جستجوی شهر به شهر :
رزرو هتل رزرو هتل های شهر وان ترکیه

نارین قلعه میبد

تاریخ بروزرسانی :
۲۳ آذر ۱۴۰۱

نارین قلعه میبد یا نارنج‌ قلعه مهمترین و دیدنی‌ترین بنای تاریخی شهرستان میبد است. این قلعه از بناهای مربوط به دوره اشکانی و قبل از اسلام است و در دوران مظفریان تعمیراتی در آن صورت گرفت. اطراف آن خندقی بوده است و نقب‌های زیر آن گاهی تا یک فرسنگ امتداد دارد. در محرم سال ۷۴۴ جنگ سرنوشت سازی که باعث پیروزی آل مظفر بر چوپانیان گشت در این محل اتفاق افتاده است.مساحت این قلعه ۳ هکتار و بنا در ۷ طبقه و دارای برج و بارو و دربندهای متعدد است. بالای تپه‌ای مسلط بر شهر میبد قرار دارد. قطر پایین‌ترین حصار قلعه که قسمت بزرگی از آبادی میبد را دربر می‌گرفت، ۵ و در بعضی قسمت‌ها به ۲۰ متر می‌رسیده است.

نارنج قلعه ۴ برج گرد بلند دارد و آنچه امروزه از آن باقی مانده قسمت مرکزی آن است. نشانه‌های از برج‌ها و باروها در روستای کوچک(کوشک) از آن باقی است.کوشک یا کوچک نزدیک ترین روستا به دژ بوده است و بیشتر آن را باغ‌ها و قنات‌ها و آسیاب دربر می‌گرفته است.

narin 1114 mm1 نارین قلعه میبد

قدمت نارین قلعه میبد

نارین قلعه‌ میبد یزد بنایی باشکوه متعلق به دوران ساسانی است که معماری بسیار زیبایی دارد. به طوری که تماشای آن تحسین باستان‌ شناسان و تاریخ‌ دانان را برانگیخته است. زیبایی و جذابیت این بنای قدیمی موجب شده تا نام آن به عنوان یک اثر معماری ارزشمند در سال ۱۳۵۴ هجری شمسی به ثبت ملی رسیده و در لیست آثار ملی ایران قرار گیرد.

آثار تاریخی استان یزد با شیوه ساخت خود موجب شگفتی هر گردشگر داخلی و خارجی شده و او را به وجد می آورند. از جمله آن ها می توان به مسجد جامع یزد، مجموعه‌ امیر چخماق، زندان اسکندر و آتشکده‌ بهرام اشاره کرد. در کنار تمام آثار نام برده شده، نارین قلعه میبد از جذابیت و شیوه معماری خاصی برخوردار است. در این قلعه که به نارنج قلعه نیز شهرت دارد اصول معماری به شکلی رعایت شده که آن را به دژی مستحکم و استوار تبدیل کرده است. به طوری که به عنوان اثری بی نظیر برای آیندگان به یادگار مانده است.

نارین قلعه‌ ها و یا به عبارتی شهر قلعه‌ ها نوعی تاریخ شهرسازی مصوری هستند که از دوران باستان برای ما امروزی ها به یادگار مانده اند. نارین ‌قلعه‌ ی میبد نیز بعد از ارگ بم بزرگترین شهر قلعه ‌ی خشتی ایران است که دارای ساختاری مانند ساختار ارگ بم بوده و به همان اندازه زیبا و جالب است.

نارین قلعه میبد 1 نارین قلعه میبد

تاریخچه بنا

شهر میبد قدمتی بالغ بر چندین هزار سال دارد. بدین خاطر از قدیمی ترین شهرهای ایران به شمار می رود. این در حالی است که بسیاری از بناهای آن واقعا باارزش اند و به ثبت ملی رسیده اند. در این شهر سکه ای توسط باستان شناسان یافت شده که به دوران ساسانیان تعلق دارد. این سکه نشان از اهمیت و ارزش شهر میبد در این دوران می دهد. اولین تاریخ دان و تاریخ نویس استان یزد که در قرن هشتم هجری می زیست بر این اعتقاد بود که نارین قلعه در زمان حضرت سلیمان بنا شده است. البته او به داستانی راجع به پنهان کردن گنج حضرت سلیمان در این قلعه اکتفا می کند که مسلما افسانه ای بیش نیست و جنبه تاریخی و علمی ندارد.

