایران محسوب می شود.وسعت کویر مسیله بیش ازده هزار هکتار می باشد و درحال حاضر قسمتهای عمده آن پوشیده از درختان گز وتاغ می باشد. بدلیل ارتفاع پایین دشت مذکور ( حدود ۸۰۰ متر ازسطح دریا) ازسایر نقاط اطراف، شیب ملایم دشتها و ارتفاعات شهرقم واراضی شمالی دشت مذکور به طرف دشت می باشد؛ همچنین دریاچه نمک و کویر مسیله مصب دو رودخانه مهم مرکزی ایران یعنی رودخانه قمرود ( اناربار) ورودخانه قره چای می باشد.
درروزگار نه چندان دور حدود ۵۰ سال پیش دشت مذکور دارای یکی ازبهترین مراتع استپی ودشتی بوده به گونه ای که محل چرای اسبهای دولتی درآن زمان بوده ونیز رمه های بزرگ گوسفند وشتر دردشت مذکور به چرا پرداخته اند. علاوه برمراتع خوب درسالهای گذشته دشت مسیله یکی ازبزرگترین تولید کنندگان غلات (گندم ، جو و…) دربخش مرکزی ایران بوده است.
ازنظر زیستگاهی دشت مسیله ازقدیم الایام زیستگاه آهو و جبیر و گوره خر آسیایی و ایرانی بوده است. اما درحال حاضر به علت شکار بی رویه ازبین رفتن زیستگاه ها، تعداد اینگونه حیوانات بسیار کم ونادر است؛ اما قابلیت زیستگاهی منطقه جهت حیوانات ذکر شده همچنان به قوت خود باقی است. منطقه کویر مسیله می تواند زیستگاه مناسبی برای هوبره که ازپرندگان حمایت شده وکمیاب است ( خصوصا” درفصل زمستان) باشد و در فصل پائیز وزمستان درآبگیرهای دشت انواع پرندگان مهاجر ازقبیل انواع مرغابی وحشی، اردک، غاز، فلامینگو، بازهای شکاری وباقرقره و… دیده می شود.
نقاط دیدنی کویر مسیله آفتاب
راههای ارتباطی تهران به قم: راه شوسهٔ کنونی تهران – قم در سال ۱۸۸۳ میلادی توسط اتابک ساخته شد و انگیزهٔ پیریزی آن پیدایش دریاچهٔ حوض سلطان بود. در مسیر این راه ارتباطی، پلهای تاریخی و کاروانسراهایی قرار داشت که به مرور زمان یا تخریب شد یا به کلی از میان رفتند. از قمرود به سوی شمال شرقی و به موازات درهٔ قمرود، «پل دلاک» قرار داشت که پس از اتصال قمرود به قرهچای ایجاد شد و منزل اول نیز به نام پل دلاک بود. این پل ۱۶ دهنه داشت که چند دهنه آن ویران شده است. بنای پل از آجر و مربوط به دورهٔ صفویه است و برای برقراری ارتباط میان قم و مشهد ساخته شده بود. یک راه قدیمی از پل دلاک به طور مستقیم از حاشیهٔ غربی مسیله به سوی ورامین و گرمسار میرود. نام پل برگرفته از اسم یکی از شخصیتهای دورهٔ صفوی است. در شمال این پل، دو ساختمان ویرانه قرار دارد که سابقاً اقامتگاه کاروانها بود، اوّلی از خشت و گل و شبیه به کاروانسراست و دومی از آجر بنا شده و مانند قلعه است. از پل دلاک به سمت شمال، یک راه ارتباطی از بلندیهای باقرآباد میگذشت و با عبور از میان چال سلطان، به منزل دوم که کاروانسرای حوض نام داشت میرسید. کاروانسرای حوض، قلعهای محکم دارد و از آجر بنا شده و در زمان گذشته چند رشته قنات و آبانبار بزرگ آن را پر میکرد. کاروانسرای حوض چندین بار تعمیر شده و هم اینک مسکونی است.
کاروانسرای دیر: در مسیر راه تهران به قم، پس از حسنآباد، راهی به سمت چپ جدا میشود که به بند علیخان و ورامین میرود. این راه در جهت شمال غربی به جنوب شرقی و در شمال رودشور قرار دارد.
۱۲ کیلومتر پیش از بند علیخان راهی دیگر از جنوب به شمال آن را قطع میکند. اگر راه را به سوی جنوب دنبال کنیم به کاروانسرای دیر میرسیم و امتداد آن به طرف شمال از طریق دولتآباد به ورامین می رسد؛ این همان راه قدیمی ساسانی است که اصفهان را به ری وصل میکرد.کاروانسرای کنونی دیر روی ویرانههای دیرالجص یا دیر گجین یا دیر کردشیر که در تاریخ معروف است، ساخته شده است، ظاهر ساختمان قدیمی به نظر نمیرسد. در کنارههای دروازه ورودی کاروانسرا، دو برج دو طبقه قرار دارد. داخل این بنا، حیاطی بزرگ است با اتاقهای کوچک که یک در دارد و بدون پنجره است؛ اتاقها روی سکویی قرار دارند، جرزهای آن آجری و سقف آنها ضربی است. وسط بدنهها در سه سمت حیاط ایوانهایی بزرگ شبیه ایوانهای داخل مسجد قرار دارد که معلوم نیست به چه منظور ساخته شدهاند.
کاروانسرای حوض: این کاروانسرا از اقامتگاههای بین راهی مسیر تهران – قم محسوب میشد که علاوه بر کاروانسرا، قلعهٔ محکمی نیز در آنجا قرار داشت. در شمال کاروانسرا، بقایای قلعه دیگری که از گل ساخته شده است، وجود دارد. مجموعهٔ کاروانسرا، قلعهٔ اربابی و قلعهٔ روستایی به نام حوض، درگذشته به دلیل آمد و شد زیاد بین تهران – قم و اصفهان از رونق بسیار برخوردار بود. امروزه کاروانسرا و قلعهٔ حوض به علت اینکه در محل خروج از مسیر راه اصلی قرار دارد، کارکرد سابق خود را از دست داده است.
کاروانسرای پل دلاک: این کاروانسرا نزدیک پلی که روی رودخانه قرهچای در محل اتصال آن به قمرود ساخته شده است قرار دارد، از جندق به سوی شمال در ۳۵ کیلومتری منطقه، نخستین کاروانسرا دیده میشود که خرابههای آبانبار آن هنوز باقی است.
راههای قدیمی و پلها: راهها و پلهای قدیمی این منطقه، عموماً از سه دورهٔ تاریخی بر جای ماندهاند. هر چند که بیشتر این راهها در دورههای بعدی روی همان مسیرهای قبلی بازسازی و مرمت شدهاند، اما هنوز شواهد و نشانههای بارز این راهها بر جای مانده است.
قدیمیترین نشانههای برجای مانده از راههای گذشته، راهها و پلهای متعلق به دورهٔ ساسانی است. اینها، راههایی بودهاند که اصفهان را به ری وصل میکردند.
یک راه قدیمی دیگر که در شمال سیاه کوه هنوز نشانههای آن بر جا است، سنگفرشی گسترده است به عرض ۶ تا ۱۰ متر که در زمان خود، از خطوط ارتباطی مهم میان اصفهان و سواحل دریای مازندران بوده است و آن را به دورهٔ صفوی یا اوایل قاجار نسبت میدهند.
آدرس : مرز استان قم و اصفهان
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.