روستاهای خلخال ( معرفی ۱۴۷ روستای خلخال )

روستاهای خلخال را در این مطلب به شما معرفی خواهیم کرد. ۱۴۷ روستای خلخال که دارای آب و هوای خنک است و در تابستان گردشگران زیادی برای بازدید به این شهرستان سفر می کنند . در ابتدا با شهرستان خلخال آشنا خواهیم شد.شهرستان خلخال با قدمت ۱۲۰۰۰ ساله در جنوب استان اردبیل واقع شده‌است و مرکز آن شهر خلخال است. شهرستان خلخال بزرگترین شهر استان اردبیل بعد از شهر اردبیل است. وسعت آن ۳۹۸۰ کیلومتر مربع است.
این شهرستان از طرف شمال به شهرستان کوثر از طرف شرق به استان گیلان از طرف جنوب به شهرستان طارم در استان زنجان و از طرف مغرب به شهرستان میانه حدود می‌شود و از طریق فیروزآباد ۱۰۵ کیلومتر با میانه فاصله دارد. شهرستان خلخال در ۴۸ درجه و۳۲ دقیقه طول جغرافیایی و۳۷ دقیقه و۳۷ درجه عرض جغرافیایی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته‌است.

نام قدیمی و اصلی خلخال، هیرو می‌باشد که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نام خلخال در مجلس شورای ملی تصویب و به کار برده شد.

خلخال به منطقه وسیعی اطلاق می‌شده که شامل مناطق کاغذکنان میانه، ترک، آقکند وآچاچی میانه، بخش‌های جنوبی نیر و اردبیل بود. این مناطق به مرور زمان با گذشت در تغییر و تحول‌های سیاسی هرکدام به نحوی از خلخال جدا و به شهرستان‌های اطراف واگذار شده‌اند. مرکز خالخال در دوره‌های مختلف با فاصله کم مکانی متغیر بوده، آخرین مرکز حکومتی خانات خالخال شهر هرو (یا هرووُ یا هیرو یا هرو یا هروآباد) بوده که همزمان با تغییر اسم خالخال به خلخال بعد از انقلاب، نام هروآباد هم به خلخال تغیر کرد و در حال حاضر هرو با نام جدید خلخال همچنان مرکز این شهرستان است.

اقلیم و آب وهوا

شهرستان خلخال یک منطقه کوهستانی است که ارتفاع آن از شرق به غرب و از شمال به جنوب کاهش می‌یابد رشته کوه‌های تالش در شرق آن از شمال به جنوب کشیده شده‌است که مانند سدی میان دریای کاسپین و استان گیلان و آذربایجان قرار گرفته‌است به‌طوری‌که بر خلاف دامنه‌های شرق در استان گیلان که پربارش است ، در دامنه‌های غربی آن در منطقه خلخال به جهت کاهش باران و خشکی هوا پوشش گیاهی انبوه و چشمگیری دیده نمی‌شود. در این شهرستان رود مهم قزل‌اوزن و شاخه‌های آن مانند هیروچایی (محل اتصال در دربند مشکول) شاهرود (محل اتصال در سرخ آباد طارم) و آرپاچائی (از شاخه های هیروچایی) و سنگ‌آباد به طرف جنوب جریان داشته و سرانجام به دریای خزر می‌ریزد این منطقه از لحاظ آب وهوا دارای تابستان‌های معتدل و زمستان‌های سرد است به لحاظ موقعیت‌های جغرافیایی و شرایط کوهستانی این منطقه دارای جالبترین منابع آب‌های گرم معدنی است که مهم‌ترین آن‌ها آب گرم معدنی خلخال سویی با نام محلی ایستی سو در بخش سنجد در فاصله شهرهای گیوی و خلخال و آبگرم تیل در بخش شاهرود می‌باشد.

جمعیت
برابر با سرشماری سال ۱۳۹۵ شهرستان خلخال ۸۶۷۳۱ نفر جمعیت داشت. بر اساس این سرشماری نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ شهرستان خلخال دارای ۸۶۷۳۱ نفر جمعت بوده‌است .

تقسیمات کشوری

بخش مرکزی شهرستان خلخال
دهستان خانندبیل شرقی
دهستان خانندبیل غربی
دهستان سنجبد شرقی
شهرها: خلخال

بخش خورش رستم
دهستان خورش رستم جنوبی
دهستان خورش رستم شمالی
شهرها: هشجین

بخش شاهرود شهرستان خلخال
دهستان پلنگا
دهستان شال
دهستان شاهرود
شهرها: کلور

وسعت، شهرستان خلخال تا دوره قاجار فراتراز این نقشه بوده که در دوره قاجار طی حکم حکومتی منطقه طارم ازخلخال جدا و به شهرستان زنجان واگذار گردیده، در انقلاب سفید شاه و با قانون آخارباخار مرزهای خلخال از سمت شرق محدود تر شده تا جای که از نزدیکی‌های دهستان خرجگیل تالش به گردنه الماس و کرمان محدود شده و از سمت غرب بخش‌های تَرک و روستاهای اطراف به شهرستان سراب واگذار شده است.پس از انقلاب اسلامی ایران بخش بزرگی از خلخال به اسم کاغذکنان به دلیل نبود یک پل بر روی رودخانه قزل اوزن از خلخال جدا و به شهرستان میانه واگذار شد درسال ۱۳۷۵ بخش سنجید از خلخال جدا شده و بصورت شهرستان جدید و بانام شهرستان کوثر تشکیل شد.

زبان و گویش

زبان بخشی از مردم شهر خلخال ترکی آذربایجانی می‌باشد. با این‌حال زبان تاتی عمدتاً در بخش خورش رستم(روستای کجل)، بخش شاهرود و همچنین زبان تاتی که در روستای کجل صحبت می‌شود به مراتب بیشترین مقاومت دربرابر زبان ترکی را داشته و از لحاظ واژه شناسی اصیل‌ترین گویش زبان تاتی را دارا است. برخی پژوهشگران معتقدند زبان تاتی، زبان قدیم مردم آذربایجان بوده و آذری نامیده می‌شده‌ است.

زبان تاتی که یکی از زبان‌های منحصر به فرد و باستانی می‌باشد در بیشتر بخش شاهرود و قسمتی از بخش خورش رستم (روستاهای کجل، دیز و کرنق) خلخال رواج دارد. گروهی از مردم تات در بخش شاهرود خلخال زندگی می‌کنند، زبان تاتی شباهت زیادی به زبان‌های تالشی و گیلکی دارد. زبان تاتی که یکی از زبان‌های منحصر به فرد و باستانی می‌باشد در بیشتر بخش شاهرود و قسمتی از بخش خورش رستم (روستاهای کجل، دیز و کرنق) خلخال رواج دارد. گروهی از مردم تات در بخش شاهرود خلخال زندگی می‌کنند، زبان تاتی شباهت زیادی به زبان‌های تالشی و گیلکی دارد.

هنرهای دستی

از میان هنرهای دستی معروف این شهرستان می‌توان به تهیه شال، جاجیم‌های ابریشمی و پشمی، گلیم بافی، پلاس، لباس‌های پشمی و کرکی و بافت مسند اشاره نمود. متأسفانه بعد از متروک شدن نوغان داری (پرورش کرم ابریشم) بافت جاجیم‌های ابریشمی نیز متروک شد و حالا در هر کجا جاجیم‌های خلخال پیدا شود باید آن را جزو اشیای عتیقه محسوب نمود. شال پشمی خلخال که قسمت عمده آن در بخش شاهرود تهیه می‌شود از صادرات مهم خلخال بوده که آن هم فعلاً کاهش یافته‌است. بافت گلیم و مسند نیز در خلخال رواج دارد. در این منطقه گاه مسندهای بسیار نفیس دیده می‌شود که هنرمندان خلخالی آن را به صورت برجسته می‌بافند.

جاذبه‌های طبیعی

روستاهای آلهاشمین (سفلی و علیا) همراه با جادهٔ چشم‌نواز، چمنزار وسیع و معروف، چشمه‌های بهشتی، باغات دیدنی و امامزادگان آلهاشمین
چشمه باش بولاقی در روستای وارث آباد، بهترین نوع آب معدنی در خلخال است.
چشمه قرخ بلاغ (بیوک گوز) در روستای کلی
رودخانه قزل اوزن نیز از کنار روستای نیمه ائیل جاریست.
رودخانه گوجلی (گوژلی) چای در روستای کلی
آب چشمه ای که سنگ کلیه و مثانه را دفع می‌کند در روستای کلی به سمت آلهاشم
طبیعت زیبا و بکر آلچا بلاغ در روستای کلی
چشمه آب سرد میرعادل (یا به زبان ساکنین محلی بیلدیر) که در روستای اندبیل واقع شده‌است.
گردنه‌های معروف الماس مجره در مسیر خلخال – اسالم
چشمه آب سرد ازناو که در روستای خوجین واقع شده‌است.
آبشار نره گر
مسیر قدیم خلخال از روستای مجره به گیلان – گیلان
طبیعت زیبای روستای مجره
غار باستانی معروف ازناو (ازنو مسجدی) روستای مجره
امتداد جاده اسالم به روستای مجره و شهر خلخال
از جمله ییلاق‌های معرف خلخال ییلاقی به نام سردول که در روستای وهرآورد قرار دارد و ییلاق تابستانی طایفه‌های گوناگون از ایل شاهسون از چندین دهات اطراف و حتی از تالش گیلان است.
طبیعت زیبای روستای کلی
فنا رود در روستای خوجین
حاجت بولاغی (ائلر باغی)
آبگرم روستای گرمخانه
باغ عسگری در روستای زاویه
آبشار قاراگوش قیه سی و گور گور در روستای کلی
آبشار قارا قوش قیسی در روستای کلی
آبشار قاراگوش قیه سی در روستای کلی
طبیعت زیبای روستای آل هاشم گیلوان
دریاچه قارا گول در بالای کوهای روستای وارث آباد
قلعه باستانی یمن در شمال روستای خللر گیلوان

روستاهای خلخال

روستای آغبلاغ

آغبلاغ یک روستا در استان اردبیل است که در دهستان خانندبیل غربی در شهرستان خلخال واقع شده‌است. آغبلاغ ۸۸ نفر جمعیت دارد.

روستای آغ‌بلاغ

آغ‌بلاغ به معنی چشمه سپید روستاهای است از توابع دهستان سنجبد شرقی در بخش مرکزی شهرستان خلخال استان اردبیل واقع شده است.این روستا در فاصله ۱۳ کیلومتری خلخال قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا ۲۱۰۰ متر است.بر اساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵ جمعیت آن ۲۰ نفر بوده است .

روستای آق سو

آق سو یک منطقهٔ مسکونی در استان اردبیل است که در دهستان خورش رستم جنوبی واقع شده‌است. براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، آق سو ۳۲ نفر جمعیت دارد.

روستای آل‌هاشم سفلی

آل‌هاشم سفلی روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل شرقی قرار دارد.این روستا یکی از بهترین جاذبه های گردشگری در استان اردبیل میباشد. چمن کم نظیر آن از جمله این جاذبه هاست. ازمیوه های این روستا می‌توان به گردو، سیب، آلبالو، گیلاس و… اشاره کرد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت این روستا ۳۲۰ نفر با ۶۸ خانوار بوده‌است.

روستای آل‌هاشم علیا

آل‌هاشم علیا روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل شرقی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت این روستا ۳۰۷ نفر با ۶۲ خانوار بوده‌است.جمعیت وآمار خانوار روستای آل هاشم علیانسبت به سال ۸۵تغییرزیادی کرده است وافزایش یافته است.

روستای آهو

آهو یک منطقهٔ مسکونی در استان اردبیل است که در دهستان خورش رستم جنوبی واقع شده‌است و یکی از زیباترین روستاهای شهرستان خلخال می باشد . براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، آهو ۹۴ نفر جمعیت دارد.

روستای احمدآباد

از آبادی‌های دهستان شال در بخش شاهرود شهرستان خلخال است که در سال ۱۳۹۵ تعداد ۳۸ نفر در خود جای داده بود.احمدآباد در ۳۷ درجه و ۱۱ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۴۷ دقیقه طول شرقی در منتهی‌الیه جنوبی شهرستان خلخال و در مجاورت روستاهای کهل دشت، گندم‌آباد و چملوگبین واقع شده و ارتفاع آن ازسطح دریا ۱۸۳۰ متراست.تمامی کلماتی که در پیشوند «آباد» هستند اطلاعاتی کلی از نحوه ایجاد آبادی‌ها را بدست می‌دهند.

روستای اردبیلق

اردبیلق یک روستا بسیار بزرگ در استان اردبیل است که در دهستان خورش رستم شمالی خلخال واقع شده‌است.اردبیلق ۳۳ نفر جمعیت دارد.

روستای ارسون

ارسون یک روستا در استان اردبیل است که در دهستان خانندبیل غربی واقع شده‌است. ارسون ۱۲۳ نفر جمعیت دارد.و دارای ۴۳ خانوار است.

روستای اسبو

اسبو روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش شاهرود، دهستان شاهرود قرار دارد. اهالی اسبو مانند دیگر روستاهای بخش شاهرود به زبان تاتی سخن می گویند.این روستا در ۲۵ کیلومتری جنوب شهر خلخال می‌باشد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت این روستا ۴۳۸ نفر بوده‌است.
جاذبه‌های گردشگری
آبشار نره گر
امامزاده سید ابراهیم که از نوادگان امام موسی کاظم هستند.
رودخانه شاهرود و باغات کنار دست آن

روستای اسکستان

اسکستان روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش شاهرود، دهستان شاهرود قرار دارد. مردم این روستا به زبان تاتی سخن می گویند.بر اساس سرشماری سال ۱۱۳۸۵ جمعیت این روستا ۶۴۱ نفر بوده‌است. مردم اسکستان به زبان تاتی سخن می‌گویند.

روستای اسمرود

اسمرود یک روستا در استان اردبیل است که در دهستان خانندبیل غربی واقع شده‌است. اسمرود ۶۹ نفر جمعیت دارد.

روستای الکش

الکش یک روستا در ایران است که در بخش شاهرود شهرستان خلخال در استان اردبیل واقع شده‌است. این روستا در دهستان شال قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۹۲ نفر بوده‌است.

روستای اناویز

آناویز روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل شرقی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱۸۱ نفر بوده‌است.

روستای اندبیل

روستای ‘اَندَبیل’ در ۳ کیلومتری شهرستان خلخال در جنوب استان اردبیل قرار دارد. این روستا با وسعتی معادل دو هزار و دویست (۲۲۰۰) هکتار از شمال غرب به روستای علی‌آباد، از شرق به ارتفاعات خانقاه و باغرو، از جنوب شرق به روستای خانقاه سادات و از غرب و جنوب غرب به شهر خلخال محدود می‌شود. آب و هوای این روستا در تابستان معتدل ودرگرمترین روزهای تابستان حدود بیست درجه سانتیگراد و در زمستان سرد است. از آنجایی که حوزه جغرافیایی خلخال از جمله قلمروهای تاریخی آذربایجان است و در کتاب‌های جغرافیایی و تاریخی سده‌های دوم و سوم هجری قمری از جمله در کتاب حدود العالم من المشرق الی المغرب نیز به شهر خلخال اشاره شده و از شهرهای آذربایجان به‌شمار آورده، لذا روستای اندبیل دارای سابقه طولانی سکونت می‌باشد. از طرف دیگر وجود آثار و بقایای قلعه کُفو و آتشکده آن، در محدوده ارتفاعات تفرجگاهی اندبیل (ارتفاعات دره بنات) نیز گواه بارزی بر قدمت طولانی روستای اندبیل است. اندبیل روستایی کوهپایه‌ای با بافت مسکونی متراکم است. این روستا در شیبی ملایم استقرار یافته و کوچه‌های پیچ در پیچی دارد، که نهر آب از میان آن‌ها می‌گذرد. معابر روستا با درختان فراوان به شکل کوچه باغ‌هایی درآمده‌اند که طراوت و زیبایی کم‌نظیری را به نمایش می‌گذارند. منظره ساختمان‌های روستا با سقف‌های شیروانی و دیوارهای گلی همرنگ طبیعت، نشانگر کمال درآمیختگی فضای روستا با محیط طبیعی اطراف است. خانه‌های ساکنین روستا از نوع فعالیت آنان شکل گرفته و از معیشت آنان تأثیر پذیرفته‌است. جنگل‌های بلوط و ممرز و بوته‌های تمشک ونسترن که به صورت متراکم در شمال روستا گسترده شده‌اند یکی از جلوه‌های بسیار زیبای طبیعی روستا به‌شمار می‌روند. اقلیم زیستی بی‌همتا وگیاهان متنوع داروئی و زیبا و چشم‌انداز این جنگل‌ها به خصوص در بهار، تابستان و پاییز با رنگ‌های الوان، زیبایی سحرانگیزی دارند که هر دوست‌دار طبیعت را به سوی خود جذب می‌کنند. چشمه بیله دیر، با اب ذلال ودائمی که از ارتفاعات بنات سرچشمه می‌گیرد طراوت وزیبائی خاصی به منطقه بخشیده‌است. پرواز شاهین‌ها پوشش ابرو مه که در تابستانها به‌طور مرتب تکرارمیشود ونسیم فرحبخش فصل تابستان باعث جذب گردشگران فراوان کشوری ومحلی به تفرجگاه گردیده‌است طرح احداث مجتمع تفریحی، ورزشی اقامتی اندبیل که شامل تله کابین وهتل ومتل و امکانات ورزشی در فضاهای باز وسرپوشیده می‌باشد در حوالی آن در جریان است. فاصله تفرجگاه تا ابگرم کوثر پنج کیلومتر می‌باشد ودارای پتانسیل فراوان گردشگری است وباتوجه به احداث راه جدید سرچم اردبیل وراه آهن که از کنار خلخال عبور می‌کند قابلیت انرادارد که به قطب جدید گردشگری تبدیل شود.