در این میان کاوشگران در نارین قلعه تکه ای از یک ظرف سفالی را یافته اند که اطلاعات مهمی راجع به قدمت این بنای تاریخی بیان می کند. آنچه تا حدی بر این سفال قابل رویت است تصویر موجودی است که نیمه بدن او انسان و نیمه دیگرش حیوان است. تصویری که شباهت زیادی با تصاویر هزاره سوم قبل از میلاد مسیح دارد و به زمان ایلامی ها بر می گردد.

نارین قلعه میبد 3 نارین قلعه میبد

پس از اسلام

نارین‌ قلعه در آغاز ظهور اسلام نیز از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار بود. به طوری که می ‌توان از آن تحت عنوان مکانی غیرقابل نفوذ در مقابل دشمنان و بیگانگان یاد کرد. دلیل این گفته مشاهده بخش ‌هایی از معماری مربوط به قرن چهارم و پنجم هجری قمری در این مجموعه‌ است. از جمله نکات جالب توجه در مورد نارین قلعه وجود شبکه‌ های زیرزمینی آن است. شبکه هایی که تردد در آن ها صورت گرفته و معماران این بنا آن ها را برای تهیه ‌آب و غذا و سایر مایحتاج افراد ساکن قلعه طراحی کرده ‌اند. جالب تر اینکه هرگز این شبکه ها به دست هیچ بیگانه ای نیفتاده است. برخی از باستان ‌شناسان، قدمت سکونت در نارین قلعه میبد را حدود ۳ تا ۴ هزار سال قبل از میلاد تخمین زده اند. اگر چنین باشد نارین ‌قلعه از قدیمی ترین نوع تمدن در یزد برخوردار است.

مرمت و بازسازی

در بخش ها و لایه ‌های زیرین نارین قلعه، دقیقا در قسمت‌ های زیر دیوار شمالی و بخش شاه ‌نشین آثاری از مجموعه ‌ای بسیار ارزشمند یافت شده که نشان می دهد نارین‌ قلعه روی زمینی بکر و دست نخورده بنا نشده است. بلکه بر روی آثار برجای مانده از بنای مهم دیگری احداث گردیده است. دلیل این ادعا آثاری از سوختگی و نیز تعدادی سفال یافت شده مربوط به دوران آهن در زیر سازه بنای یاد شده است. بدین ترتیب می توان گفت نارین قلعه طی دوران های مختلف مرمت شده، گسترش یافته و یا حتی از نو ساخته شده است. البته چنین به نظر می رسد که این عملیات در دوران حکومت آل مظفر به پایان رسیده است.

بیشترین بازسازی ‌ها مربوط به بخش شاه ‌نشین، مردم ‌نشین، برج و باروها و خندق است. البته معماران معتقد هستند در انجام این مرمت ‌ها اصول معماری به درستی رعایت نشده به طوری که بخش های بازسازی شده از استحکام کافی برخوردار نبوده است . بسیار با شتاب و بدون دقت لازم به صورت دیوارهایی به شکل چینه و خشت ساخته شده است.امروزه بخش زیرین نارین قلعه قابل دسترسی نیست اما باستان شناسان بر این باورند این بخش ها متعلق به دوران ساسانیان هستند. دلیل ادعای آن ها مهر و کتیبه‌ پهلوی مربوط به آن است که با خشت ‌هایی با ابعاد ۱۲*۲۸*۴۲ ساخته شده است.

