مسکن چادر نشینان قشقایی

مسکن چادر نشینان قشقایی
گرچه نخستین نشانه های خانه سازی در ایران مربوط به دوران ماقبل تاریخی بوده و از عهد انسانهای غارنشین شروع می شود که به اعتقاد باستان شناسانی نظیر گیریشمن از پانزده هزار سال قبل انسان به غار و خانه سازی پرداخته و به علت تکامل این امر غار , کپر , زاغه , حصیر , چوب , خشت و گل , امروز به خانه های سنگین و مجلل تبدیل شده است .
اما مسکن کوچ نشینان بخصوص ایل قشقایی در این مورد مصداق نداشته , زیرا اساس زندگی آنان مبتنی بر حرکت و آمادگی هر چه بیشتر برای جا به جا شدن است .
برای جامعه ای که باید تمام وسایل زندگی خود را بر چارپایان ببندد و در طول سال چندین ماه طی طریق نمایند , لازم است مسکنی متحرک , سبک , محکم و ارزان قیمت داشته باشند .
پس مناسب ترین نوع آن همانا چادر است و بخصوص که در انواع مختلف و اندازه های متفاوت دیده می شود .
مهمترین نوع چادرهای ایلی : چادرهای سیاه و چادرهای رنگین است .

سیاه چادرها :
سیاه چادراصولا از موی بز تهیه و عنصر بیرونی که در آن استفاده می گردد ,چوب بوده و بهترین نوع مسکن می باشد که می توان به راحتی آن را جمع کرد و در محلی دیگر مستقر نمود , از بررسی چادرهای قدیمی به خوبی می توان دریافت که از دیرباز تکاملی نیافته و تحولی نداشته اند ولی در هر حال این گونه مساکن بدون شک با نوع زندگی کوچ نشینی و معشت دامداران سازگاری دارد .
سیاه چادرها مسکن اصلی مردم قشقایی از فقیر و غنی , چه در تابستان و چه در زمستان محسوب می شود که با دست زنان زحمتکش ایل بافته و تهیه شده اند و تنها تفاوت عمده آنها با مسکن خوانین و بقیه مردم فقط در اندازه و زیبایی طناب ها و ارتفاع دیرک های آن است .
این چادرها را می توان در تابستان به سبک خاص و به صورت یک سرسرا و سالن بزرگ و در زمستان با تغییر و جابه جایی دیرک ها , طوری برپا کرد که در برابر بادو باران و طوفان شدید مقاومت نماید .
برای این کار قسمت وسط را از جهت طول با تیرک های افقی به حالت شیب دو طرفه در آورده و پایه های عمودی آنها را بر پا نگه می دارند و اطراف چادر را باید از جنس خود بپوشانند بطوری که فقط یک درب ورودی کوچک به اندازه عرض چادر داشته باشد و برای جلوگیری از ورود باد و گردو خاک در بیشتر خانه ها , آلاچیقی به دور آن می کشند . در بارنگی های شدید و طوفان برای جلوگیری از جا به جا شدن طنابهایی با میخ های چوبین بسته شده , شاخه های بزرگ درختان را روی آن گذاشته و سنگ های سنگین آنها را مهار می کننند , زیرا با نرم شدن زمین بر اثر بارنگی نیروی کشش چادر میخ ها را از جا می کند . برای جلوگیری از ورود آب باران به داخل چادر , در مرز داخلی چادر دو شیار کوچکی حفره کرده و آبهای ریخته شده از اطراف این شیارها به سمت خارج هدایت می شوند .

چادرهای رنگین در ایل قشقایی :
جنس این چادرها از پارچه های ضخیم یا برزنت و طناب های پنبه ای است که در شهرها تهیه می شود و خانواده های مرفه ایل و حتی افراد عادی از آن استفاده می نمایند .
این نوع چادرها در رنگ های مختلف و در طرح ها و شکلهای متفاوت دیده می شوند . البته اینک تکنیک و علوم جدید در آن دخالت نموده و تغییراتی را در جنس و طرز بافت و نوع پارچه و ابزارهای دیگر آن بوجود آورده است .
این چادرها به نام های پوش , نیم پوش , قلندری , آفتابگردان و … است که بعضی مثل آفتابگردان با پارچه های زیبا و آسترهای گلدار و طرح های متنوع که در هر ساعت از روز می توان جهت آن را تغییر داد دوخته می شوند .از این چادرها که بیشتر انوع قلندری است و فقط یک دیرک دارد هنگام کوچ و یا در زمستان استفاده می شود و تنها مخصوص مناطق ییلاقی می باشد .