رودخانه اندبیل
رودخانه اندبیل چایی ازسرشاخه‌های رودخانه هروآباد است که از کوه‌های سراخانی، خانقاه داغی و باغرو سرچشمه می‌گیرد وپس از مشروب کردن اراضی روستای اندبیل به رودخانه هروآباد می‌پیوندد. کرانه‌های این رودخانه در فصل تابستان محل مناسبی جهت گذران اوقات فراغت است و مردم و خانوارهای گردشگر در سواحل مناسب این رودخانه چادر برپا می‌کنند و به استراحت می‌پردازند.
تفرجگاه بیلدیر بولاغی
تفرجگاه اندبیل که بیشتر به چشمه بیلدیر (بیلدیر بولاغی ) معروف است در پنج کیلومتری شرق مرکز شهرستان خلخال ، در محدوده روستای اندبیل و در کوهپایه های تالش قرار گرفته و دارای بوته زارهای جنگلی و چشمه سارهای پر آب و زلالی است.این منطقه سر سبز و زیبا وعده گاه طبیعت گردان و علاقه‌مندانی است که همه ساله در فصول گرم سال مسیر قدیمی و زیبای پیاده روی خلخال تا اسالم را با پای پیاده از اینجا شروع می کنند و با طی این مسیر از زیباییهای آن استفاده کرده و لذت می برند. دراین منطقه چشمه آب بزرگ و وسیعی وجود دارد که آب خنکی درحجم زیاداز دل زمین می جوشد و بلافاصله به رودخانه بزرگی تبدیل می شودوازغرب به شرق جاری می گردد. چشمه بیلدیر از ارتفاعات بالای دره بنات می‌جوشد و از طریق آبراهی که به صورت پلکانی ساخته شده جاری می‌شود. این آبراهه یکی از دیدنی‌ترین چشم‌انداز روستایی اندبیل محسوب می‌شود.این چشمه و حواشی آن تفرجگاه مناسبی برای گردشگران است و چون به صورت پلکانی ساخته شده است جلوه زیبایی دارد.درسنوات اخیرباایجادتاسیسات رفاهی لازم منطقه بیلدیر رابه تفرجگاه زیباییی تبدیل کرده اند و با راه اندازی جشنواره مجسمه های یخی وبازی های زمستانی بررونق آن افزوده اند.
جشنواره زمستانی اندبیل
هرساله با توجه به موقعیت جغرافیایی منطقه، از طرف سازمان میراث فرهنگی استان اردبیل، جشنواره زمستانی شامل ساخت آدم‌برفی، پیست اسکی و غذاهای زمستانی در این منطقه برگزار می‌گردد.
اقتصاد اندبیل
کشاورزی و دامپروری از شغلهای مردم این منطقه می‌باشد. وجود باغات میوه از قبیل سیب، گیلاس، گلابی، آلبالو و … از برخورداریهای این روستا می‌باشد. وجود جاذبه‌های زیبا منطقه و احداث اتوبان جدیدالاحداث اردبیل-زنجان-تهران از سمت جنوب استان سبب افزایش گردشگر در این منطقه بکر گردیده‌است.
لباس محلی
از گذشته‌های دور موسیقی با طبیعت روستای اندبیل درآمیخته است. استفاده از انواع آواها و آهنگ‌ها در مراسم عروسی و جشن‌ها از خصوصیات بارز موسیقی این روستاست. جشن عروسی گاهی چندین روز ادامه می‌یابد و عاشیق‌های محلی انواع آوازهای عاشیقی را در این مراسم به اجرا درمی‌آورند. اجرای انواع موسیقی آذربایجانی از قبیل مقامات و آواز، ترانه‌ها، ریتم‌ها و رقص‌های مردم از ویژگی‌های عروسی مردم روستاست. پوشاک غالب مردان روستا ماند مردم شهر، کت و شلوار است. تعدادی از مردان کلاه خاصی که از پشم یا نخ بافته می‌شود بر سر می‌گذارند. اما لباس غالب زنان روستا برخلاف مردان کاملاً محلی است. زنان به جای دامن شهری، دامن چین‌دار (شلیته) می‌پوشند و پیراهن گلدار بلندی که تا پایین دامن می‌افتد به تن می‌کنند و کُتی را که به آن یَل می‌گویند از روی پیراهن می‌پوشند و با «یایلیق» (روسری) سر خود را می‌پوشانند. رنگ پیراهن معمولاً سفید گلدار یا به رنگ روشن است. زنان و دختران روستا از چادر استفاده نمی‌کنند، مگر اینکه بخواهند به مراسم رسمی عزاداری بروند یا در ایام خاصی برای مراسم ویژه عازم مسجد شوند. لباس کودکان نیز مانند لباس‌های کودکان شهری است. انواع غذاهای محلی آبگوشت، کوفته، کباب و انواع خورشت‌ها در روستا تهیه می‌شود. استفاده از برنج نیز در روستای اندبیل رایج است. در این روستا مواد لبنی همچون شیر، پنیر، ماست و کره به وفور یافت می‌

روستای اندرق

اندرق یک منطقهٔ مسکونی در ایران است که در دهستان شال واقع شده‌است. براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، این روستا کمتر از سه خانوار جمعیت داشته‌است.

روستای اوجغاز سفلی

اوجغاز سفلی یکی از روستاهای استان اردبیل است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است.اوجغاز سفلی (Owjqāz-e Soflā) یا آشاغی اوجغاز از آبادی های کرمانجی و ترک نشین دهستان سنجبدشرقی در بخش مرکزی شهرستان خلخال است در گذر زمان میزبان مهاجرانی از روستاهای کیوی ,گل تپه , نی و زاویه ترک بوده است همین امر یکی از دلایل رواج زبان ترکی و سخن گفتن مردمان روستا به زبان ترکی آذری می باشد این روستا در ارتفاع ۱۷۵۵ متری از سطح دریا در ۳۷ درجه و ۴۵ دقیقه و ۲۸ ثانیه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۳۰ دقیقه و ۱۳ ثانیه طول شرقی در میان دو رودخانه اوجغازچایی (پیرانلو) و آرپاچایی جای گرفته است.رودخانه معروف آرپاچایی که ازارتفاعات سمت شمالی دهستان در ییلاقات اوجغاز ومیل آغاردان سرچشمه می گیرد باگذر از سمت شرقی روستای اوجغاز به سمت جنوب جریان می یابد. حاصل این مجاورت باغات سبز و وسیع و درختان ستبر و بلندی است که در دو سوی رودخانه قدعلم کرده و زیبایی خاصی به اوجغاز می بخشند. رودخانه پیرانلو یا اوجغاز که یک رودخانه محلی است از ارتفاعات شمال غربی روستای پیرانلو سرچشمه می گیرد و باگذشتن از روستای پیرانلو در حوالی روستای اوجغاز سفلی از سمت غرب به شرق جریان می یابد تا در سمت جنوب شرقی پائین دست روستا به آرپاچایی ملحق شود. مجاورت با این رودخانه ها باغات سبز زیبایی را در روستای اوجغاز بوجود آورده است که در جای خود ممر ددرآمدی برای اهالی به حساب می آید.

آشاغی اوجغاز از نظرتوپوگرافیکی در منطقه ای کوهستانی قرار گرفته است و قسمت عمده ای از آبادی در کوهپایه قراردارد.معمولاً هر ارتفاع وبلندی به دره ختم می شود و به همین خاطردرمجاورت اوجغاز نیز دره های عمیقی وجود دارد. روستاهای پیرانلو و مصطفی لو درسمت شمال وروستاهای خداقلی قشلاق و لنبر درسمت جنوب اوجغاز سفلی قرارگرفته است. سمت غربی اوجغاز به ارتفاعات منطقه و سمت شرقی آن به مناطق ییلاقی منتهی می شود.
روستای اوجغاز سفلی یا آشاغی اوجغاز درسرشماری عمومی نفوس ومسکن سال ۱۳۸۵ دارای ۹ خانوار با ۶۷ نفر جمعیت بود که ۳۳ نفرآن مرد و ۳۴ نفرزن بودند. این تعداد در فاصله ۵ ساله بین دوسرشماری با ۵۰ درصدکاهش به ۷ خانوار با ۳۳ نفرجمعیت تقلیل می یابد. شغل اصلی اهالی اوجغاز کشاورزی ، باغداری و دامداری است.
اوجغاز سفلی نیز به همراه دیگر روستاهای کردنشین منطقه از سال ۱۳۹۴ در اولویت پروژه های گازرسانی شهرستان خلخال قرار گرفته است و پروژه های گازرسانی آن در شرایط سخت کاری و با توجه به صعب العبور و کوهستانی بودن منطقه اجرا می شود. راه ارتباطی روستای اوجغازسفلی درحد فاصل سه راهی پیرانلو تا اوجغاز خاکی است ، روشنایی معابرومنازل آبادی از طریق شبکه سراسری برق تامین می شود وامکانات تحصیلی در مقطع ابتدایی برای اهالی فراهم است.
ناگفته نماند که در دهستان سنجبدجنوبی دو منطقه دیگری به نام اوجغاز وجود دارد که یکی اوجغازعلیا یا یوخاری اوجغاز ودیگری اوجغازییلاقی نامیده می شود.اوجغازعلیا روستای بزرگی است که به نام بلوکانلو معروف است.

روستای اوجغاز علیا

اوجغازعلیا (بلوکان) یکی از روستاهای استان اردبیل است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است.« درسرشماری عمومی نفوس ومسکن سال ۱۳۸۵ دارای ۱۷۵ خانوار با ۸۲۱ نفر جمعیت بود که ۴۰۶ نفرآن مرد و ۴۱۵ نفرزن بودند.این تعداد درفاصله ۵ ساله بین دوسرشماری در سال ۱۳۹۰ به ۲۳۶ خانوار با ۸۸۶ نفرافزایش می یابد و روستای بلوکانلو یا یوخاری اوجغاز از لحاظ تراکم جمعیت در بین روستاهای کرمانج نشین رتبه دوم را بعد از روستای لنبر به خود اختصاص می دهد. قومیت اهالی این ناحیه کرد زبان است و مردم به گویش کرمانجی سخن می گویند.
امکانات معیشتی
«روستای بلوکانلو باتوجه به تعداد جمعیت خود از امکانات متعددی مثل مدارس ابتدایی و راهنمایی، شرکت تعاونی روستایی ، مسجد ، مخابرات ، شعبه نفت ، شورای ده و دهیاری روشنایی برق، آب آشامیدنی بهداشتی ، خانه بهداشت وخدمات بهورزی و فروشگاه تعاونی برخوردارمی باشد. راه ارتباطی روستای بلوکانلو که در سال ۱۳۹۱ آسفالت شده در کیلومتر ۱۲ جاده خلخال – اردبیل به سمت شرق از آن جدا می شود و پس از طی ۱۴ کیلومتر در جهت شمال وگذشتن از مجاورت روستاهای نواشنق ، خداقلی قشلاق ، سه راهی لنبر و مصطفی لو به روستای بلوکانلو منتهی می گردد. عملیات اجرایی آسفالت راه روستایی بلوکانلو و مصطفی‌لو درسال ۱۳۹۱ با ۲۶۰ میلیون تومان و به مساحت ۱۰ کیلومتر آسفالت شده است. در روستای بلوکانلو زیارتگاهی به نام امامزاده وجود دارد که بنای آن در قسمت شمال شرقی روستا جای گرفته است. ساختمان بنای آن در دهه های اخیر بناشده و یا موردمرمت قرار گرفته است.

روستای ایلوانق

ایلوانق روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل شرقی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱۶۶ نفر بوده‌است.

روستای برندق

برندق روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش خورش رستم، دهستان خورش رستم جنوبی قرار دارد. این روستا از نظر وسعت جغرافیایی و مراتع جزو بزرگترین روستاهای استان اردبیل می باشد، به گونه ای که از قسمت شمالی تمام مراتع و دامنه های کوه آق داغ و از قسمت غرب تا رودخانه قزل اوزن که تقریباً در ۶ کیلومتری روستا قرار دارد متعلق به این دهستان می باشد. برندق میان دو رودخانه به نام زال و گل بندر قرار دارد طبیعت بکرمنطقه روبارا در حاشیه رودخانه دهستان از مکان های دیدنی و خاص می باشد که برای مردم محلی تفرجگاه بسیار آرام و لذت بخشی بوده و گاهی مردم به ماهیگیری نیز مشغول می شوند.

از جمله نکته های جالب فرهنگ مردم این روستا نسبت که جمع آوری زباله و اهمیت دادن به طبیعت است . روز ۴ فروردین روز پاک برندق نام گذاری شده و مردم در این روز با همکاری هم اقدام به جمع آوری زباله های رها شده در بستر رودخانه و معابر می پردازند این روستا از پرباغات ترین روستاهای شهرستان خلخال است به گونه ای که میوه هایی مثل انار،زردالو،آلو،هلو،آلبالو،گیلاس،شلیل،گلابی،انگور،سیب،شاتوت،به،توت،ازگیل،انجیروتمشک این میوه ها از درجه یک ترین میوه های شمال غرب کشور محسوب میشوند .هوای نیمه گرمسیری ،خاکی حاصلخیز و وجود بارانی کافی و همچنین رودخانه قزل اوزن دلیل پربار بودن محصولات است.همچنین خشکباری مثل توت خشک،انجیرخشک،کشمش،بادام زمینی،گردو،بادامو تخمه آفتابگردان نیز از این روستا کشت میشود. برنج این روستا اگرچه کم است ولی از بهترین برنج های باکیفیت ایران محسوب میشود درحالی که معروف نیست . ازصیفی جات هم میتوان به تولید انبوه پیاز،گوجه فرنگی،بادمجان،سیر،کدو،فلفل و خیار اشاره کرد. مردان این روستا بیشتر به کشاورزی،دامداری و باغبانی مشغول هستند و زنان این روستا به جوراب بافی،کیسه بافی،جاجیم بافی،فرش بافی،کت بافی،جلیقه بافی و بافت های دیگر،خیاطی و درست کردن لبنیات از جمله کره،ماست،دوغ و پنیر و شیره ها و مرباها و رب ها مشغولند .
بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت این روستا ۱۸۲۰ نفر بوده‌است.

روستای بفراجرد

بفراجرد نام بخشی است که در استان اردبیل ، بخش مرکزی، خانندبیل شرقی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱۱۳۸ نفر با ۲۵۷ خانوار بوده‌است.
روستای بفراجرد یا واهراوارد و برخی نیز با تلفظ واراوارد ، واراباد نیز از ان یاد میکنند. این روستا در هفده کیلومتری و قسمت جنوبی شهرستان خلخال(هرو اباد) قرار گرفته است. همچنین در گوگل ارث علاوه بر نام بفراجرد از کلمه وارث اباد نیز استفاده شده است که این موضوع اشتباه است.برای سفر کردن به روستای بفراجرد از شهرستان خلخال باید به سمت جنوب حرکت کرد و در جاده اسالم به خلخال حرکت نمود بعد از طی حدودا دو کیلومتر تقاطعی در روستای خوجین است . با توجه به تابلوی سد بفراجرد به سمت مسیر بفراجردحرکت میکنیم بعد از طی حدودا پنج کیلومتر به روستای طولاش میرسیم. بعد از روستای طولاش تقریبا ده کیلومتر دیگر تا بفراجرد باقیست . روستای بفراجرد از ناحیه شمالی با روستا های خانقاه بفراجرد، طولاش و آل هاشم هم مرز است. همچنین از قسمت شرقی با روستای خمس.از ناحیه جنوبی با روستای میانرودان و سوسهاب و از ناحیه غربی با روستای کلی هم مرز میباشد.قدمت محل کنونی بفراجرد بیش از ۴۰۰ سال است. طبق نقل افراد قدیمی و با توجه به اثار باقی مانده در نواحی مختلف روستا از قبیل قبرستانهای قدیمی پیشینه روستا بیش از هزار سال است.اب و هوای روستا در فصول پاییز و زمستان بسیار سرد و تقریبا سرد ترین و پر بارش ترین نقطه خلخال است ، اما در فصول بهار و تابستان این منطقه دارای اب و هوای بسیار مطبوعی است که گردشگران زیادی نیز از این منطقه دیدن میکنند . البته به دلیل کمبود امکانات رفاهی موضوع گردشگری در منطقه خلخال رونق زیادی ندارد.روستای بفراجرد در تابستانهای گرم کشورمان ایران آب و هوای بسیار خنک و دلپذیری دارد . دشتهای سر سبز چشمه های پر اب و کوههای زیبا این روستا را با سایر نقاط خلخال متمایز کرده است. همچنین از این روستا تا کوه آق داق راه زیادی نیست.

روستای بلیل

بلیل روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل شرقی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۲۲۰ نفر بوده‌است.

روستای بورگهیم

بورگهیم یک روستا در ایران است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است.از مهمترین مشاغل این روستا می توان به باغداری، کشاورزی، دامپروی، زنبورداری و تولید صنایع دستی اشاره کرد.عسل، لبنیات، انواع میوه و حبوبات از محصولات عمده این روستا می باشد.

روستای بیرق

بیرق یک روستا در استان اردبیل است که در دهستان خانندبیل غربی واقع شده‌است. بیرق ۳۳۲ نفر جمعیت دارد.

روستای بیله ده

بیله ده یک روستا در ایران است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است.

روستای پروج

پروج روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل غربی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۲۵۲ نفر بوده‌است.

روستای پیرانلو

پیرانلو یکی از روستاهای استان اردبیل است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است. همچنین در خراسان رضوی ، شهرستان قوچان نزدیک به سدتبارک ، روستایی با همین نام موجودست که به زبان کُردی کُرمانجی تکلم میکنند .

روستای پیشگمان

پیشگمان یک روستا در استان اردبیل است که در دهستان خورش رستم جنوبی واقع شده‌است.پیشگمان ۵۵ نفر جمعیت دارد.

روستای تازه‌کند گلوزان

تازه‌کند گلوزان روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش شاهرود، دهستان شال قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت این روستا ۲۰۱ نفر با ۴۸ خانوار بوده‌است.

روستای تازه‌کند گندم‌آباد

تازه کندگندم آباد یک روستا است که در استان اردبیل واقع شده‌است. تازه کندگندم آباد ۵۲ نفر جمعیت دارد.

روستای ترازوج

ترازوج یک منطقهٔ مسکونی است که در دهستان خانندبیل غربی واقع شده‌است. براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، ترازوج ۱۹۶ نفر جمعیت دارد.

روستای ترزنق

ترزنق روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل غربی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۳۶۲ نفر بوده‌است.

روستای ترک

ترک یک روستا در ایران است که در دهستان خانندبیل غربی در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است. ترک ۱۱۲ نفر جمعیت دارد.

روستای تیل

تیل روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵جمعیت این روستا ۶۹۹ نفر بوده‌است. مردم تیل به زبان ترکی آذربایجانی صحبت می‌کنند.از عمده ترین محصولات باغی آن می‌توان از گردو، گلابی، سیب ، آلبالو و آلوی خورشتی که در استان فقط در این روستا است و از محصولات لبنی آن می‌توان از کره، ماست و پنیر نام برد.
مشاهیر
عبدالله(حامد) حیدری تیل، برنده مدال نقره رشته پرتاب نیزه در مسابقات پارالمپیک ۲۰۱۶ ریو برزیل زاده این روستاست.

روستای جعفرآباد

جعفرآباد یکی از روستاهای استان اردبیل است که در دهستان خورش رستم جنوبی، بخش خورش رستم شهرستان خلخال واقع شده‌است. طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، این روستا دارای۴۸ خانوار و ۱۱۹ نفر جمعیت بوده است

روستای جلال‌آباد

جلال‌آباد یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان شال واقع شده‌است. جلال‌آباد ۸۲ نفر جمعیت دارد.