نارین قلعه میبد نارین قلعه میبد

معماری بنا

نوع معماری به کار رفته در نارین قلعه میبد به صورتی است که این بنای خشتی زیبا که در بین گذشتگان به نام دژ دالان نیز شهرت داشته است. پس از گذشت سال های سال همچنان محکم و استوار بر تپه ای که بر آن قرار دارد قد بر افراشته است. باستان ‌شناسان و معماران، قدمت این بنای تاریخی را به دوران اشکانیان و دوران قبل از اسلام نسبت داده اند. آنان مساحت بخش شاه ‌نشین بنا را بالغ بر ۳ هکتار و در بعضی منابع تنها ۱۵۰۰۰ مترمربع ذکر کرده اند. به نظر می رسد این عدد به بخش شارستان یعنی بخش مردم ‌نشین، مسجد، حمام و گذرگاه ها و دیگر بخش‌های شهری بنا مربوط می شود. قلعه‌ میبد یک بنای هفت طبقه است و از برج و باروها و دربندهای مختلفی برخوردار است.

خندق

از جمله نکات جالب توجه در ساخت این بنای تاریخی، حفر خندقی است که نقب ‌های زیر آن تا امتداد یک فرسنگ نیز ادامه دارند. این خندق برای دفاع از قلعه در مقابل متجاوزان و بیگانگان لحاظ شده است. نارین‌ قلعه میبد یزد در ابتدای ساخت خود دارای ۴ برج گرد بوده که ارتفاع زیادی داشتند. اما متاسفانه امروزه تنها بخش مرکزی آن ها برجای مانده است. از دیگر نکات ساخت نارین قلعه وجود اتاق ‌های کوچکی در این دژ مستحکم است. امروزه تنها بخش ‌هایی از آن ها که به صورت تودرتو و متصل به هم ساخته شده‌اند، قابل مشاهده و دسترسی است. تعداد زیادی از این اتاق ها به دلیل حضور در طبقات زیرین قلعه و خاطر فروریختن راهروها قابل دسترسی نیستند.

برخی از کارشناسان معماری معتقدند پی نارین قلعه یک خندق بوده است . سپس پنج طبقه آن را که از خشت و گل است احداث کرده اند. ابعاد خشت‌ هایی که در ساخت این بنا مورد استفاده قرار گرفته اند با یکدیگر تفاوت دارد. این امر نشان دهنده ساخت نارین قلعه در ادوار مختلف تاریخی است. ابعاد برخی از این خشت ‌ها که احتمالا مربوط به دوران مادهاست، برابر با ۱۰*۲۴*۴۰ سانتیمتر می باشد.

نارین قلعه میبد 9 نارین قلعه میبد

پل قلعه

برای این بنا یک تخته ‌پل (یک پل از جنس چوب که هر زمان لازم باشد بر مکان مورد نظر گذاشته می شود تا عبور و مرور از روی آن صورت گیرد) نیزتعبیه شده است. با احداث خیابانی در سال ۱۳۴۳ از بین رفته است. این تخته پل در بخش غربی قلعه قرار داشته و احتمالا برای ارتباط آن با شهر بوده است. در مواقع لزوم، بر خندق قرار می گرفته و آن را می پوشانده است. دروازه‌ ورودی قلعه نیز در همان بخش غربی قرار داشته و با دو برج در دو طرف دربند، مسئول محافظت از قلعه بوده است. نکته جالب بعدی در مورد معماری نارین قلعه وجود یک چاه آب بسیار قدیمی با ابعادی برابر با ۱*۳۰*۳۰۱ سانتی ‌متر با شکل هندسی چهارضلعی است.