روستای جلال‌آباد

جلال‌آباد یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان شال واقع شده‌است.جلال‌آباد ۳۵ نفر جمعیت دارد.

روستای چلمبر

چلمبر یکی از روستاهای استان اردبیل است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است.

روستای چملوگبین

چملوگبین یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان شال واقع شده‌است. چملوگبین۶۸ نفر جمعیت دارد.

روستای چنار

چنار یک روستا در ایران است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است. چنار ۸۲ نفر جمعیت دارد.

روستای چنارلق

چنارلق روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش خورش رستم، دهستان خورش رستم جنوبی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۳۰۱ نفر بوده‌است.

روستای حاجی‌آباد

حاجی‌آباد یکی از روستاهای استان اردبیل است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است.

روستای خانقاه بفراجرد

خانقاه بفراجرد روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل شرقی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت این روستا ۸۹۳ نفر با ۱۹۶ خانوار بوده‌است. این روستا دارای چشمه سارهای زیبا و معدنی می‌باشد.

روستای خانقاه سادات

خانقاه سادات روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل شرقی قرار دارد.امامزاده دانیال بن موسی کاظم در جوار این روستا قرار دارد.این امام زاده که برادر ناتنی امام رضا (ع) می باشد در مراسمات مذهبی، اهالی و شهرهای اطراف جهت زیارت به این مکان روی می اورند.از این روستا یک جاده به گیلان وجود دارد که برای کوهنوردی و جنگل نوردی مسیر بسیار مناسبی میباشد به لحاظ تاریخی پیدایش روستا همزمان با حضور حضرت دانیال بن موسی بن جعفر علیه السلام میباشد، در اصل این روستا فرزندان حاصل از امام زاده بزرگوار است.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۳۰۳ نفر بوده‌است.

روستای خانقاه گیلوان

خانقاه گیلوان روستایی در دهستان شال بخش شاهرود شهرستان خلخال در استان اردبیل است. گیلوان ۱۱۲ نفر جمعیت دارد.

روستای خداقلی‌قشلاق

خداقلی قشلاق یکی از روستاهای استان اردبیل است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است. اهالی این روستا اصالتی مغانی دارند و در حدود ۱۵۰ سال پیش از دلیلر کشور آذربایجان کوچ کرده و پس از طی کردن مسیری طولانی در طول چندین سال در این مکان که بعدها با نام صاحب اصلی روستا یعنی خداقلی شناخته شد. زبان مردم این روستا ترکی آذربایجانی است. طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت آن ۱۳ نفربوده است .

روستای خط پرست

خط پرست یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است.خط پرست۵۵ نفر جمعیت دارد.

روستای خمس

خمس روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل شرقی قرار دارد.امامزاده آقاسید ابراهیم از فرزندان موسی کاظم و امامزاده آقامیر زمان نیز اشاره کرد. همچنین مسجد علیاء حاج عبدالغنی رزاقی خمسی و مسجد جامع از آثار دوره قاجاریه، ارمنی کندی که در شمال و مجاور روستا بوده و قبرستان آنها نیز هنوز است.
مسجد علیاء حاج عبدالغنی رزاقی خمسی مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان خلخال، روستای خمس (خلخال) واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۷۶۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۹۴۳ نفر بوده‌است.

روستای خوجین

خوجین روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل شرقی قرار دارد.از آبادی‌های دهستان خانندبیل شرقی و مرکز دهستان خانندبیل شرقی دربخش مرکزی شهرستان خلخال است که در منطقه کوهستانی زیبایی به ارتفاع ۲۰۱۴ متر ازسطح دریادر ۳۷ درجه و ۳۴ دقیقه و ۵۰ ثانیه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۳۵ دقیقه و ۲۰ ثانیه طول شرقی در سه کیلومتری مرکزشهرستان جای گرفته‌است و از سمت شمال به روستای خانقاه سادات و شهر خلخال (هروآباد)، از سمت غرب به روستای بیلیل و زاویه سادات، از سمت جنوب به ارتفاعات ازنو و از سمت شرق به مالان کوه و جنگل‌های گیلان و روستای مئجره که درسمت جنوب شرقی آن قرار دارد منتهی می‌شود.
نامگذاری
روستای خوجین که در بیان اهالی به «فییین» (Fıyın) معروف است از چهار محله به نام‌های آشاغی کوچه، خالیران (خولیلان)، یوخاری کوچه و محله اَرقَلی (ارک علی) تشکیل می‌شود. یوخاری کوچه قسمت اعظمی از روستای خوجین شامل سمت شرق، جنوب و بخشی از سمت شمالی آن را دربرمی گیرد و آشاغی کوچه شامل قسمت غربی و قسمتی از شمال و محله اَرقَلی است.
بافت روستای
بافت کالبدی روستای خوجین از دو قسمت جدید و قدیم تشکیل می‌شود بافت قدیم آن در قسمت شمال شرقی وبافت جدید آن درقسمت غرب روستا قرار دارد که شامل شش خیابان اصلی آسفالته می‌باشد. بازارمئیدانی، طولاش چارراهی، حاج جواد کوچه سی، اَرقَلی، ملکی، حبیبی، بابایی، صالحی و سنتویولو، نام خیابان‌ها و کوچه‌های معروف روستای «فییین» است.نام گذاری کوچه ها وخیابان ها عمدتا به دلیل وجود خانواده های خاص در آن محل میباشد،به عنوان مثال نامگذاری خیابان ملکی به دلیل سکونت خانواده بزرگ ملکی که بزرگترین طایفه خوجین است میباشد. با اجرای طرح هادی در روستای خوجین کار ساماندهی و اصلاح بافت موجود و تعریض معابر روستایی، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملکردهای مختلف مسکونی، تولیدی، تجاری و کشاورزی تعیین شده‌است.
روستای خوجین از بزرگترین وپرجمعیت‌ترین روستاهای شهرستان خلخال است که بعد از روستای «لرد» در سمت جنوبی شهرستان خلخال پرجمعیت‌ترین آبادی شهرستان خلخال بشمار می‌رود و جمعیت ساکن در آن از کل جمعیت بعضی از دهستان‌های خلخال بیشتر است. درسرشماری عمومی نفوس ومسکن سال ۱۳۸۵ تعداد ۷۷۳ خانوار با ۲۷۲۰ نفر در آن زندگی می‌کردند که ۱۳۴۰ نفرآن مرد و ۱۳۸۰ نفرزن بودند. باافزایش جمعیت خوجین در فاصله ۵ ساله بین دو سرشماری، جمعیت آن در سال ۱۳۹۰ به ۸۷۱ خانوار با ۳۰۶۸ نفرافزایش می‌یابد.

از عوامل پیدایش این روستا و رونق و آبادانی آن می‌توان به وجود موقعیت طبیعی برای تأمین آب کشاورزی و شیب طبیعی مناسب جهت ساخت و ساز و زراعت نام برد. این عوامل بعلاوه موقعیت قرارگیری این روستا در مسیر ارتباطی گیلان و بخش شاهرود آن را به صورت یک مجتمع زیستی مناسب درآورده و روستای خوجین را در مرکز فعالیت‌های باغی و زراعی و دادوستد روستاهای همجوار قرار داده است به همین خاطر از سال‌ها پیش زمینه‌های لازم برای ارائه خدمات موردنیاز آبادی‌های اطراف در روستای خوجین فراهم آمده و دومین مدرسه شهرستان خلخال به نام مدرسه میرعماد در سال ۱۳۱۹ در خوجین تأسیس گردیده است.

اقلیم
روستای خوجین به جهت همجواری با کوه‌های مرتفع و خطه سرسبزگیلان از جنگل‌های سرسبز و زیبا و مراتع وسیعی برخورداراست. بیش از ۵۰۰۰ هکتار از اراضی ۶۵۵۰ هکتاری روستای خوجین به مراتع درجه ۱، ۶۵۰ هکتار آن به اراضی آبی و باغات میوه و۹۰۰ هکتار دیگر به اراضی دیم اختصاص دارد. قرارگرفتن خوجین در منطقه‌ای مرتفع و وجود کوه‌های طالش که مانع نفوذ آب و هوای مرطوب به این منطقه می‌شود. تابستان‌های خنک و زمستان‌های سردی را برای آن به ارمغان آورده‌است.

آب‌وهوا
آب و هوای خوجین به علت کوهستانی بودن منطقه دارای زمستان‌های خیلی سردبین ۲۰ الی ۵ درجه زیر صفر و تابستان‌های ملایم و فرحبخش و مهمانپذیر می‌باشد. میزان بارندگی باران در سال ۱۵۰ میلی‌متر و میزان بارش برف از ۱۵ سانتیمتر تا ۱ متر است. به جهت سردسیر بودن منطقه، ساختمان‌های قدیمی اکثراً از موادی مانند آجر و خشت ساخته شده و تدابیرلازم برای جلوگیری از نفوذ سرما به عمل آمده است.
جمعیت
خوجین از پرجمعیت‌ترین و بزرگترین آبادی‌های شهرستان خلخال به‌شمار می‌رود که در منطقه کوهستانی زیبایی با ارتفاع ۱۹۰۰ متر ازسطح دریا قرار گرفته و حدود سه کیلومتر با مرکز شهرستان خلخال فاصله دارد. بخشی از موسسات اداری و آموزشی و محلات جدید خلخال درحد فاصل این آبادی با خلخال احداث شده و بدین ترتیب خوجین در حال پیوستن به سمت جنوبی مرکز شهرستان خلخال می‌باشد و بی گمان در چند سال آینده به شکل یکی از محلات سبز و زیبای شهرستان خلخال درخواهدآمد.[۱]
زیست بوم
پوشش گیاهی روستای خوجین ومراتع اطراف آن، شامل گیاهان خودروی مختلفی مثل غازآیاغی، گل گاوزبان، امه کومجی، کهلیک اوتی، پاریز، ایپلیکچه، چمن زیره سی، گلپر، یارپوز (پونه)، شَوه گیله و.. است و اراضی زراعی آن به کاشت سیب زمینی، گندم، جو، شبدر، یونجه، صیفی جات و سبزیجاتی که اغلب مصرف داخلی دارند اختصاص می‌یابد. در باغات خوجین میوه‌هایی مثل سیب، گلابی، آلبالو، آلو، زردآلو به عمل می‌آید. وسعت باغات سیب از همه بیشتر است.
گنجایش
روستای خوجین با توجه به موقعیت طبیعی و جغرافیایی خود از ظرفیت‌های زیادی برای توسعه و آبادانی و ایجاد اشتغال برای جوانان برخوردار است. جلوگیری ازاتلاف منابع خاکی و آبی و سرمایه‌گذاری در زمینه‌های کشاورزی وگردشگری می‌تواند امکان اشتغال برای اهالی آن را فراهم آورده توسعه آن را سرعت بخشد. خوجین علاوه بر قابلیت‌های مختلفی که در امورباغی و زراعی دارد از استعداد خوبی برای تبدیل به قطب گردشگری شهرستان خلخال برخوردار است. منطقه گردشگری ازنو، آبشارکمرخونی، منطقه فینارود، باغ‌های خوجین، تپه باستانی خوجین، کوه‌های خوجین و بقاع سیدابوالقاسم، سید هاشم و سیدابراهیم از قابلیت‌های گردشگری روستای خوجین است و با کمی سرمایه‌گذاری در هر بخش می‌توان به توسعه و آبادانی خوجین همت گماشت و شغلی پایدار برای جوانان بیکاری که به دلیل عدم اشتغال در روستای خوجین راهی دیار غربت می‌شوند فراهم آورد.
مساجد
در روستای خوجین علاوه بر دو مسجد قدیمی مسجدجامع و مسجدمیرعبدالله، دو مسجد جدیدالاحداث به نام‌های مسجدصاحب الزمان و مسجد قاسمیه، چند تکیه و سه امام زاده به نام‌های، امام زاده قاسم، امام زاده هاشم و امام زاده ابراهیم وجود دارد. تکیه معروف عباسیه از تکایای بزرگ روستای خوجین به‌شمار می‌رود که همه ساله در ایام عزاداری ماه محرم خیل عظیمی از مشتاقان خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام در آن حضور می‌یابند و با راه اندازی موکب عزاداری، برگزاری مجالس وعظ و خطبه و اطعام و احسان مؤمنین حماسه عاشورا را زنده نگه می‌دارند.

تا چند دهه اخیر حمامی به نام «داداش حامامی» از بناهای دوره قاجاری در روستا وجود داشت که با رواج حمام‌های خانگی از حیز انتفاع ساقط گردید و متأسفانه به دلیل عدم توجه مسئولین مربوطه در معرض تخریب کامل قرار گرفت. در سمت جنوب روستای خوجین محلی به نام دره سران وجود دارد که از نواحی تاریخی خوجین به‌شمار می‌رود، سمت شمال شرقی این منطقه به نام «گوئور قبری» محل گورستان تاریخی زرتشتیان است. سمت غربی دره سران که «انگان» نامیده می‌شود از سکونتگاه‌های قدیمی منطقه می‌باشد و زیارتگاهی به نام سیدمحمدملک یا سیدعبدالملک معروف به «امام زاده انگان» در آن قرارگرفته‌است.

تاریخ تشکیل اولین مدرسه در خوجین چنان‌که گفته شد به سال ۱۳۱۹ برمی گردد. این مدرسه که میرعماد نام داشته از نخستین مدارس شهرستان خلخال بوده‌است. امروزه در روستای خوجین امکانات تحصیلی درهرسه مقطع ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان برای اهالی فراهم آمده و یک باب دبیرستان به صورت شبانه‌روزی برای تعلیم و تربیت دانش آموزان روستاهای همجوار در مقطع دبیرستان وجود دارد. علاوه بر این امروزه امکانات رفاهی مختلفی مثل مخابرات، خطوط تلفن ثابت، مکان ورزشی، مسجد، شورای اسلامی، شرکت تعاونی روستایی، دسترسی عمومی به اینترنت، اتصال به شبکه سراسری برق، آب آَشامیدنی بهداشتی، لوله‌کشی گازشهری، مرکز بهداشتی و درمانی، داروخانه، پزشک، دندانپزشک، خانه بهداشت باخدمات بهورزی، فروشگاه تعاونی، بانک، تعمیرگاه ماشین آلات کشاورزی، جایگاه پمپ بنزین و واحدهای تجاری مختلفی که به تأمین نیازهای روزانه اهالی می‌پردازند در دسترس اهالی خوجین قرار گرفته‌است. راه ارتباطی خوجین با خلخال و اکثر آبادی‌های اطراف آسفالت است و خوجین با خلخال ۲ کیلومتر، با روستای مجره ۵ کیلومتر، با روستای طولاش و خانقاه ۱۰ کیلومتر و با روستای زاویه سادات ۳ کیلومتر فاصله دارد.[۱]
کشاورزی
در روستای خوجین باغات وسیع و دلگشایی وجود دارد که معمولاً به نام صاحب هرباغ معروفند. معروفترین این باغات آلما باغی، باغ سرهنگ جلیلی در کنار چشمه ازنو، باغ وکیل باشی و باغی است که در تولیت اداره اوقاف و امورخیریه قرار دارد. «کف شن»، «محرین»، «زاویه بر»، «آشاغی خالیران» (خولیلان)، «یوخاری خالیران» (خولیلان)، «ازناو»، «رنجان»، «قافیه دار»، «آقاسمیع چمنی»، «سبنه»، «قاراجالار»، «ده وه میدانی»، «طالبان»، «کوکَ وان»، «کهنه چای»، «لَرزَنه»، «بندباشی»، «سولدور»، «داغ دالی»، «کَل لی مئشه»، «خُشکَنو»، «کوله دره»، «چَپَه دره»، «اِنَه دره»، «قوشادره»، «ورگَه دره»، «مارال یاتاغی»، «پئشکمان»، «قوروقچوداغی»، «حاجی علی بالاچمنی»، «دژداغی»، «دره سران»، فناری (فینارود)، «سیناج»، «لشکرکو» (لشگرگاه)، «چولان چولان»، «کمرخونی»، «دره جور» یا تک قبیر، «ملک دره سی»، «آلاوالیق»، «عزیزچمنی»، «تقی بئی یوردو»، «سینه چول»، «کلبعلی بازاری»، «مئشه بوغازی»، «کوردیول—و»، «داش کورپی»، «ایمان دره سی»، «قارادئم»، «گوده ولی»، «داغ سَکی» (سکو)، «نظرعلی دئمی»، «قلعه کفا»، «کهریزلر» (قنات‌های جلماخانا)، «سیددانیال یولو»، «میرزا داغی» (معدن لر)، «چاخماغ دره سی»، «خانم دئمی» و «سنبلکی» از اراضی، ارتفاعات و چشمه‌های معروف خوجین است.[۱]

گردشگری
در مجاورت روستای خوجین تفرجگاه و منطقه گردشگری زیبایی به نام منطقه گردشگری ازنو (ازناو) وجود دارد که معروفترین منطقه تفریحی شهرستان خلخال می‌باشد. «ازنو» مجموعه‌ای دیدنی از زیبایی‌های طبیعی متشکل از کوه وچشمه وغاروباغ و… را در فاصله کمی از مرکز شهرستان خلخال به نمایش می‌گذارد. بلندترین نقطه این منطقه قله زیبای ازناو است که ارتفاعی حدود ۲۴۲۲ متر ازسطح دریا دارد. جهت کوه، شمال غربی- جنوب شرقی بوده و درفاصله ۴۸ درجه و۳۵ دقیقه عرض شمالی ازخط استوا و ۳۷ درجه و۳۳ دقیقه و۳۰ ثانیه طول شرقی از نصف النهارگرینویچ قرارگرفته‌است. کوه ازنو به دلیل ترکیبات آهکی خود غارهای متعددی دارد. از دامنه ضلع غربی این قله و از ارتفاع حدود ۱۹۰۰ متری آن چشمه آب گوارا و خنکی به نام «چشمه ازنو» خارج می‌شود. این چشمه علاوه بر اینکه بخشی از آب آشامیدنی اهالی منطقه را فراهم می‌کند رودخانهٔ نسبتاپرآبی را تشکیل می‌دهد که تا خود هروآباد جاری است و باپیوستن به رودخانه «بویوک چای» باغ‌های بسیار زیبا و مفرحی را در امتداد خود بوجودمی آورد. قرار داشتن این ناحیه در فاصله اندکی از جاده اسالم به خلخال، ارزش‌های تفریحی آن را دو چندان می‌نماید. به سبب وجود تعداد پنج غار طبیعی بزرگ و کوچک در سازه‌های آهکی کوه ازنو، شرایط زیستگاهی بسیار مناسبی برای زندگی انواع حیوانات و پرندگان وحشی از جمله کل و بز وحشی و کبک و … به وجود آمده است. وجود موقعیت کوهستانی و راه ارتباطی مناسب باعث شده تا این منطقه از قابلیت مناسبی برای توسعه برخوردار باشد. شهرداری خلخال اخیراً امکانات تفریحی مناسبی را برای ازناو تدارک دیده تا شهروندان بتوانند اوقات فراغت خوبی را در این منطقه زیبا داشته باشند. در وجه تسمیه این کوه وچشمه روایات زیادی وجود دارد که این قلم در سنوات گذشته در مقالات جداگانه‌ای به شرح آن پرداخته است. می‌گویندکه وجه تسمیه چشمه ازناو به ناودان برمی‌گردد و چون کوهسار ازناو از دو کوه به هم پیوسته ناودانی شکلی که چشمه‌ای از میانشان جاری است تشکیل می‌شود به این عنوان نامیده شده‌است. این سرچشمه زیبا که در کنار روستای خوجین بر قامت خلخال تکیه کرده‌است با چشمه‌های جوشان و فعال و دبی آب ۴۰۰ لیتر در ثانیه یکی از پرآب‌ترین چشمه‌های استان اردبیل است که حدود ۵۰۰ هکتار از اراضی پایین دست خود را آبیاری کرده و باغات اطراف آن از اول بهار میزبان گردشگران بوده و رونق صنعت توریسم در شهرستان خلخال را رقم می‌زند.[۱]

در مجاورت کوه ازنو و درست به محاذات شرقی آن، کوه بلندی به نام «کوه کیوان» وجود دارد که اهالی منطقه آن را به اختصار «کو-کَ-وان» می‌گویند. «کو-کَ-وان» یا «کوه کیوان» که با ارتفاع ۲۴۰۰ متری خود یکی از قلل زیبای این خطه به شمارمی‌رود، زیبایی‌های منطقه گردشگری ازنو را دوچندان می‌کند. «کیوان کوه»، «کوه کیوان» یا «کوکاوان» در واقع بخشی ازارتفاعات ازنو است که در گذشته به نام‌های لشکرگاه و چشمه آن نیز به نام نظرگاه شهرت داشته‌است. این کوه به کلیه روستاهای اطراف خوجین تسلط دارد وهرکس برفراز قله آن دست یابد چشم‌انداز زیبایی از شهرخلخال، روستای خوجین و روستاهای طولاش، بیلیل، زیوه، مئجره، خانقاه بفراجرد و… را پیش چشم خود خواهد دید. شایداین کوه به خاطرهمین موقعیت استراژیکی خود ازگذشته‌های دورموردتوجه قرار گرفته‌است و اهالی منطقه با شرح داستان‌های مختلفی که به اسطوره شبیه‌اند، غارمعروف «کو-کَ-وان» و دامنهٔ شرقی کوه ازناو (ازنو) – در پنج کیلومتری خلخال – و تپه‌های قدیمی راه خوجین طولاش و بفراجرد را به دوره ساسانیان نسبت می‌دهند. می‌گویند در این منطقه نظامیان و افسران ساسانی با پیمودن مسیرها و صخره‌های تند «ازنو» مورد امتحان قرار گرفته و به درجه اسپهبدی می‌رسیدند و مراسم سوگند مخصوص به جا می‌آوردند.

رودخانه ازناو پس از طی مسافتی در حدود یک کیلومتر و گذر از بالادست باغ‌هایی که توسط این آب آبیاری می‌شود به دامنه کوه کمرخونی رسیده و در انتهای این کوه با شیب متوسطی از بین صخره‌ها به سمت پایین سرازیر می‌شود که موجب خروشان شدن آب و به وجود آمدن آبشارکوچک و زیبایی می‌شود که در نزد اهالی به «کَمَرَخونی» معروف است. «خونی» یا «خانی» در میان تات نشینان منطقه شاهرود خلخال به معنی چشمه است و «کَمَرَخونی» در معنی چشمه و آبشاری است که در کوه وکمر جاری است.
قسمت شمال شرقی خوجین با کوه بلندی به نام «هوت خونی» یا «مالان داغی» احاطه شده‌است. مالان داغی از کوه‌های بسیار مهم منطقه و مقسم المیاه و «آخارباخار» دو منطقه خلخال و گیلان بوده و از جنگل‌های استپی پوشیده شده‌است. قبل از کشیده شدن جاده خلخال به اسالم مسیر پیاده‌ای که از دامنه این کوه می‌گذرد پل ارتباطی بین استان گیلان و خلخال بوده‌است. در دامنه جنوبی «مالان داغی» چشمه آب پرآب و زیبایی به نام «فنارود» یا «فینارود» (Finārud) قرارگرفته‌است. این چشمه زیبایی‌های وصف ناپذیری دردامنه کوه‌های چهل خانی و مالان داغی ایجادکرده و منظره بی بدیلی از چمنزار و جنگل‌های استپی را در اطراف خود پدیدآورده است. در سنوات گذشته برای جلوگیری از هدر رفت آب چشمه فینارود، جمع‌آوری آب و استفاده از آن در فعالیت‌های کشاورزی سدخاکی کوچکی در پائین دست چشمه ایجاد کرده‌اند. سدخاکی فنارود، آب جاری شده از چشمه‌های منطقه را جمع کرده و دریاچه مصنوعی زیبایی را به وجود آورده‌است آب این سد در طول تابستان تأمین‌کننده آب مورد نیاز کشاورزان در پایین دست و مسیر چشمه فنارود می‌باشد.

زیارتگاه
در روستای خوجین سه زیارتگاه به نام‌های زیارتگاه امام زاده سیدقاسم، امام زاده سیدهاشم، امام زاده سیدابراهیم وجود دارد. به نوشته کتاب «خلخال ومشاهیر» معماری بقعه سیدهاشم وسیدقاسم به دوران سلجوقیان نسبت داده می‌شود. زیارتگاه امام زاده سیدقاسم بر سر جاده اصلی شهرستان خلخال و روستای خوجین قرار دارد و بنای آن در حال بازسازی می‌باشد. بنای این امام زاده مستطیل شکل و دارای یک گنبد فلزی کوچک است. این زیارتگاه دارای یک حیاط ورودی در قسمت جنوبی است و ورودی اصلی بنا نیز در همین ضلع واقع شده‌است. به گفته اهالی روستا در گذشته بنای امام زاده از خشت بوده که به مرور زمان این بنا تخریب شده و بنای جدیدی به وسیلهٔ خیرین محلی احداث شده‌است بنای جدید از نوع آجری با اسکلت فلزی است.[۱]

زیارتگاه امام زاده سیدهاشم در ۲ کیلومتری شهرستان خلخال بر سر جاده خلخال – خوجین بر روی تپه‌ای در ضلع جنوبی امام زاده قاسم قرار گرفته‌است. بنای زیارتگاه مستطیل شکل و به ابعاد ۴×۴ متر و به صورت ساده بنا شده و سقف آن مسطح و دارای نمای سیمانی می‌باشد. ورودی این بنا از ضلع شرقی بوده و دو پنجره کوچک در دو طرف درب ورودی قرار دارد.

زیارتگاه امام زاده سیدابراهیم در مسیر جاده اصلی خلخال – خوجین قرار گرفته‌است. بنای اصلی آن سال‌ها پیش در جریان خیابان کشی تخریب شده بود و تا این اواخر زیارت نامه امامزاده را بر روی یک پایه آجری ساده به ارتفاع یک متر در محل اصلی امامزاده قرار داده بودند. کار تجدید بنای آن در سنوات اخیر به همت اهالی آغاز گردیده و مراحل پایانی خود را می‌گذراند.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۲۶۳۳ نفر بوده‌است.

روستای خوشنامه

خوشنامه یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است. خوشنامه ۶۸ نفر جمعیت دارد.

روستای داودخانی

داودخانی یکی از روستاهای استان اردبیل است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است. به دلیل نبود امکانات بیشتر اهالی این روستا به شهر خلخال مهاجرت کرده‌اند. در حال حاضر جمعیت آن کمتر از سه خانوار می باشد.

روستای دایو کندی

دایو کندی یکی از روستاهای خلخال است که در شهرستان خلخال واقع شده‌است.دایو کندی ۷۸ نفر جمعیت دارد.

روستای درو

دِرَو روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش شاهرود، قرار دارد. زبان این مردم تاتی است. از آثار تاریخی این روستا حمام درو است.این روستا در بین مردم محل و نیز تات زبان‌های اطراف، به دِرَو (dərav) معروف است. این روستا که در طول جغرافیایی ْ۷۰/۴۸ شمالی و عرض جغرافیایی ْ۴۲/۳۷ شرقی قرار گرفته، بعد از روستای اسبو، و قبل از کلور (مرکز بخش شاهرود) واقع شده‌است. این روستا از سمت شرق به کوه و بند تالش (ییلاقات شاندرمن و رضوان شهر) و از غرب از طریق کوه به روستاهای لرد و میانرودان متصل است.
تاریخ درو
حدود ۲۰۰۰ سال پیش یکی از حاکمان ولایت (پادشاه آمیفتریون) در زمان هخامنشیان این روستا را کشف کرد و دریافت این روستا با دیگر روستاها فرق دارد. آن‌ها به شیوه‌های جدید دامداری و دام پروری می‌کنند و خانه‌های محکم تری در کوتاه‌ترین زمان می سازند. پادشاه آمیفتریون از هوش و نبوغ آن‌ها استفاده کرد و صدها خانهٔ محکم و پایدار ساخت. پادشاه برای تقدیر از این قوم نام درو را برای این روستا انتخاب کرد. درو در زمان رومی باستان به معنای فرز و چابک می‌باشد.
جمعیت روستا
روستای درو از زمان‌های قدیم پرجمعیت بوده و در دوره‌های مختلف جمعیت آن تغییر کرده‌است. در دهه‌های هفتاد و هشتاد مهاجرت از این روستا به سمت تهران، کرج، رشت، و نواحی دیگر استان گیلان شروع شد و همین باعث کاهش شدید جمعیت آن شد. بیشترین جمعیت مهاجر درو در تهران و کرج مقیم اند و بازاری هستند یا به کار آزاد دیگر مشغولند. جمعیت درو طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران درو ۲۰۲ خانوار، ۵۷۶ نفر سکنه و ۱۹۵ واحد مسکونی اعلام شده‌است. در کتاب خلخال و مشاهیر جمعیت درو در سال ۱۳۷۹ (۸۴۶) خانوار اعلام شده‌است.[۱] خانه‌های کاه گلی منطقه با لایه‌های ضخیم گل و خاک که هر پاییز مرمت میشدند به خوبی توانسته‌اند خود را با محیط سازگار کنند و اگر هم باران یا برف بسیار می‌شد مردم با انواع شگردها خانه های خود را در مقابل آن‌ها مقاوم می‌کردند، مثلاً بچه‌ها را به پشت بام می فرستادند تا در آن بازی کنند و با لگد کردن گل پشت بام، آن را چنان فشرده و مقاوم می‌کردند که باران زیاد از آن عبور نکند. به همین خاطر میدان یا زمین بسیاری از بازی‌ها (مردانه و زنانه) در قدیم پشت بام خانه ها بوده‌است.
شغل مردم روستا
شغل اغلب مردم روستای درو کشاورزی و دامداری است، در کنار آن، وجود باغ و جالیزی که محصولات مورد نیاز خود را تأمین کنند از قدیم وجود داشته‌است. از میوه‌های باغات آن گردو، زردآلو، سیب، آلبالو، گیلاس، گلابی و شاه میوه، انواع آلو، توت، و غیره را می‌توان نام برد. در کار کشاورزی منطقه تعاون بسیار زیادی به چشم می خورد. از همان لحظه کاشت که از «هَنگامه ورزا» استفاده می‌کنند، تا برداشت محصول که خود به «هنگام» یکدیگر می‌روند و به هم «یاور» می‌دهند و در کار «گِرَه» و خرمن که دور هم جمع می‌شوند کار مشترک وجود دارد. در کارهای دامداری نیز چنین تعاون و همیاری به چشم می خورد، مثلاً «کاولَه مال» و «نوبتیَه مال» نوعی دامداری بدون چوپان و از طریق همیاری است. یا رسم «وارَه» و «همباره جی» روشی است که دامداران با آن جلوی خراب شدن محصولات خود را گرفته، کمبود شیر خود را با قرض گرفتن روزانه از همسایه جبران می¬کنند. سایر اموری که به صورت همیاری و تعاون انجام می‌شود، عبارت اند از: «ماله بری»، «جوئه بَرواری»، «گرَه»، «دَسسه وَجه»، «گلَه کار»، «سلَه کار»، «گَوَنه واری» و غیره.

روستای دشت اندر

دشت اندر یک منطقهٔ مسکونی در ایران است که در دهستان شال واقع شده‌است. دشت اندر ۴۷ نفر جمعیت دارد.

روستای دلیلر

دلیلر یکی از روستاهای استان اردبیل است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است.

روستای دمدل

دمدل یک روستا در ایران است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است. دمدل ۱۰۰ نفر جمعیت دارد.

روستای دیز (خورش رستم)

دیز یکی از روستاهای خلخال است که در بخش خورش رستم شهرستان خلخال در استان اردبیل واقع شده‌است.این روستا در دهستان خورش رستم شمالی قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۲۱۲ نفر بوده‌است.

روستای دیز

دیز روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش شاهرود، دهستان شال قرار دارد. مردم دیز به زبان تاتی سخن می‌گویند.بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت این روستا ۵۰۹ نفر بوده‌است. مردم دیز به زبان تاتی سخن می‌گویند.

روستای دیلم‌آباد

دیلمده روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش شاهرود، دهستان شاهرود قرار دارد.این روستا در نه کیلومتری شهر کلور و در ارتفاعات باغروداغ واقع شده و دارای جنگل‌های انبوه فراوانی می‌باشد که به دلیل نزدیکی به دریای خزر،آب و هوای آن مرطوب نیز می‌باشد. روستای دیلمده دارای بیش ۱۰ چشمه طبیعی است.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱۶۹ نفر بوده‌است.اهالی روستای دیلم‌آباد به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند.

روستای رکن‌آباد

رکن‌آباد یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان شال واقع شده‌است.

روستای زاویه جعفرآباد

زاویه جعفرآباد: روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش خورش رستم، دهستان خورش رستم جنوبی قرار دارد.. یکی از جاذبه های این روستا،وجود آبگرم هست که هر ساله گردشگران زیادی را جذب میکند.در این روستا امامزاده ای در دل کوه وجود دارد که بسیار بکر و با جلال است و برای رسیدن به آنجا باید از مسیر های سخت کوه عبور کنید،قابل توجه است پایین امامزاده آبشار بسیار زیبایی وجود دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱۲۹ نفر بوده‌است.

روستای زاویه سادات

زاویه سادات روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل شرقی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۲۴۶ نفر بوده‌است.

روستای زاویه کیوی

زاویه کیوی یک روستا در ایران است که در استان اردبیل واقع شده‌است. زاویه کیوی ۵۷ نفر جمعیت دارد.

روستای زرتشت‌آباد

زرتشت‌آباد یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خانندبیل شرقی شهرستان خلخال واقع شده‌است.در سرشماری عمومی ۱۳۸۵، زرتشت‌آباد ۶۳ نفر (۱۳ خانوار) جمعیت داشته است. این روستا در ابتدای جمهوری اسلامی به فجرآباد تغییر نام داده بود.

روستای زندرق

زندرق روستایی است از توابع دهستان خورش رستم شمالی در بخش خورش رستم شهرستان خلخال در استان اردبیل قرار دارد.این روستا در ۱۵کیلومتری شهر هشتجین استان اردبیل واقع شده‌است. تا سال ۱۳۶۰ این روستا ۵۰نفر جمعیت داشت اما به علت محرومیت همه اهالی به شهرها مهاجرت می‌کنند.
در سرشماری سال ۱۳۶۵ مأموران سرشماری، مشهدی امیدعلی مهپور را به عنوان تنها ساکن روستای زندرق ثبت کردند. او می‌گفت: «من هم به شهر رفته بودم اما نتوانستم در شهر زندگی کنم و الان نزدیک ۳۰سال است که به تنهایی در روستا زندگی می‌کنم و عاشق طبیعت و زادگاه خود هستم.» او به کار کردن و تولید خیلی علاقه مند بود و سالها به زنبورداری، باغداری و پرورش مرغ مشغول بود و سالانه بیش از ۱۰۰کیلوگرم عسل و صدها کیلوگرم میوه و تخم مرغ، گندم و سایر محصولات خود را به بازار عرضه می‌کرد.او متاسفانه دیگر در قید حیات نیست .بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا کمتراز سه خانوار بوده است.

روستای سجهرود

سجهرود یکی از روستاهای استان اردبیل است که در دهستان خورش رستم جنوبی بخش خورش رستم شهرستان خلخال واقع شده‌است.

طبیعت این منطقه کوهستانی دارای اب و هوای خشک و گرم است و مردم این منطقه جزو عشایران بومی ایران می‌باشند.

زندگی مردم

مردم این منطق زندگی عشایری دارند و در ییلاق و قشلاق مهاجرت می‌کنند شغل بیشتر مردم دامداری و کشاورزی است.

ایل های خوبیاری و آرواتان دراین روستا با هم و درکنارهم زندگی میکنند.۲۵۶ نفر

روستای سفیدآب

سفیدآب یا اسبو، ایسبو روستایی در دهستان خورش رستم جنوبی بخش خورش رستم شهرستان خلخال استان اردبیل است.بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۲۶۶ نفر (۹۱ خانوار) بوده‌است.

روستای سقیزچی

سقیزچی یکی از روستاهای خلخال است که در بخش خورش رستم شهرستان خلخال در استان اردبیل واقع شده‌است.این روستا در دهستان خورش رستم شمالی قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۱۳ نفر بوده‌است.

روستای سوران

سوران از آبادی‌های دهستان خانندبیل غربی در بخش مرکزی شهرستان خلخال است.سوران ۲۹ نفر جمعیت دارد.

روستای سوسهاب

سوسهاب یک روستا در ایران است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است.

روستای شال

شال روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش شاهرود.روستای شال روستایی با بیش از ۵ هزار سال قدمت است که در بخش شاهرود خلخال واقع شده و به عنوان مرکزیت دهستان شال، در فاصله تقریبا ۴۴ کیلومتری شهر خلخال، در قسمت جنوب شرقی این شهرستان قرار دارد.این روستا که حدود ۱۴۰۰ متر از سطح دریا فاصله دارد، در عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۲۰ دقیقه و طول جغرافیایی ۴۸ درجه و ۴۵ دقیقه قرار دارد.
یکی از ویژگی‌های مهم این روستا آب و هوا و طبیعت زیبای آن است. در حالی که در فصل تابستان آب و هوای گرم تابستانی در اکثر نقاط کشور حاکم است، روستای شال در جنوبی‌‌ترین نقطه استان اردبیل با آب و هوای مطبوع و خنک و باغات و درختان میوه پذیرای گردشگران از مناطق مختلف کشور بوده و در قاب روستایی خود هنوز رنگ و بوی تمدن فرهنگ کهن را جای داده است.