بخش های مختلف نارین قلعه

در واقع نارین قلعه از دو قسمت اصلی برای سکونت و زندگی تشکیل شده است که این دو قسمت به دو بخش بالایی و پایینی شهرت دارند. متاسفانه در بخش پایینی که همان بخش شارستان بنا است. خرابی ‌های بسیاری صورت گرفته و امروزه تقریبا اثری از آن باقی نمانده است. اما خوشبختانه بخش بالایی از خرابی ها در امان بوده و امروزه برای گردشگران قابل رویت است. در بخش بالایی که به بخش شاه ‌نشین معروف است. عمارات و مکان ‌هایی در سه طبقه احداث شده است. این بخش از دربند سوم شروع و با حرکتی حلزونی در بخش شاه ‌نشین، که به شاه ‌نشین مظفری معروف است، پایان می‌یابد. نور فضاهای سرپوشیده قلعه نیز از طریق سوراخ‌ هایی که به شکل روزنه در بخش‌های بالایی دیوارها قرار گرفته‌اند تامین می‌شود.

نارین قلعه میبد 8 نارین قلعه میبد

نحوه دسترسی به نارین قلعه میبد

نارین‌ قلعه میبد در استان یزد، شهرستان میبد، بین جاده‌ ری – کرمان، در ۵۰ کیلومتری شمال غرب شهر یزد و روی تپه ‌ای به ارتفاع ۲۵ متر با شیب کم از قسمت جنوب به شمال واقع شده است. قسمت ‌هایی از قلعه که در حاشیه‌ های بخش جنوبی شهر قرار گرفته ‌اند بیش از ۲۰ متر نسبت به قسمت‌ هایی که در بخش شمالی واقع شده اند. از ارتفاع بیشتری برخوردار هستند. موقعیت نارین قلعه بر روی این تپه به قدری جالب و هوشمندانه انتخاب شده که با ایستادن بر بالای آن، می ‌توان به تمام شهر میبد و حتی مناطق اطراف آن مشرف بود. موقعیتی که در زمان خود بسیار مهم و پرکاربرد بوده و به اهالی قلعه در دیدبانی و حفاظت از آن تا حد زیادی کمک کرده است.

نارین قلعه میبد 4 نارین قلعه میبد

نارین قلعه میبد 5 نارین قلعه میبد

نارین قلعه میبد 6 نارین قلعه میبد

نارین قلعه میبد 7 نارین قلعه میبد

نارین قلعه میبد 10 نارین قلعه میبد
نارین قلعه 1 نارین قلعه میبد

نارین قلعه 2 نارین قلعه میبد

نارین قلعه 6 نارین قلعه میبد

نارین قلعه 7 نارین قلعه میبد

نارین قلعه 8 نارین قلعه میبد

نارین قلعه 9 نارین قلعه میبد

نارین قلعه نارین قلعه میبد

نارین قلعه کجا واقع شده است؟

نارین قلعه در استان یزد، میدان شهرداری شهرستان میبد قرار دارد.

دلیل شهرت نارین قلعه چیست ؟

نارین ‌قلعه‌ ی میبد نیز بعد از ارگ بم بزرگترین شهر قلعه ‌ی خشتی ایران است که دارای ساختاری مانند ساختار ارگ بم بوده و به همان اندازه زیبا و جالب است.

قدمت نارین قلعه چقدر است ؟

قدمت آن را به هزاره‌ سوم قبل از میلاد مسیح و تمدن عیلامی‌ها نسبت می‌دهند.

به این مطلب چه امتیازی می دهید؟
[امتیاز: 3 میانگین: 3.7]
           
برو بالا
 

نظر کاربران :

  • محمد

    تقریبا چیزی ازش باقی نمونده که قابل بازدید باشه. بیشتر وقت تلف کردنه.

    ۸ بهمن, ۱۳۹۷ پاسخ دادن
  • کامران فاضلی

    نارین قلعه ها یا کهن دژها به عنوان اولین هسته های زیست- دفاعی، دارای هویت مستقل و منفردی بودند که به مرور زمان گسترش یافته

    ۴ بهمن, ۱۳۹۷ پاسخ دادن
  • نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

    تخت جمشید روستای کندوان زیبایی های گیلان سد شاه عباسی طبس اماکن دیدنی یزد