جالب است بدانید که مردم شال به زبان تاتی صحبت می‌کنند. زبان تاتی از بقایای زبان قدیم آذربایجان است که بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح وجود داشته و زبان مردم کلیه مناطق آستارای شمالی، آستارای گیلان و اردبیل تا دریاچه ارومیه بوده است. این زبان که هم اکنون در بیشتر مناطق از بین رفته است، همچنان زبان اصلی مردم روستای شال محسوب می‌شود.این روستای زیبا که سرشار از باغ‌های میوه است، دارای چشمه‌سارهای کهن از جمله شیران چشمه در بالادست روستا است که باغ‌های میوه از آن تغذیه می‌کنند.

روستای شال همچنین دارای مذهب و فرهنگی دیرینه است که وجود امامزادگان سید خضر، سید ابوالقاسم، سید مازندران پیر مازندران یا پیره پیش، سیدمحمد، امامزاده سید محمود (شاه محمود) و امامزاده سیدعلی حکایت آن دارد.از محصولات و صنایع دستی این روستا می‌توان به شال و پیراهن پشمی، گلیم، جوراب و … اشاره کرد که توسط زنان هنرمند آن بافته می‌شود.همچنین محصولات عمده این روستا میوه‌هایی همچون سیب، زرد آلو و گردو است که در شهر خلخال به صورت مستقیم به فروش می‌رسند.
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱۲۱۷ نفر بوده‌است. مردم شال به زبان تاتی سخن می‌گویند.

روستای شمس‌آباد

شمس‌آباد یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است.شمس‌آباد ۱۵۶ نفر جمعیت دارد.

روستای شیخ علی لر

شیخ علی لر یک روستا در ایران است که در دهستان شال واقع شده‌است.شیخ علی لر ۱۹ نفر جمعیت دارد.

روستای صومعه رودبار

صومعه رودبار یکی از روستاهای خلخال است که در بخش شاهرود شهرستان خلخال در استان اردبیل واقع شده‌است.این روستا در دهستان شال قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۶۴ نفر (۱۷ خانوار) بوده‌است.

روستای طولش

طولش روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل شرقی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱۷۷۰ نفر بوده‌ است.

روستای طویستان

طویستان روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش خورش رستم، دهستان خورش رستم جنوبی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۲۰۸ نفر بوده‌است.
موقعیت جغرافیایی
روستای طویستان در جنوب شهرستان خلخال بخش خورش رستم جنوبی (جنوب استان اردبیل) و در فاصله تقریبی ۸۰ کیلومتری از این شهرستان و ۳۵ کیلومتری جنوب شهر هشجین؛ عرض جغرافیایی ۴۸ درجه و ۲۷ دقیقه و طول جغرافیایی ۳۷ درجه و ۱۴ دقیقه واقع شده و در ارتفاع ۱۱۸۳ متری از از سطح دریا قرا دارد. فاصله این روستا از جاده آسفالته حدود ۵ کیلومتر می‌باشد

روستای طویستان (Tovistān) از آبادی‌های دهستان خورش رستم جنوبی از بخش خورش رستم شهرستان خلخال است که در قسمت جنوبی شهرستان خلخال و در فاصله تقریبی۸۰ کیلومتری مرکزشهرستان و ۳۵ کیلومتری جنوب شهر هشجین در ۳۷ درجه و ۱۴ دقیقه و ۵۶ ثانیه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۲۷ دقیقه و۳۴ ثانیه طول شرقی در ارتفاع ۱۱۹۵ متری از سطح دریا واقع شده‌است. از سمت شمال به گول لوجه، ازسمت غرب به نمهیل، از سمت جنوب به رودخانه قیزیل اوزه ن و از سمت شرق به پیشگمان منتهی می‌شود.

راه ارتباطی طویستان در قسمت منتهی به روستا خاکی است و روستا در فاصله ۵ کیلومتری جاده آسفالته قرار دارد. بنا برپاره‌ای نقل قول‌ها طویستان یکی از قدیمی‌ترین روستاهای منطقه محسوب می‌شود.وجود ذاغه ها، گورستان ها و قنات های متعدد در روستا همه نشان از مستند بودن تاریخی بودن روستای طویستان است . از زمان قدیم بیشتر مردم این روستا عشایر بوده و برای تأمین معاش اقدام به کوچ می‌کردند. شغل اصلی مردم روستا در آن زمان دامداری و کشاورزی بوده که در بعضی سالهای کم‌آبی و خشک، مردم جهت چرای دامهای خود در نیمه اول سال به ییلاق پیازاری (دامنه‌های کوه آغ داق) و در نیمه دوم سال به قشلاق (اطراف رودخانه قیزیل اوزه ن) کوچ می‌کرده‌اند. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ جمعیت آن ۲۴۲ نفر بوده است . امکانات تحصیلی در مقطع ابتدایی برای اهالی فراهم است واهالی علاوه بر آب آشامیدنی لوله کشی شده به شبکه سراسری برق دسترسی دارند.مردم روستای طویستان به زبان “ترکی آذربایجانی” تکلم میکنند

روستای طهارم دشت

طَهارَم دشت یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان شال واقع شده‌است. طَهارَم دشت ۱۲۴ نفر جمعیت دارد.اهالی روستای طهارم‌دشت به زبان ترکی آذربایجانی و زبان تاتی سخن می‌گویند.

روستای عزیزآباد

عزیزآباد یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان پلنگا واقع شده‌است. عزیزآباد ۱۵۰نفر جمعیت دارد.وزبان بومی تورکی آذربایجانی می باشد

این روستا در حاشیه مسیر منتهی به روستای تیل واقع شده است . از سوغات این روستا می توان : گردو آلبالو شیر محلی ماست محلی دوغ محلی سرشیر عسل انواع نان محلی و گلیم را نام برد .

روستای علی‌آباد

علی‌آباد روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل شرقی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت این روستا ۱۳۳۰ نفر با ۲۶۶ خانوار بوده‌است.

روستای غفورآباد

غفورآباد یکی از روستاهای خلخال است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است. زبان مردم این روستا کورمانجی می باشد.

روستای غیاث‌آباد

غیاث‌آباد یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خورش رستم جنوبی واقع شده‌است. براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، این روستا کمتر از سه خانوار جمعیت داشته‌است.

روستای فرج‌آباد

فرج‌آباد یک منطقهٔ مسکونی در ایران است که در دهستان پلنگا واقع شده‌است.براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، فرج‌آباد ۷۶ نفر جمعیت دارد.

روستای قره آغاج

قره آغاج یک روستا در ایران است که در دهستان خانندبیل شرقی واقع شده‌است.

روستای قره تکان

قره تکان یک منطقهٔ مسکونی در ایران است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است. براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، قره تکان ۶۲۳ نفر جمعیت دارد.

روستای قزل درق

قزل درق یک روستا در ایران است که در دهستان خانندبیل غربی واقع شده‌است. قزل درق ۱۶۱ نفر جمعیت دارد.

روستای قشلاق برندق

قشلاق برندق یک روستا در ایران است که در دهستان خورش رستم جنوبی واقع شده‌است.همچنان با سیری در ایران همراه باشید تا با دیگر روستاهای خلخال آشنا شوید.

روستای قشلاق دیز

قشلاق دیز روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش شاهرود، دهستان شال قرار دارد زبان بومی این روستا ترکی آذربایجانی است.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱۷۳ نفر بوده‌است.

روستای قشلاق گیلوان

قشلاق گیلوان روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش شاهرود، دهستان شال قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱۰۹ نفر بوده‌است.

روستای قوسجین

قوسَجین یک روستا در ایران است که در بخش خورش رستم شهرستان خلخال در استان اردبیل واقع شده‌است.این روستا در دهستان خورش رستم شمالی قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۹۷ نفر (۳۱ خانوار) بوده‌است.

روستای کبودچی

کبودچی یک روستا در ایران است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است. کبودچی ۲۲ نفر جمعیت دارد.

روستای کجل

کجل یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است. براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، کجل ۴۶۰ نفر جمعیت دارد. روستای کجل تنها نقطه ای از ایران است که مردم آن به زبان تاتی سخن می گویند.

روستای کرگزلو

کرگزلو یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است. کرگزلو ۴۶ نفر جمعیت دارد.

روستای کرنق

کرنق روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش خورش رستم، دهستان خورش رستم جنوبی قرار دارد.مردم این روستا به زبان تاتی سخن می‌گویند.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱۳۴ نفر بوده‌است.مردم کرنق به زبان تاتی(زبان باستانی ایران) سخن می‌گویند.

روستای کرین

کرین روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش شاهرود، دهستان پلنگا قرار دارد.محصولات عمدهٔ کشاورزی این روستا سیب و گلابی، گردو، گیلاس، آلبالو، آلو، زرد آلو می‌باشد و کشت جو و گندم و عدس نسبت به سابق از رونق افتاده‌ و مردم به جای آن به باغداری و زنبورداری و دامداری روی آورده‌اند.
روستای کرین در بخش شاهرود ، دهستان پلنگا واقع شده است ،بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۲۶۸ نفر بوده‌است. مردم کرین به زبان تاتی و آذری سخن می‌گویند.

روستای کزج

کزج روستایی در ۱۵ کیلومتری شمال‌غربی هشجین در استان اردبیل است. از برادران معصومی میتوان به عنوان مشاور امپراطور یاد کرد. عده ای بر جانشینی امپراطور امیرعباس کزجی اطمینان خاطر داشتند اما بدلیل مورد تجاوز گرفتن عده ای معلوم الحال اکنون علیرضا کزجی را میتوان بعنوان امپراطور آینده یاد کرد و هم اکنون امپراطور می باشد. در بازه زمانی کوتاهی برادران افسانه ای معصومی قصد دسیسه برای بدست آوردن تاج و تخت فرمانروا را داشتند اما با سرکوب شیرالله مواجه شدند . عده زیادی از قصرنشینان بر این باورند ک هیچ فردی جز امپراطور بزرگ شایستگی بدست آوردن الماس کوه بلد داشی را ندارند. اکنون فرمانروا با خیل عظیمی از سپاهیان کزجی در اندیشه غنیمت های خلخالستان غربی می‌باشد . بافت سنتی، معماری خاص اماکن مسکونی، قرار گرفتن در کوهپایه، بهره‌مندی از طبیعت بکر و زیبا، جاری شدن رودخانه قزل اوزن درست از بین باغات روستا، قدمت و پیشینه تاریخی و صنایع دستی موجب گردیده‌است که این روستا به یکی از جاذبه‌های توریستی استان اردبیل تبدیل گردد. باغداری و دامداری و کشاورزی شغل عمده اهالی این منطقه می‌باشد. فاصله این منطقه از خلخال ۵۷ کیلومتر و از هشتجین ۱۷ کیلومتر می‌باشد. رودخانه قزل اوزن از ۱ کیلومتری غربی این روستا می‌گذرد، این خانه‌های روستا بافتی شبیه شهر تاریخی و توریستی ماسوله پدیدآورده‌است. آنچه این روستا را حایز اهمیت ساخته علاوه بر معماری علاقه اهالی به حفاظت و حراست از سنن، آداب، رسوم و فرهنگ گذشته این خطه است.
معماری پلکانی
با دیدن معماری پلکانی کزج و بررسی معماری پلکانی در سایر شهرها و روستاهای ایران مشاهده می‌شود که این شیوه از خانه‌سازی در بسیاری از مناطق ایران یافت می‌شود. خانه‌سازی پلکانی در روستای کنگ استان خراسان رضوی، وفس در استان مرکزی (از سکونتگاه‌های دوره مادها با گویش وفسی که شاخه‌ای از زبان تاتی است)،شهر تاریخی و توریستی ماسوله در استان گیلان و بیش از همه در شهرها و روستاهای استان کردستان مانند اورامان رواج داشته‌است. ادعا شده به علت شباهت معماری این روستا به بافت معماری شهر تاریخی ماسوله، مردم کزج، ماسوله را به عنوان شهر ییلاقی خود ساخته‌اند. به نظر می‌رسد این ادعا که در روزنامه همشهری نیز به چاپ رسانیده شده‌است و عده‌ای سعی در شایع کردن آن بین عموم داشته‌اند در راستای هویت‌سازی جعلی یا تبلیغاتی بی‌اساس برای جذب گردشگر باشد چون در آن به هیچ سند مکتوب اشاره نشده‌است یا دست کم نام و نشانی از کارشناسان مدعی آن موجود نیست. از آن سو ماسوله از صدها سال پیش سکونتگاه دائمی بوده‌است و نه ییلاقی برای کوچ نشینی و اصلاً ارتفاع ماسوله از سطح دریا، کمتر از کزج است و به سبب دما نمی‌توانسته در برابر کزج که سردتر است، ییلاق محسوب شود. معماری ماسوله دارای ویژگی‌هایی نظیر پنجره‌های بالارونده و استحکام کم‌نظیر بام خانه‌ها نیز می‌باشد. ماسوله از سال ۱۳۱۱ دارای شهرداری است و قبل از آن دارای کتابخانه عمومی و مدرسه غیردولتی بوده‌است و زبان اصلی مردمان ماسوله تالشی است.در حالی که زبان اهالی کزج زبان مردم آذری است و نام ماسوله (به معنی مانند کوه) شباهتی به نام کزج ندارد و به نام دیگر شهر تالش‌نشین گیلان، ماسال و روستای ماسوله خانی نزدیک است و مردم ماسوله بیشتر از اهالی کهنه ماسوله واقع در هشت کیلومتری ماسوله‌اند و علاوه بر اینکه بدون استثناء شیعه مذهب اند، آداب و رسوم ویژه‌ای نیز در ماه محرم دارند.
گردشگری در کزج
کزج روستایی بسیار زیبا دارای مردمانی فهیم و مهمان نواز است که از آب و هوایی سالم و روح‌انگیز برخوردار می‌باشد. همزیستی مسالمت‌آمیز شیعه و سنی شاهد خوبی بر فرهنگ غنی مردم این سامان است که با تکیه بر هویت روستای خود، گردشگران زیادی را به سوی دیارشان جذب می‌کنند. فرهنگ مهمان نوازی ایرانی در کنار زبان آذری، لباسهای محلی، رودخانه قزل اوزن، صنایع دستی، انواع میوه‌ها و هوای پاک از جاذبه‌های این دیار برای گردشگران می‌باشد.
وجه تسمیه
این منطقه، در دل کوه در دامنه کوه‌های منطقه خلخال، در دامنه تند کوهی به نام بلدداشی و در ساحل شرقی رودخانه قزل اوزن روستایی به نام کزج واقع شده‌است. نام روستای زیبا و گردشگری کزج برگرفته از کلمه کزه یعنی چوبدستی (دگنگ یا ال‌آغاجی) است. اسم کزج در برخی از لغتنامه‌ها به انگورستان نیز معنی شده‌است
سوغات
میوه‌هایی چون انگور، گردو، سیب و گلابی،زالزاک،زردآلو، گیلاس، آلبالو و توت (مخصوصا توت خشک) از محصولات درختی کزج هست. جاجیم بافی، پلاس بافی، جوراب، کلاه و دستکش، طناب و سبدبافی از صنایع دستی این روستا می‌باشد.۸۲۰ نفر

روستای کلار

کلار یکی از روستاهای استان اردبیل است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است.در شهرستان خلخال دو روستا وجود دارد ۱) روستای کالار ۲) غفورآباد (کالار) که در آن امامزاده معرفی بنام سید ابوالقاسم از نوادگان موسی کاظم می‌باشد. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت روستای کلار ۱۹ نفر بوده است.

روستای کلستان سفلی

کلستان سفلی یکی از روستاهای استان اردبیل است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است.« کلستان سفلی (Kalestān-e Soflā)از روستاهای کرمانج نشین منطقه مرکزی دهستان سنجبدشرقی دربخش مرکزی شهرستان خلخال است که در ارتفاع ۱۹۹۰ متری از سطح دریا قرارگرفته است و ازغرب به لنبر ، از سمت جنوب غربی به نواشانق از سمت جنوب به کلار ، غفورآباد وآق بولاغ واز سمت شرق به حاجی آباد منتهی می شود. کلستان سفلی در سرشماری عمومی نفوس ومسکن سال ۱۳۹۵ دارای ۱۲۷ نفر جمعیت بوده است.

امکانات تحصیلی در مقاطع ابتدایی و راهنمایی به صورت مختلط برای اهالی فراهم است. روشنایی منازل ومعابر آبادی ازطریق شبکه سراسری برق تامین می گردد. آب آشامیدنی روستا لوله کشی شده وبهداشتی است. خانه بهداشت باخدمات بهورزی در روستا وجود دارد راه ارتباطی (آشاغی کَلستان) آسفالت است. عملیات گازرسانی به روستای (آشاغی کَلستان) و بعضی دیگرازروستاهای کرمانج نشین دهستان سنجبدشرقی آغازشده ومسئولین بهره برداری از آن را به آینده نزدیکی نوید می دهند.

روستای کلستان علیا

کلستان علیا یکی از روستاهای استان اردبیل است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت روستای کلستان علیا ۲۱۰ نفر بوده است .

روستای کلور

کلور (به تاتی: کلور، kəlur) شهری است از توابع شهرستان خلخال در استان اردبیل است. این شهر در شهرستان خلخال است و مردم آن به زبان تاتی صحبت می‌کنند.کلور در ۳۰ کیلومتری جنوب شهر خلخال و در دامنهٔ غربی رشته‌کوه البرز تالش و شرق کوه آق داغ قرار دارد. ارتفاع متوسط آن از سطح دریا ۱۵۵۰ متر است و آب و هوای آن در تابستان معتدل و در زمستان سرد است. ترکیبی از آب و هوای شمالی و کوهستانی باعث شده‌است تا این شهر از نظر آب و هوایی در حالت ایده‌آلی برای گردشگری قرار داشته باشد.
اهالی کلور به زبان تاتی (از زبان‌های ایرانی) سخن می‌گویند. تاتی یکی از کهن‌ترین زبان‌های ایرانی است که از دیدگاه زبان‌شناسی، ارزش ویژه‌ای دارد. این زبان بازماندهٔ پارسی کهن یا زبان پهلوی است که پیش‌تر به شکل گسترده در ایران رواج داشته‌است؛ ولی رفته‌رفته با زبان فارسی جایگزین شده و هم‌اکنون تنها در مناطق محدودی هنوز باقی مانده‌است.
فرهنگ و مشاهیر
امروزه با آگاهی مردم شهر نسبت به تاریخ و فرهنگ کهن خود، زبان تاتی در کلور و شهرهای اطراف جان تازه‌ای گرفته و تلاش مردم این شهر بر آن است تا با جان و دل از آن پاسداری کنند. خانواده‌ها نیز سعی دارند فرزندانی با اصالت که به هویت خود افتخار می‌کنند و زبان آباء و اجدادی خود را حفظ می‌کنند تربیت کنند. زبان تات‌ها بیشتر از همه به زبان تالش ها نزدیک است طوری که هر کدام می توانند با زبان خود با هم گفتگو کنند همچین زبان تات ها به زبان لر ها و کرد ها و گیلک‌ ها نیز شباهت دارد، دلیل این شباهت و برخی اشتراکها بر قدمت و کهن بودن زبان تاتی برمی‌گردد که به علت وجود ریشه مشترک ، اشتراک بسیاری با زبانها و گویشهای دیگر دارا می‌باشد.
آداب و رسوم این دیار نیز در حال زنده شدن است. جشنواره رغایب یکی از مراسم معروف استان استان اردبیل چند سالی است که به مانند گذشته‌های دور در این شهر باستانی شکل رسمی به خود گرفته‌است.
مناطق گردشگری
منطقه گردشگری امامزاده عبدالله کلور با طبیعت سرسبز از قطب‌های گردشگری استان اردبیل به شمار می‌رود. عبور رودخانه شاهرود از کنار این محوطه و طبیعت زیبا با باغ‌های گردو و سیب زیبایی‌های خاصی به آن بخشیده است. کلور درسال‌های دور منطقه‌ای بالاتر از شهر فعلی بوده که به دلیل زلزله‌ای مهیب ویران گشته و شهر فعلی از پایه ساخته می‌شود. آثار بسیاری از وجود شهر قدیم کلور که حدود۴۰۰۰سال قدمت داشته یافته شده ولی به دلیل اینکه حفاری علمی و دقیقی صورت نگرفته این آثار و دفینه‌ها توسط قاچاقچیان عتیقه به صورت غیرقانونی حفاری و کشف می‌گردد و در بازار سیاه عتیقه به فروش می‌رسد. آبشار سجن با ارتفاع بیش از ۳۰ متر از مناطق گردشگری دیگر کلور میباشد که در شمال شرقی کلور واقع شده و چشمه های آن تامین کننده اب شرب شهر می باشد.

روستای کلی

کلی یک روستا در استان اردبیل،بخش مرکزی خلخال است که در دهستان خانندبیل غربی واقع شده‌است. کلی ۳۲۰ نفر جمعیت،و دارای ۱۱۰ خانوار میباشد از جاهای دیدنی آبشار قراقوش قیه سی،قرخ بلاغ ،باغهای سرسبز و کوه زیبای هاچاقیه میباشد.

روستای کمر

کمر یک منطقهٔ مسکونی در ایران است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است. براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، کمر ۱۳۸ نفر جمعیت دارد.

روستای کمردرق

کمردرق یک روستا در ایران است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است.

روستای کهران

کهران یک روستا در ایران است که در دهستان خانندبیل غربی واقع شده‌است. کهران ۱۶۹ نفر جمعیت دارد.

روستای کهل

روستای کهل یکی از روستاهای بخش شاهرود شهرستان خلخال واقع در استان اردبیل است. این روستا بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ خورشیدی ۱۳۱ نفر جمعیت دارد. اهالی کهل به زبان تاتی سخن می‌گویند.

روستای کهل‌دشت

کهل‌دشت یک روستا در ایران است که در دهستان شال واقع شده‌است. کهل‌دشت ۶۶ نفر جمعیت دارد.مردم روستای کهل‌دشت به زبان ترکی آذربایجانی سخن میگویند.

روستای کهلیک

کهلیک یک روستا در ایران است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است.

روستای کیوی

کیوی یک روستا در ایران است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است. کیوی ۱۹۰ نفر جمعیت دارد.

روستای گاوان

گاوان یک منطقهٔ مسکونی در ایران است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است. براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، گاوان ۴۹ نفر جمعیت دارد.

روستای گاودول

گاودول یک روستا در ایران است که در دهستان خانندبیل شرقی واقع شده‌است. گاودول ۱۰۰ نفر جمعیت دارد.

روستای گرمخانه

گرمخانه روستایی است در ۱۹ کیلومتری شهر خلخال که در مسیر جاده هشجین و گیوی قرار گرفته‌است و حدود ۵۰ خانوار در آن ساکن‌اند. جمعیت این روستا در حدود ۲۵۰ نفر است و با روستاهای گزاز ترک، شیخ جانلو، ارسون و ترزنق همسایه‌است و چشمه معروف آبگرم (ایستی بلاغ) در آن واقع می‌باشد. از آثار باستانی این روستا می‌توان به غار سنگی یدی دام (هفت خانه)اشاره کرد.

روستای گزاز

گزاز یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خانندبیل غربی واقع شده‌است. گزاز ۳۵۷ نفر جمعیت دارد.

روستای گل گلاب

گل گلاب یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است. براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، گل گلاب ۸۱ نفر جمعیت دارد.

روستای گلوجه

گلوجه یکی از روستاهای خلخال است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال در استان اردبیل واقع شده‌است. گلوجه ۲۲۵ نفر جمعیت دارد.این روستا یکی از قدیمی ترین روستاهای خلخال است ارتفاع از سطح دریای روستا ۱۹۰۰ متر است. زبان مردم روستا ترکی آذری میباشد این روستا در حدود ۶۰ خانوار میباشد.از بهترین سوغات این روستا میتوان به نان روغنی سنتی، لبنیات بویژه پنیر خوب این روستا، گیاهان دارویی و … اشاره کرد.این روستا در منطقه ای کوهستانی واقع شده و آب و هوایی سرد و خنک دارد

روستای گلوجه (خورش رستم)

گلوجه یکی از روستاهای خلخال است که در بخش خورش رستم شهرستان خلخال در استان اردبیل واقع شده‌است. این روستا در دهستان خورش رستم جنوبی قرار دارد و براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۵، جمعیت آن ۵۶ نفر (۱۲ خانوار) بوده‌است.

روستای گندم‌آباد

روستای گندم آباد، روستایی است از دهستان شال بخش شاهرود شهرستان خلخال، استان اردبیل در ایران قرار دارد. براساس سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت این روستا، ۷۸ نفر بوده‌است. مردم گندم آباد به زبان تاتی سخن می‌گویند. براساس لغت نامه دهخدا گندم آباد دهی است از دهستان شاهرود بخش شاهرود شهرستان هروآباد که در ۳۳۵ هزار گزی جنوب خاوری هشتجین واقع شده‌است. هوای آن معتدل و سکنه آن ۳۳۰ تن است. محصولات آن غلات و حبوبات است و آب آن از چشمه تأمین می‌شود. شغل اهالی آن کشاورزی و گله داری و صنایع دستی است.

روستای گورانسراب

گورانسَراب روستایی است از توابع دهستان خانندبیل شرقی در بخش مرکزی شهرستان خلخال در استان اردبیل واقع شده است.طبق آمار سال ۱۳۸۵ این روستا دارای ۱۹۸ خانوار و بیش از ۹۴۷ نفر جمعیت بوده‌است. گورانسراب در فاصلهٔ شش کیلومتری غرب شهر خلخال قرار دارد. از لحاظ موقعیت در منطقه کوهستانی و در دامنه کوههای گنج و کوه شفا قرار گرفته و دارای تابستانهای گرم و زمستانهای سرد است. جاده ارتباطی آن آسفالت است.
مشخصات روستایی
شغل اکثر اهالی کشاورزی و دامداری بوده و محصولات جالیزی آن نظیر خیار و گرمک و کمبزه (خیرچا) زبانزد منطقه می‌باشد، از سایر محصولات می‌توان به گندم، جو و بعضی از حبوبات مثل لوبیا و عدس اشاره کرد. به جهت کارهای فصلی کشاورزی، بیشتر اهالی در ماههای نیمه دوم سال به‌استان گیلان و سایر شهرهای کشور جهت کار و فعالیت عزیمت می‌کنند.این روستا تا امروز فاقد آب آشامیدنی لوله کشی می‌باشد و آب شرب اهالی بسیار آلوده می‌باشد آب مصرفی اهالی از چاههایی که هر کس در کنار منزل کنده است تأمین می‌شود. هنوز که هنوز است تنها ۲۰ درصد از طرح هادی آن اجرا شده‌است
هم اکنون تعداد ۳ مدرسه مستقل در روستا وجود دارد که بعلت تعداد کم دانش آموز فقط از یک آموزشگاه استفاده می‌شود. دارای یک مسجد بوده که بنام مسجد جامع معروف است و همه مراسم مذهبی وایام الله در آن مسجد اجرا می‌شود.
از افتخارات این روستا تقدیم ۱۲ شهید بزرگوار دهها جانباز و چندین آزاده به انقلاب اسلامی در دوران دفاع مقدس می‌باشد.
پیشینه
فرهنگ جغرافیایی ایران ج ۴ می‌نویسد:
گورانسراب دهی است از دهستان خان اندبیل بخش مرکزی شهرستان هروآباد واقع در ۶ هزارگزی باختری هروآباد و یک هزارگزی شوسه هروآباد به میانه. کوهستانی و سردسیر است. سکنه آن ۵۵۹ تن است. آب آن از سه رشته چشمه تأمین می‌شود. محصول آن غلات و حبوب و شغل اهالی زراعت و گله داری و صنایع دستی آنان جاجیم بافی وراه آن مالرو است.
این روستا دارای پیشینه تاریخی دیرینه‌ای می‌باشد و از جمله آثار باستانی ثبت شده آن که متأسفانه هنوز هم مورد بررسی و پیگیری قرار نگرفته و شهرت دارند می‌توان به هفت تپه اشاره نمود.

روستای گهراز

روستای گهراز یا به فارسی میانه : گاه راز ( مکان راز و نیاز )یکی از روستاهای بخش خورش رستم، شهرستان خلخال، استان اردبیل است. این روستا در جنوبی‌ترین قسمت استان اردبیل در بخش خورش رستم شمالی واقع شده است.این روستا یک روستای مذهبی بوده و عالمان زیادی از این دیار مانند: سید برهان عظیمی و سیّد معصوم ابراهیمی، سید محمّد ابراهیمی، سید اعظم عظیمی، آقا میر مقیم و جعفر جعفری و سید معصوم نعمتی گهراز و سید برخاسته‌اند.
از این روستا افرادی چون سید فخر الدین شکوری و سحرابعلی محراب پور در کنار میرزا کوچک خان جنگلی حضور داشته‌اند؛ و در زمان جنگ ایران و عراق نیز ۷ نفر از این روستا شهید شده‌اند.
این روستا در سال ۱۳۶۹ در اثر زمین‌لرزهٔ رودبار و منجیل دچار رانش زمین شده و از سکنه تخلیه شده و روستای جدید به کمک نهادهای دولتی در مجاورت مرکز بخش یعنی هشجین بنا نهاده شده است. تمرکز خانه ها در یک محله جدید باعث شده است تا هویت گهراز و گهرازی از بین نرود.
وجه تسمیه
واژه “گَه” در زبان سانسکریت که زبان فارسی ریشه ای از این زبان است ، به معنی گرم آمده است ، که در پیشوند و پسوند نام آبادیها در لهجه های مختلف به صورت های “کَه ” در نام آبادیهای کهرود و کهاب ، به صورت ” گَه ” در نام روستای گهراز و به صورت ” تَه ” در نام شهر تهران و به صورت ” جَه ” در نام شهر جهرم آمده که در همه ی آنها به معنی گرم می باشد. پسوند ” راز ” همراه نام بسیاری از آبادیها از جمله ، رازباشی ، رازبین ، رازان و در پسوند نام شیراز بکار آمده که درهمه ی آنها به معنی خانه یا جایگاه می باشد. بنابر این نام روستای گهراز در شهر خلخال به معنی جایگاه یا خانه ی گرم می‌باشد.
آمار جمعیت روستای گهراز به دلیل مجاورت با مرکز بخش جداگانه سرشماری نمی‌شود به همین دلیل آمار رسمی از تعداد جمعیت موجود نیست. تقریبا حدود ۶۰۰ نفر در حال حاضر در این روستا سکونت دارند.

روستای گیلوان

گیلوان روستایی است از توابع بخش شاهرود شهرستان خلخال در استان اردبیل واقع شده‌است. این روستا در دهستان شال واقع است.مردم روستای گیلوان به زبان تاتی سخن می‌گویند.تاتی با توجه به اینکه یکی از زبان‌های ایرانی شمال غربی است بیشترین نزدیکی را به زبان‌ پارسی دارد.
روستای گیلوان از توابع بخش شاهرود، در ۶۵ کیلومتری جنوب شرقی خلخال قرار دارد. ارتفاع این روستای کوهپایه‌ای از سطح دریا ۱۰۸۰ متر است و آب و هوای آن در زمستان‌ها سرد و در تابستان‌ها معتدل است. متوسط بارندگی سالیانه آن ۷۳۲ میلی‌متر گزارش شده‌است. گورستان باستانی روستا کشف شده در منطقه خانقاه گیلوان، نشانگر بومی بودن قوم گیلوان در این روستاست. مردم روستای گیلوان به زبان تاتی سخن می‌گویند.
معیشت و سکونت
براساس سرشماری سال ۱۳۷۵، روستای گیلوان ۲۰۴ نفر جمعیت ساکن داشته‌است که در سال ۱۳۸۵ به ۱۲۰ نفر کاهش یافته‌است. گفتنی است در فصل تابستان جمعیت روستا به ۲۰۰۰ نفر نیز افزایش می‌یابد اقتصاد روستای گیلوان بر پایه فعالیت‌های زراعی، باغ‌داری، دام‌داری و صنایع دستی استوار است. زراعت عمده روستا، کشت دیم است و گندم مهم‌ترین محصول دیمی آن است. توتون، ذرت، سیب‌زمینی، یونجه و لوبیا از دیگر محصولات زراعی روستاست. زردآلو، سیب، به و گلابی از محصولات باغی آن است. محصولات مهم دامی آن عبارتند از: گوشت تازه و انواع لبنیات، پرورش طیور خانگی مانند مرغ و بوقلمون نیز بین روستاییان رونق دارد. مردم روستا به ویژه زنان، با بافت و تولید صنایع دستی مانند گلیم، جاجیم، شال و جوراب در بهبود وضعیت اقتصادی خانوار نقش مهمی ایفا می‌کنند. معماری روستای گیلوان به دلیل استقرار در ناحیه کوهستانی، از دیگر روستاهای استان اردبیل متفاوت است. سقف خانه‌ها گلی است و درهای ورودی و پنجره‌ها، برای جلوگیری از سرما کوچک انتخاب شده‌اند. در ساخت خانه‌های قدیمی از مصالح بومی سنگ، ملات کاهگل و چوب استفاده شده‌است.
جاذبه‌های گردشگری
گورستان باستانی روستای گیلوان
چشم‌انداز رودخانه پرآب گیلوان، ارتفاعات پیرامون روستا، جنگل‌های انبوه و سرسبز و هوای مه‌آلود، تصویری رؤیایی پیشا روی گردشگران روستای گیلوان ترسیم می‌کند. مراتع سرسبز و مزارع طلایی گندم، گرداگرد روستای گیلوان را دربرگرفته‌اند. باغ‌های انبوه و پربار میوه از دیگر جاذبه‌های طبیعی این روستاست. مراتع زیبای روستا همانند گردنبند زیبایی روستا را در میان گرفته‌اند و درختان میوه و مزارع گندم جاذبه‌های آن را دو چندان کرده‌اند.
گورستان باستانی خانقاه گیلوان
در سال ۱۳۸۵ در حین خاکبرداری از جاده ماسال به خانقاه با کشف بقایای مربوط به اسکلت کاوش‌ها در این منطقه شدت گرفت فصل اول این مرحله کاوش‌ها در منطقه‌ای حدود ۱۰ در ۱۵ متر با کشف ۱۵ اسکلت آغاز شد. در حال حاضر فصل چهارم کاوش با کشف ۴ گور باستانی ادامه دارد. گورهای کشف شده متعلق به دوران مفرغ می‌باشند.
گورستان خانقاه مربوط به عصر مفرغ میانی – عصر آهن I و II – دوره اشکانیان است و در شهرستان خلخال، بخش شاهرود، دهستان شاهرود، روستای خانقاه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۲ دی ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۰۴۲۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مراسم
مراسم عید نوروز جشن سده و روز آبانگان، همانند سایر نقاط ایران برگزار می‌شود. روز سلطان، دروزه، ۴۵ نوروز و بنجک از جمله مراسم ویژه فصل بهار است و مراسم شب یلدا با رسوم یوله چله، قصه چله و سیومو برگزار می‌شود. اجرای ترانه‌های عاشیقی به زبان آذری، به ویژه در مراسم عروسی روستا متداول است. سرنا و دهل سازهای محلی این روستاست که در اجرای برخی آوازها و رقص‌های محلی نواخته می‌شوند.
صنایع دستی
صنایع دستی روستای گیلوان، مشتمل بر بافت انواع گلیم، جاجیم، جوراب و شال است.
پوشاک
پوشاک غالب مردم روستای گیلوان، لباس‌های محلی مشابه لباس‌های تالشی است. مردان از کلاه، شلوار، پیراهن جلو بسته با یقه هفت یا بسته، نیمه تنه یا جلیقه پشمی، شال و دستکش (در فصول سرد سال) استفاده می‌کنند. زنان روستا مانند زنان تالشی لباس می‌پوشند که شامل پیراهن بلند با دامن پرچین، جلیقه با رنگ تیره، پیژامه طرح‌دار و روسری‌های رنگی و منقش می‌باشد. استفاده از پارچه‌های رنگی و روشن، ویژگی پوشاک زنان روستا است. کودکان روستای گیلوان نیز از پوشاک محلی و معمولی استفاده می‌کنند.
غذاهای محلی
از انواع غذاهای محلی روستا می‌توان به آبگوشت شوربا، آبگوشت قورمه، انواع آش مانند ترش آش و آش رشته و واویشکا انواع غذاهای همراه با برنج و ماهی اشاره کرد.
این روستا از طریق شهر خلخال – ماسال – ماسوله – درام – زنجان با جاده‌ای مناسب و زیبا قابل دسترسی است.

روستای لرد

روستای لرد در بخش شاهرود شهرستان خلخال از توابع استان اردبیل قرار دارد. شهرستان خلخال در ۴۸ درجه و۳۲ دقیقه طول جغرافیایی و۳۷ دقیقه و۳۷ درجه عرض جغرافیایی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته‌است.تلفظ اصلی و صحیح نام این آبادی ( لِرد = lerd) می‌باشد اما اهالی روستای کرین نام این روستا را ” لُرد” تلفظ می کنند.

بخش شاهرود، در جنوب خلخال واقع شده‌است و مرکز آن شهر کلور می‌باشد. بخش شاهرود دارای ۳۴ روستا می‌باشد این روستاها در سه دهستان شاهرود، شال و دهستان پلنگا واقع شده‌اند.روستای لِرد جزو دهستان پلنگا می‌باشد. نام این دهستان از نام کوه بزرگی که در ضلع شرقی آن قرار دارد، برگرفته شده است.

روستای لِرد در ۲۷ کیلومتری شهر کلور مرکز بخش شاهرود واقع شده‌است. راه اصلی این روستا ازمسیر شاهرود به طول ۶۵ کیلومتر و راه فرعی از مسیر روستای بفراجرد به طول ۳۲ کیلومتر با شهر خلخال، مرکز شهرستان خلخال فاصله دارد. این روستا از شمال به روستای میان رودان و از جنوب به روستای کرنق و از مشرق به کلور و روستای درو جنوب شرقی به روستای کرین و از مغرب به کوه سر به فلک کشیدهٔ آق داغ متصل است.

این روستا بزرگترین و پرجمعیت ترین روستای شهرستان خلخال می‌باشد و در حال حاضر دارای ۹۲۶ خانوار و نزدیک به ۴۰۰۰ نفر جمعیت ثابت است و با توجه به مهاجرت فصلی تعدادی از اهالی آن به شهرهای گیلان که در فصول بهار و تابستان برای کاشت و داشت و برداشت محصولات کشاورزی به روستا برمی گردند و خانه و لوازم زندگیشان همچنان در روستا دایر و پابرجاست، جمعیتش به حدود ۵۰۰۰ نفر می‌رسد.

قابل ذکر است که در اجرای مصوبهٔ مجلس و دولت مبنی بر تبدیل روستاهای بالای سه هزار و پانصد نفر جمعیت به شهر از سال ۱۳۹۰ با پیگیری‌های مستمر نماینده محترم قبلی خلخال در مجلس شورای اسلامی جناب آقای دکتر خالقی و تصمیماتی که مسئولان ذی‌ربط در استان اردبیل و شهرستان خلخال اتخاذ گردیده‌است، قرار است انشاء الله این روستا بزودی به شهر تبدیل شود. امیدواریم که جناب آقای دکتر جعفری نماینده محترم فعلی خلخال این موضوع را تا رسیدن به نتیجهٔ قطعی پیگیری نمایند تا مردم محروم این روستا به آرزوی دیرینهٔ خود دست یابند و با فراهم شدن امکانات رفاهی و توجه به اشتغال جوانان سخت کوش آن از مهاجرت‌های بی‌رویه جلوگیری گردد.
در ادامه معرفی روستای لرد به قلم استاد جواد معراجی لرد آورده شده است :
از لحاظ اقلیمی، این روستا در منطقه کوهستانی و در دامنهٔ شرقی کوه بلند آق داغ قرار دارد. به همین دلیل در پاییز و زمستان دارای هوای بسیار سرد و در بهار و تابستان معتدل می‌باشد. به طوری که در زمستان گاهی درجهٔ هوا به ۳۰ درجه زیر صفر و در تابستان حداکثر تا ۳۰ درجه بالای صفر می‌رسد.
محصولات کشاورزی و دامی
محصولات عمدهٔ کشاورزی این روستا سیب و انواع گلابی «چَرَلی و بَبَه»، گردو، گیلاس، آلبالو، آلو، زرد آلو می‌باشد و کشت گندم و جو و عدس و لوبیا نسبت به سابق از رونق افتاده‌است و مردم به جای آن برای تهیّهٔ علوفهٔ دام‌ها به کشت یونجه و اسپرس «خَشَه» روی آورده‌اند. هر دو نوع کشت آبی و دیمی رواج دارد. در امر صنعت چوب نیز کشت انواع درخت چنار و سپیدار و بید رواج خوبی دارد.
گونه‌های گیاهی
زالزالک قرمز، تمشک، زرشک، گل سرخ و نسترن (گلیک) از دیگر گونه‌های درختی می‌باشند که کم و بیش به صورت خودرو در مزارع می‌رویند. محصولات جالیزی از جمله انواع سبزی‌ها، صیفی جات هم کمابیش در بستان سراها کشت می‌شود. ضمناً انواع گیاهان دارویی به صورت خودرو در علفزاران می‌روید که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به کاسنی، ثعلب، شیرین بیان، کاکوتی، بابونه، گزنه، نعناع، پونه، زیره، پنیرک، ختمی، گلپر، بنفشه کوهی، ترشک، بید مشک، پیاز کوهی، سیر کوهی، ریواس و قارچ … اشاره کرد.
گونه‌های جانوری
انواع گونه‌های جانوری در این منطقه وجود دارد. عده‌ای از مردم هنوز هم در حد محدود و معدود به پرورش حیوانات اهلی مثل گاو و گوسفند و بز و و مرغ و خروس و اردک و بوقلمون و غاز و زنبور عسل اقدام می‌کنند که از فروش فراورده‌های آن از قبیل (شیر، ماست، کره، پنیر، دوغ، لور، شور، کشک، پوست، گوشت، پشم، تخم مرغ و عسل) بخشی از هزینه‌های زندگی خود را تأمین می‌کنند. تعدادی اسب و استر (قاطر) و الاغ و سگ و گربه هم در روستا وجود دارد. از گونه‌های جانوران وحشی نیز می‌توان به بزکوهی، گرگ، روباه، خرگوش، خرس، گراز، خوک، ندرتاً پلنگ، سمور، سنجاب، راسو، موش خانگی و موش صحرایی انواع پرندگان مثل کبک، بلبل، انواع کلاغ، زاغ، جوجه تیغی، سار، گنجشک، بلدرچین، مرغ کوهی، چلچله، دارکوب، کبوتر، عقاب، جغد، شانه بسر، پرستو، قرقی و فاخته، یا کریم، دم جنبانک و … و از خزندگان و حشرات مثل مار، عقرب، لاک‌پشت، سوسمار، مارمولک، کرم خاکی، قورباغه، آفتاب‌پرست، انواع زنبور، مگس، کژدم، ملخ، مورچه، گوش خزک، کنه، زالو، پشه، انواع پروانه، خرچنگ، کفشدوزک، سوسک، سرگین گردان، کک، شپش، ساس، جیرجیرک، خرمگس، هزار پا و … اشاره نمود.
مراتع و مزارع
مراتع و مزارع معروف آن عبارتند از: «دینار دول، طالشَه دَرَه، قلعَه گردن، موزگا، خرزان، قره غن، ازنو، یوسورد، قره بلاغ، ورگه دره، کَلَمان، جاجخلی، درَه باغ، کُخُلان بر، قرّه خانی، گگه دول، سیله سان، نوئه درَه، چشمه دره، شخان زمی، کشکانه سر، رُباران باغ، تنبله کو، قُرُق، قبله سِگ، آق داغ، جنگی، حاج ارخی، جبران، خُرمایی، ننه باغ، خانان باغ، گبرَه قبرسان، صلوات خانه، لردَه گیروَه، وَیا، الوئه باغ، بَدیم، سیبیه خانی و …».
رودخانه‌ها و چشمه‌های مهم
دو رودخانهٔ «پیلَّه رُبار» به معنی رودخانهٔ بزرگ و «ویلّییَه رُبار» به معنی رودخانهٔ کوچک در این روستا جاری می‌باشند. «پیلَّه رُبار» در شمال روستا و در منطقهٔ خوش آب و هوای طالشَه درَه از به هم پیوستن دو رودخانه که یکی از کوه‌های روستای میان رودان و دیگری از کوه‌های روستای بفراجرد و دامنه‌های آق داغ سرچشمه می‌گیرد، تشکیل شده و در اطراف مسیر خود مزارع و باغات را سیراب می‌کند و «ویلّییَه رُبار» هم که از مغرب روستا در محلّی به نام چشمَه درَه سرچشمه می‌گیرد و پس از سیراب کردن باغات از وسط روستا گذشته و در قسمت جنوبی روستا به «پیلَّه رُبار» پیوسته و پس از عبور از روستاهای کرنق و برندق در خورش رستم به رودخانهٔ «قزل اوزن» ملحق و سپس از طریق سفید رود به دریای خزر می‌ریزد.
مردم و فرهنگ
تا سال ۱۳۴۰ کودکان و نوجوانان این روستا در مکتب به تحصیل می‌پرداختند. مرحوم کربلایی بهلول واعظی از جمله مکتب دارانی بود که کودکان علاوه بر این که از محضرش خواندن قرآن مجید را فرا می‌گرفتند، با فنون نامه نگاری و خواندن گلستان سعدی و مفاهیم اولیهٔ ریاضیات نیز آشنا می‌شدند. همچنین مردم از مجالس وعظ و اندرز عالم فاضلی به نام مرحوم شیخ مرتضی نجفی لردی و روحانیون محترمی مثل مرحوم حجت‌الاسلام حاج شیخ احمد واعظی و مرحوم حجت‌الاسلام زین العابدین تبرّکی بهره می‌بردند. تا این تاریخ دختران از رفتن به مکتب محروم بودند و فقط تعداد معدودی از دختران موفق می‌شدند در نزد یکی دونفر از خانم‌های باسواد خواندن قرآن را یاد بگیرند.
از سال ۱۳۴۰ اولین مدرسه به سبک جدید به نام «دبستان توانا» با کمک و خودیاری اهالی احداث شد و امیر غفوریان از اهالی خوجین خلخال به عنوان اولین مدیر و آموزگار کار تدریس دانش آموزان را بر عهده گرفت.در مرداد ماه ۱۳۹۸ ، روستای لرد میزبان جشنواره فرهنگ، زبان و زیست بوم خلخال بود.

روستای لمعه‌دشت

لمعه‌دشت روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل غربی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۹۷۷ نفر بوده‌است.

روستای لنبر

لنبر(lonbar) یکی از روستاهای استان اردبیل است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است. مردم این روستا به زبان کردی کرمانجی سخن می‌گویند.لنبر در ارتفاع ۱۹۱۸ متری از سطح دریا در ۳۷ درجه و ۴۴ دقیقه و۴۵ ثانیه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۳۱ دقیقه و ۵ ثانیه طول شرقی در بلندی مابین دو رودخانه قرارگرفته است و از سمت شمال به مصطفی لو و اوجغاز سفلی، از سمت غرب به خداقلی قشلاقی، از سمت جنوب غربی به نواشانق، از سمت جنوب به کلار، غفورآباد و آق بولاغ و از سمت شرق به کلستان سفلی منتهی می‌شود.
جمعیت و گویش اهالی
«روستای لنبر بزرگترین و پرجمعیت‌ترین آبادی مناطق کرد کرمانج نشین شمال خلخال است که در سال ۱۳۶۶ به عنوان مرکز دهستان سنجبدشرقی تعیین شده‌است. فاصله روستای لنبر تا شهر خلخال حدود۲۰ کیلومتر است و اهالی آن به زبان کردی کرمانجی سخن می‌گویند.لنبر در سرشماری سال ۱۳۹۵ دارای ۹۲۱ نفر جمعیت بوده‌است.
جاذبه‌های گردشگری
روستای ماجلان دارای جاذبه‌های طبیعی فراوانی است که برای بسیاری از گردشگران جذاب می‌باشد. همین امر سبب شده‌است تا در تقسیم‌بندی‌های اداری شهرستان خلخال، این روستا به عنوان روستای گردشگری معین گردد. قله شاه معلم با ارتفاع ۳۰۵۸ متر از سطح دریا هر ساله هدف بسیاری از اکوتوریست‌های ایرانی می‌باشد. همچنین ارتفاعات سرسبز بوران که به مناطق مسکونی بومی‌های تالش منتهی می‌شود نیز از نقاط جذاب برای کوهنوردی می‌باشد. همچنین چشمه‌های طبیعی فراوانی در این روستا قرار دارند. یک غار یخی به نام بوزخانه نیز در نزدیکی این روستا قرار دارد که به دلیل ناشناخته ماندن تقریباً دست نخورده باقی مانده‌است.

روستای مجدر

روستای مجدر مکانی واقع در استان اردبیل در کشور ایران واقع در ۳۱ کلیومتری شهرستان خلخال در این روستا معادن مس و طلا کشف شده‌است.

روستای مجره

مجره روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل شرقی قرار دارد.این روستا در مسیر جاده اسالم به خلخال واقع شده که یکی از زیبا ترین گردشگاه های طبیعی برای گردشگران می باشد مجره طبیعتی زیبا را فراهم کرده تا شما به آن سفر کنید مجره یکی از خارق العجایب ترین روستاهای جهان است.در منطقه ازناو این روستا زیر خاکی های بسیاری وجود دارد و حتی می توان به وجود طلا در انجا نام برد.این روستا معروف به مجره پنجره است.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱۱۲۷ نفر بوده‌است.

روستای محمودآباد، خلخال

محمودآباد روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل غربی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت این روستا ۹۲ نفر با ۲۰ خانوار بوده‌است.

روستای مزجین

مزجین روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش مرکزی، دهستان خانندبیل شرقی قرار دارد. نصرت اله نادرزاده نویسنده مقاله و ارسال به کمپانی ویکی پدیا، این مقاله بر اساس مستندات نوشته شده سپس در ویکی پدیا درج گردیده است چرا که ویکی پدیا پس از بررسی و تحقیقات کامل مقالات را درج میکند و ویکی پدیا همچون یه دایرت المعارفه مانند دایره المعارف دهخدا، عمید، معین و غیره. در ضمن اضافه کنم در روستای مزه حین محصولاتی وجود داره که در هیچ کجای دنیا وجود نداره یا اگه هست هنوز به عنوان محصولات غذایی محسوب نمیشود یا اگر در بعضی نقاط دیگر این محصولات امروزه به عنوان محصول شناخته شده اند از برکت روستای مزه جین بوده است از جمله این محصولات آش گیلدیک می باشد گیلدیک میوه گل نسترن است که در پاییز به رنگ. سرخ در می آید و ابتدا این میوه بصورت سبز می باشد درخت این گیاه بصورت بوته های پا کوتاه است و این درخت در یک نقطه بصورت انبوه رشد میکند و از سال اول میوه میده و گلهای بسیار ظریف و خوش بو و زیبایی داره که از آن به نسترن وحشی میتوان یاد برد این درخت دارای ساقه، شاخه هاو حتی برگهای تیغی هستند و نمیشه به برگهای آن نیز دست زد و حتی داخل میوه این درخت بصورت تیغ هستند و ولی خیلی خوشمزه و به طعم شیرن و ترش (ملس) میباشد و میوه این درخت را به سختی می چینند و سپس خشک میکنند، در زمستان آنرا میجوشانند اب آن را از صافی عبور میدهند سپس یک سیخ بزرگ یا تبرسین داغ را در داخل اب گیلدیک در حال جوش قرار میدهند تا تیغهای آن گرفته بشه.
میزین روستایی که پر است از ادمهای تحصیلکرده و فرهیخته روستایی در دل کوه روستایی که مساحت زمینهای کشاورزی آن به نسبت جمعیتش خیلی زیاده. روستایی که فرهنگ. بخصوص با مردمانی ویژه داره. مردمی مغرور،دست و دل باز، در غربت هوای همو بیشتر دارند، کاری و زحمتکش، بیشتر کار کشاورزی اخیرا در کار پیمانکاری ساختمان در داخل و خارج از روستا و بیشتر در تهران مشغول کار هستند ولی کشاورزی در این روستا همچنان ادامه داره این روستا روستایی است که همواره خودش را به روز میکرده و در این روستا مردم امروزه از اینتر نت به نحو احسن استفاده میکنند و ماهواره نیز از قدیم استفاده میشد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵جمعیت این روستا ۴۰۴ نفر بوده‌است.

روستای مزرعه

مزرعه روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش خورش رستم، دهستان خورش رستم شمالی قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۱۹۱ نفر بوده‌است.

روستای مصطفی‌لو

مصطفی‌لو یکی از روستاهای استان اردبیل از توابع دهستان سنجبد شرقی در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است.روستای مصطفی‌لو در دامنه غربی رشته کوه‌های بغرو از شاخه‌های سلسله جبال البرز قرار دارد که از سمت شمال با روستای بلوکانلو، از طرف جنوب با روستای اوجقاز سفلی، از سمت شرق با دهستان لنبر و از غرب با روستای پیرانلو همسایه می‌باشد. این روستا دارای خانه بهداشت، مدرسه ابتدایی، مسجد و امکانات آب و برق و تلفن و گاز می‌باشد. راه ارتباطی روستا با مرکز شهر خاکی می‌باشد. طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ این روستا داری ۴۹۶ نفر سکنه (۹۱ خانوار) می‌باشد که از این تعداد ۲۴۱ نفر مرد و ۲۵۵ نفر زن هستند.
جاذبه‌های گردشگری
از مکان‌های گردشگری روستا مقبره امامزاده سید قاسم که زائران زیادی دارد و ییلاق روستا که در فصل تابستان مسافران زیادی به آن مکان می‌آیند. روستای مصطفی‌لو دارای آب‌های معدنی فراوان می‌باشد از جمله آن آب کاریز که یکی از مناسب‌ترین آب‌های معدنی به‌شمار می‌رود. آب قوشه بولاغ، آب جلوگیر، ائل یوردی و آب گورّی که در نزدیکی جنگل گل مشه به نام نَره قران برای بیماری‌های پوستی مناسب است. علاوه بر آن برکه‌ای کوچک از آب گرم در ۵۰۰ متری روستا در کنار رودخانه‌ای که از وسط روستا می‌گذرد وجود دارد که مردم معمولاً از آب آن برای درمان بیماری‌هایی مانند کمردرد استفاده می‌کنند.

روستای منامین

منامین روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش خورش رستم، دهستان خورش رستم شمالی قرار دارد. روستای منامین از جمله روستاهای هدف گردشگری شهرستان خلخال است. روستای منامین در حاشیه رود قزل اوزن قرار گرفته و در منطقه ای سرسبز و خوش آب و هوا واقع شده است. این روستا دارای شالیزارهای برنج بسیار زیادی است که در حاشیه رود قزل اوزن قرار دارد. برنج این روستا از بی نظیر ترین برنج های کشور میباشد. علاوه بر برنج این روستا دارای باغات زیادی همانند گردو، بادام، زردآلو، انار، گیلاس، آلو، هلو، سیب، به، گلابی، توت، انجیر و انگور است . خاک این روستا همانند بقیه روستاهای خلخال حاصلخیز است. رودخانه خروشان قزل اوزن تامین کننده آب باغات و مزارع این روستا است.بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۲۸۰ نفر بوده‌است.

روستای مورستان

مورستان یکی از روستاهای استان اردبیل است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است.مورستان (Mūrestān) از آبادی های دهستان سنجبدشرقی دربخش مرکزی شهرستان خلخال است که در ۳۷ درجه و ۴۵ دقیقه و ۱۵ ثانیه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۳۵ دقیقه و ۱۷ ثانیه طول شرقی در منتهی‌الیه سمت شرق دهستان سنجبدشرقی در مجاورت استان گیلان قرار گرفته است و از سمت شرق و شمال به ارتفاعات جنگلی استان گیلان ، ازسمت جنوب غرب به کلستان علیا منتهی می شود.

مورستان از نظر توپوگرافیکی در منطقه ای کوهستانی در مجاورت جنگلهای طالش قرار گرفته است. راه ارتباطی آن به طول ۴۵ کیلومتر در سه راهی لنبر در کیلومتر ۱۲ خلخال–اردبیل از جاده اصلی جدا شده وبه سمت شمال شرق ادامه می یابد و با گذشتن از کنار روستاهای لنبر،کلستان سفلی،حاجی آباد وکلستان علیا به روستای مورستان منتهی می گردد. بخشی از طول راه در قسمت منتهی بهمورستان خاکی است. خاکی بودن بخشی از مسیر ارتباطی روستای مورستان باتوجه به کوهستانی و برفگیربودن منطقه مشکلات عمده ای را در ایاب و ذهاب اهالی مورستان به‌ویژه به هنگام بارندگی ایجاد می‌کند..

«مورستان از محروم‌ترین و دورافتاده‌ترین آبادی‌های دهستان سنجبدشرقی است که دیر زمانی درمحدوده بخش سنجبد به مرکزیت گیوی قرار داشت. باتشکیل دهستان سنجبدشرقی به همراه روستاهای کرمانج نشین شمال خلخال از شهرستان جدیدالتاسیس کوثر منتزع شده در محدوده بخش مرکزی شهرستان خلخال قرارگرفت. تمام امکانات روستای مورستان در مدرسه ابتدایی، روشنایی برق وآب آشامیدنی بهداشتی خلاصه می شود.محدودیت امکانات چیزی از علاقه اهالی آبادی به آن نکاسته است و هنوز هم جمع زیادی از مردم مورستان با علاقه و اشتیاق تمام به کار و تلاش درآن مشغولند.

کار اصلی مردم روستا کشاورزی ، باغداری و دامداری است. در روستای مورستان باغات زیبایی وجود داردکه جلوه خاصی به این روستامی بخشد و همه ساله بویژه در فصول بهار وتابستان باعث رونق گردشگری در آن می شود. درسرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ دارای ۱۳۵ نفر جمعیت بود. عملیات گازرسانی به روستای مورستان درسال ۱۳۹۴ به همراه دیگر روستاهای کرمانج نشین دهستان سنجبدشرقی آغاز شده و کار شبکه گذاری آن در حال حاضر در آبادی های مذکور ادامه دارد که باپایان یافتن آن اهالی روستای مورستان نیز به گاز طبیعی دسترسی خواهندیافت.
در روستای مورستان زیارتگاهی به نام امامزاده مورستان وجود دارد که هیچگونه اطلاعاتی در خصوص آن وجود ندارد.

روستای میان‌رودان

میان‌رودان روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش شاهرود، دهستان پلنگا قرار دارد.بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵ جمعیت این روستا ۶۴۷ نفر با ۱۵۶ خانوار بوده‌است.

روستای میره جین

میره جین یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است.میره جین ۱۷۶ نفر جمعیت دارد.

روستای میل آغاردان

میل آغاردان یکی از روستاهای استان اردبیل است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است.«میل آغاردان(Mīl Āghārdān)از آبادی های کرمانج نشین دهستان سنجبدشرقی دربخش مرکزی شهرستان خلخال است که درارتفاع ۲۰۲۰ متری ازسطح دریا در ۳۷ درجه و ۴۸ دقیقه و ۵۱ ثانیه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۳۰ دقیقه و ۴ ثانیه طول شرقی در شمال دهستان سنجدشمالی]] قرار گرفته است.»
همسایگان
این آبادی از سمت شمال به ییلاقات بلوکانلو و روستاهای آرپاچایی ، بنماران و وجین در دهستان سنجبد شمالی از شهرستان کوثر ، از سمت غرب به روستای آلَنکَش در دهستان سنجبد شمالی از شهرستان کوثر ، از سمت جنوب به روستای بلوکانلو(یوخاری اوجغاز) و از سمت شرق به کوه تیلار و روستای داش دیبی در ارتفاعات جنگلی گیلان منتهی میشود.
موقعیت تاریخی
روستای میل آغاردان که تاریخ بنای آن به قبل ازمیلاد می رسدزمانی درمحدوده بخش سنجبد به مرکزیت گیوی قرار داشت. با تشکیل شهرستان کوثر از آن منتزع شده در محدوده بخش مرکزی شهرستان خلخال]] گرفت از روستاهای عجیب و مرموز ایران است که به دلیل داشتن گورستان های زیرزمینی و دفینه های قبل از میلاد به یک مکان شگفت انگیز باستانی تبدیل شده است. مناظر و چشم اندازهای بی نظیر این روستا در کنار پیشینه تاریخی آن هر رهگذری را شیفته خود می کند.
موقعیت اجتماعی
میل آغاردان علی‌رغم تاریخ دیرینه خود به دلیل بعد مسافت و فقدان امکانات رفاهی در روستا و عدم دسترسی اهالی آن به درآمدپایداری درداخل روستا، رفته رفته جمعیت خودرا از دست می دهد و روز به روز از تعداد جمعیت آن کاسته می شود. روستایی که روزگاری به تصریح لغت نامه دهخدا دارای ۳۳۴ تن سکنه بود درسرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ فقط ۶ خانوار با ۲۹ نفر سکنه داشت که ۱۷ نفرآن مرد و ۱۲ نفرزن بودند. این تعداد با تفاوت کمی درسرشماری سال ۱۳۹۰ به ۸ خانوار با ۳۲ نفر می رسد که بیشتر اهالی از طایفه شاطرانلو خاندان حسینقلی می باشند و از خانواده های اصیل کرمانج محسوب می شوند که بیشتر اهالی در شهر های مجاور رشت تالش انزلی سکونت دارند. یکی از اعضای شورای شهر تالش عبدالله حسین پور می باشد که تا کنون ۴ بار منتخب مردم تالش در شورای شهر بوده است. »
روستای میل آغاردان در مجاورت مناطق باستانی آق ائولر]] و مریان]] قرار دارد که آثاری ازاستقرار درنیمه دوم هزاره دوم قبل ازمیلادازگورهای باستانی آنها کشف شده است. آثاری از کاروانسرای شاه عباسی واقع در دوراهی روستای میل آغاردان]] و ییلاق خلخال وجود دارد که بیانگر قدمت سکونت در این منطقه می باشد.
موقعیت اقتصادی
اهالی روستای میل آغاردان باتوجه به موقعیت جغرافیایی روستای میل آغاردان و وجود مراتع سبز و وسیع درحوالی آن به دامداری بیش ازهرچیز اهمیت می دهند و دامداری شغل غالب اهالی آن است درکناردامداری فعالیت در کارهای زراعی وباغداری نیز کمابیش رایج است. باغات روستای میل آغاردان درسمت شرق آن قراردارد. فعالیت های زراعی اهالی روستای میل آغاردان به دلیل ارتفاع منطقه در کاشت وداشت و برداشت غلاتی مانند گندم و جو خلاصه می شود.
امکانات معیشتی
روستای میل آغاردان دارای امکاناتی مانند برق و تلفن است. آب آشامیدنی اهالی ازچشمه تامین می شود راه ارتباطی آن آسفالت است .عملیات گازرسانی به روستای میل آغاردان در سال ۱۳۹۴ آغازشده وکار شبکه گذاری آن هنوز پایان نگرفته است.

روستای نساز

نساز روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش خورش رستم، دهستان خورش رستم جنوبی قرار دارد.زبان اصلی روستائیان آذربایجانی است.از نطر آب و هوا در بهار و تابستان معتدل و در زمستان وپاییز سرد و کوهستانی است .
شغل اصلی روستائیان دامداری و کشاورزی است که درآمد آن هارا تأمین می‌کند . محصولات اصلی این روستا گندم ، جو ، عدس و نخود است .از نظر گردشگری بدلیل کوهستانی بودن روستا چند آبشار پشت سر هم وجود دارد که خیلی زیبا هستند و جنبه توریستی دارد . از سوغاتی‌های این روستا می‌توان به عسل ، گردو و … اشاره کرد .بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۶۴۱ نفر بوده‌است.

روستای نمهیل

نِمَهیل روستایی است که در استان اردبیل، شهرستان خلخال، بخش خورش رستم، دهستان خورش رستم جنوبی قرار دارد. این روستا حاصلخیزترین خاک شهرستان خلخال را دارد و به همین دلیل درختان زیادی نیز در آنجا موجود است که سالانه بیش از ۵۰۰تن میوه می‌دهند از جمله انجیر، انگور، انار، زیتون، زردآلو، آلو، هلو، گردو، بادام، گلابی، به، سیب و… این روستا بعد از میوه جات محصولات معروف دیگری نظیر برنج هاشمی، بادام زمینی، گندم، کلزا، لوبیا، نخود، عدس، گلرنگ، ذرت، پنبه، آفتابگردان، گوجه فرنگی، پیاز، سیر، فلفل و… دارد که هرساله بیش از ۵۰۰ تن کشت می‌شود. کشاورزی و دامپروری مهمترین کار مردم و بافتن فرش و پوشاک و دومین کار مهم روستا است.

۴ دلیل کشت و صنعت روستا عبارتند از:

وجود آب کافی (رودقزل اوزن)
خاک کاملاً حاصلخیز و نرم
گرمای مطلوب
قرار گرفتن در موقعیت جغرافیایی بسیار پایین

بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۸۱۰ نفر بوده‌است.

روستای نواشانق

نواشانق یکی از روستاهای استان اردبیل است که در بخش مرکزی شهرستان خلخال واقع شده‌است. نواشانق ۱۲ نفر جمعیت دارد.

روستای نوده

نوده یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است.

روستای نیاخرم

نیاخرم یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خانندبیل غربی واقع شده‌است. نیاخرم ۱۲۷ نفر جمعیت دارد.

روستای وارث‌آباد

وارث‌آباد روستایی در دهستان خانندبیل غربی در بخش مرکزی شهرستان خلخال در استان اردبیل است. این روستا ۴۹ نفر جمعیت دارد.

روستای ونن

ونن یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است. ونن ۱۸ نفر جمعیت دارد.

روستای ویو

ویو یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خورش رستم جنوبی واقع شده‌است. براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، ویو ۶۵ نفر جمعیت دارد.

روستای هروآباد

هِرُوْآباد نام یک شهر و مرکز شهرستان خلخال و همچنین یک رود در شهرستان خلخال در استان اردبیل ایران است. چشمه‌های آب گرم خلخال در ۲۲ کیلومتری شمال غرب هروآباد واقع است. همچنین در جنوب غربی هروآباد نیز در دهکده گرمخانه چندین چشمه آب گرم وجود دارد که دمای آنها ۳۰ تا ۵۰ درجه سانتیگراد است.رودی به نام گیلوان نیز از کوه وناو، در ۴۲ کیلومتری جنوب شرقی هروآباد سرچشمه می‌گیرد.

روستای هشجین

هشجین از شهرهای استان اردبیل ایران است. شهر هشجین مرکز بخش خورش‌رستم شهرستان خلخال واقع در استان اردبیل در شمال غرب ایران است.بخش خورش رستم از شمال با خلخال و کوثر از جنوب با استان زنجان از شرق با بخش شاهرود و از غرب با شهرستان میانه همسایه‌است. رود مشهور قزل اوزن در جنوب این بخش جاری است که استان اردبیل را از استان‌های همجوار آذربایجان شرقی و زنجان جدا می‌سازد.برابر مدارک موجود در سال ۱۳۳۴ شمسی برای اولین بار محلات و معابر هشجین تعداد ۱۴ خیابان و کوچه و محله نامگذاری گردید.پسوند جین به معنی دندانه‌دار و به شش تا یا شش عدد جین گویند. دوجین یعنی دوازه‌تایی. امگین و گان از اسامی پارتی است و به معنی مکان و جا و سرزمین اطلاق می‌گردد که به مرور به جین و جان تبدیل شده‌است.
این شهر بیش از ۶۰۰۰ سال قدمت دارد.این شهر تپه‌ای دارد که زیر آن شهرکی کوچک و بسیار قدیمی است.تلفظ صحیح نام شهر در زبان ساکنین محل به صورت هشئین بوده و قدیمی‌ترین متنی که در این خصوص وجود دارد مربوط به کتیبه‌های بازمانده از زمان آشور می‌باشد. بر این اساس سارگون پادشاه آشور به هنگام لشکرکشی به سرزمین اورارتو متوجه انبار آذوقه به نام پانزیشن گردیده و برای تصرف آن لشکر خود را به سوی مرزهای جنوبی اورارتو حرکت می‌دهد.

زبان مردم ساکن هشجین ترکی آذربایجانی است.در دانشنامه جهان اسلام از هشجین به عنوان یکی از مناطق تالشی‌زبان نام برده شده‌است.جمعیت شهر هشجین در سال ۱۳۸۳، نزدیک به ۶۰۰۰ نفر برآورد شده‌است. این شهر از سال ۱۳۲۰ مرکز بخش بوده‌است.زبان، پوشش و باورهای مردم هشجین همانند دیگر مناطق آذربایجان می‌باشد. مناسبت‌های گوناگونی در آن برگزار می‌گردد که به شرح زیر می‌باشد:
نورروزنامه خوانی
آئین‌ها وسنت‌های قدیمی هر سرزمین و دیاری یادگاری‌هایی گران‌سنگ از گذشته‌های دور مردم آن سرزمین هستند سنت‌ها ورسمهایی که سینه به سینه از دوردستهای تاریخ به امروز رسیده‌اند نوروز و نوروزنامه‌خوانی یکی از ماندگارترین این سنت‌ها است که مانند هزاران سال پیش همچنان در زندگی ایرانیان بخصوص مردم آذربایجان متبلور است مردم روستاهای شهر هشجین به ویژه روستای نمهیل نیز به رسم سنتی دیرینه همه ساله با فرارسیدن اول اسفند ماه مراسم سنتی نوروز نامه‌خوانی را درکوچه‌های این روستا اجرا می‌کنند در این مراسم بچه‌های روستا در شب‌های اول ماه نوروز به درب منازل رفته و با خواندن نوورزنامه‌خوانی و شادباش فرارسیدن ماه نوروز از صاحب خانه هدیه می‌گیرند.
شکر ای خدا گئچدی زمستان، گلدی موسم باغ گلستان چمنلر اولدی سبز گلستان ای خانه صاحب از در کلان، اوشاقلار سوزه گوندری سلام دئیون بایراما چوخ وئرون زینت، رهبر ایران اولسون سلامات سوزون بایراموز اولسون مبارک، به حق طه یاسین تبارک
ودر ادامه می‌گویند:
به حق یاعلی آقای قنبر وصّی مصطفی، شیر و غضنفر کمگ اولسون سوزه ساقی کوثر بهار آمد، بهار آمد خوش آمد سوزون بو تازه بایراموز مبارک ایوز گونوز، گونوز هفتوز مبارک
چهارشنبه سوری
قورشاق سالاماق: مراسم شال اندازی:در خانه‌های قدیمی که در وسط خانه یعنی در سقف باجه‌ای بود که با آویزان کردن ان صاحب‌خانه به عنوان عیدی به شال یا دستمال طرف عیدی خود را می‌بست
یومورتا بویاماق: رنگ کردن تخم‌مرغ در چهارشنبه‌سوری
چَرشنبهَ لیک: هدیه‌ای است که از طرف خانواده داماد به عروس یا برادر به خواهر داده می‌شود.
بایرام واختی: پیک نیکی است که در ایام عید برگزار می‌شود.
شیلان: در ترکی میهمانی عام را گویند و ولیمه‌ای را گویند که خیرات مردگان شود.
چومچه خاتئن: همان مراسم باران‌خواهی که در اکثر نقاط ایران هم به چشم می‌خورد.
خئدئر نبی: مراسمی است که در چله کوچک انجام می‌گیرد و در آن قوود بین آشنایان و همسایگان پخش می‌شود.
قوود الَمَک: کسانی که اقدام به تهیه قوود می‌کنند شب چله کوچک با دعوت فامیل و آشنایان به الک کردن قوود اقدام می‌کنند.
محرم
طشت‌گذاری.
شاخسین: عزاداری که یک دست بر گردن فرد دومی انداخته و با دست دیگر سینه می‌زنند، و آن به صورت یک طرفه و با افراد زیاد برگزار می‌شود.
مراسم شمع‌گذاری: در شب تاسوعای حسینی مردم به مساجد رفته و شمع روشن می‌کنند.
شبیه‌خوانی
مولودی خوانی
اماکن دیدنی
قله آق داغ با ارتفاع ۳٬۳۰۳ متر به عنوان دومین کوه بلند استان اردبیل با رشته ۳۰ کیلومتری و دامنه‌های ییلاقی آن و چشمه گواری تکه بولاغی
پل معلق پیرتقی در ۱۰ کیلومتری شهر هشتجین و در مسیر جاده اردبیل-سرچم
جنگل‌های روستاهای آق سو، چنارلیق، کیوی زاویه، قره تکان
زیارتگاه و آرامگاه شیخ محمد قریشی در هشجین و سید احمد معراجی در اسبو و آرامگاه شیخ کشف‌الدین در روستای دایوکندی.
ییلاق‌های کلکی، سویودلی، پنبه لکه و قنشرسوکن برندق
حاشیه رود قزل اوزن که راه اصلی اردبیل به آزاد راه زنجان میانه در ناحیه سرچم متصل می‌گردد از حاشیه این رود عبور می‌نماید.
باغات روستای نمهیل، برندق، گهراز.
روستای (ماسوله‌ای شکل) کزج که جزو روستاهای هدف گردشگری استان بوده و جزو ۱۰ روستای دارای بافت باارزش معماری در ایران است.
چشمه‌های آب گرم (ایستی سو).
حاشیه قزل اوزن به طول ۹۰ کیلومتر از منطقه خورش رستم می‌گذرد و مکانی برای ماهیگیری، قایق‌سواری، کشاورزی است.
آرامگاه آقا میر جعفر در روستای سادات گهراز

روستای هشی

هشی یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خورش رستم شمالی واقع شده‌است. هشی ۱۴۶ نفر جمعیت دارد.

روستای یلوجه

یلوجه یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خانندبیل غربی واقع شده‌است. یلوجه ۲۵۲ نفر جمعیت دارد.

روستای یوزناب

یوزناب یکی از روستاهای خلخال است که در دهستان خانندبیل غربی استان اردبیل، واقع شده‌است.یوزناب ۱۰۰نفر جمعیت دارد.اردبیل از استان های سردسیر شمالی ایران است.