دروازه قرآن شیراز و نیاز به مرمت

تنها راه ورود و خروج شمالی شهر شیراز تنگ (تنگه) الله اکبر بوده که دروازه قرآن دوطرف تنگه را به هم وصل می کرده است و اینک دو طرف این دروازه، خلوت و خراب شده ولی دروازه قرآن برجای مانده است.
در دوره کنونی به دلیل فرسایش متاثر از عوامل طبیعی، دروازه قرآن بنا به تایید مسئولان نیاز به مرمت دارد در غیر این صورت این اثر از بین خواهد رفت.
وعده بازسازی و مرمت این دروازه تاپایان امسال(۹۶) داده شده که به گفته مسئول نظارت معاونت میراث فرهنگی فارس، این بار وعده بازسازی دروازه قرآن با سال های قبل تفاوت دارد و امسال شهرداری شیراز به صورت اصولی ، علمی و عملی به همراه طرح مطالعه شده و با نظارت سازمان میراث فرهنگی به دنبال انجام بهسازی و مرمت این اثر ارزشمند تاریخی است.
رئیس سازمان سیما و منظر شهرداری شیراز نیز نوید مرمت دروازه قرآن با ضوابط خاص آثار تاریخی را می دهد و می گوید که ترمیم نمای بیرونی و داخلی این بنا بصورت هم زمان در حال انجام است و تا پایان امسال حداقل بهسازی نمای بیرونی و نورپردازی دروازه قرآن به اتمام خواهد رسید.
شیراز قدیم دارای ۶ دروازه بوده است، هم اکنون در شیراز دروازه‌ای به جز دروازه قرآن وجود ندارد و فقط نام هایی از آن ها بر زبان مردم جاری است مانند دروازه اصفهان، دروازه سعدی، دروازه قصابخانه، دروازه کازرون، دروازه شاه داعی الی الله.
دروازه قرآن به دستور عضدالدوله دیلمی حدود سال ۳۲۸ (هـ.ق) ساخته شده و به این دلیل که قرآنی در بالای طاق آن گذاشته شده بود تا مسافرین به سلامت از زیر آن عبور کنند به دروازه قرآن مشهور است.
این طاق به مرور زمان خراب شد تا این که درزمان کریم خان زند (۱۱۷۲ تا ۱۱۹۳ ه ق)از نوساخته شد و قرآن معروف به (هفده من ) که منسوب به خط سلطان ابراهیم نوه شاهرخ تیموری است در اتاقک بالای آن گذاشته شد، قرآن مذکور در حال حاضر در موزه پارس شیراز نگهداری می‌شود.
این دروازه به دستور مسولان وقت شیراز در سال۱۳۱۵ شمسی با دینامیت تخریب و ویران شد ولی باردیگر این دروازه به دست یکی از بازرگانان معروف شیراز بنام حسین ایگار در سال ۱۳۲۸شمسی تجدید بنا شد. در اتاقک های کناری این بنا، ایگار و همسرش دفن شده‌اند، این بنا در سال ۱۳۷۵با شماره ۱۸۰۰در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
بعد از انقلاب اسلامی ایران تنها در دو مقطع سالهای ۶۴ و ۷۸ مرمت های جزئی در بخشهایی از این بنا نظیر طاق آن انجام شده است.
این بنای تاریخی که نمادی از هویت شهر شیراز است، به دلیل فرسایش حاصل از باد ،باران‌ و خاک اکنون چهره‌ای مستهلک و نازیبا به خود گرفته است و در سالهای اخیر مسئولان شهرداری شیراز و اداره کل میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری فارس هر ساله بعد از گذشت از نیمه نخست سال نوید بازسازی و مرمت این بنای ارزشمند را در آستانه سال جدید می دهند اما تاکنون این وعده ها عملی نشده و فعالیت ها در این خصوص تنها در آستانه سال نو به بهسازی محیط و پاکسازی بصری این محدوده خلاصه شده است.

** مرمت دروازه قرآن در دست شهرداری
در حال حاضر که کمتر از سه ماه به آغاز سال جدید مانده زمزمه هایی مبنی بر بهسازی و مرمت دروازه قرآن به گوش می رسد که مسئول نظارت معاونت میراث فرهنگی استان فارس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: زمان بندی که در رسانه ها از جانب من مبنی بر اتمام مرمت دروازه قرآن تا پایان امسال منتشر شده صحت ندارد چون سازمان میراث فرهنگی به عنوان ناظر پروژه محسوب می شود و کارفرمای این طرح که عملیات اجرایی این طرح را انجام می دهد شهرداری شیراز است.
صادق زارع روند مرمت و بازسازی دروازه قرآن را در دوره کنونی منطقی و اصولی توصیف کرد و افزود: مطالعات اولیه در سازمان عمران و نوسازی بافت های فرسوده شهرداری شیراز انجام شده و طرح نهایی به تصویب سازمان میراث فرهنگی فارس رسیده و قرارداد عملیات اجرایی این پروژه نیز بین شهرداری شیراز و پیمانکار منعقد شده است.
وی با اشاره به اینکه بر روی بحث های سازه و مرمت این بنا بصورت جداگانه مطالعه شده ،ادامه داد:بر اساس تحقیقات انجام شده بر روی بستر دروازه قرآن، امکان نشست سطح خاک این محدوده به عمق ۴ الی ۵ متر وجود دارد که با انجام عملیات بهسازی و تزریق بتن با ماشین آلات مخصوص مقاوم سازی بستر این بنا انجام شد.
مسئول نظارت معاونت میراث فرهنگی فارس بیان کرد: شهرداری هر ساله بر اساس رسالتی که دارد طرح های ساماندهی این محدوده را در ایام سال جدید در دستور کار قرار داده و زیبا سازی و ساماندهی اطراف این بنا را انجام می دهد که مانند مسکن مقطعی عمل می کند و پاسخگوی دائمی نیست.
وی در باب تفاوت طرح مرمت و بازسازی دروازه قرآن که امسال انجام می شود با دوره های قبلی گفت:طرح بهسازی و مرمت این بنا امسال براساس مطالعه انجام شده و هیچ زمانی سابقه نداشته که برای این هدف پیمانکار تخصصی به کار گرفته شود که خوشبختانه در سال جاری این اتفاق توسط سازمان سیما و منظر شهرداری شیراز انجام و تاکنون بیش از ۸۰ میلیون تومان برای مقاوم سازی بستر این بنا هزینه شده است.

** تا پایان امسال خواهید دید
رئیس سازمان سیما ، منظر و فضا سبز شهری شهرداری شیراز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اعلام کرد: دروازه قرآن چون اثر تاریخی است مرمت آن با ضوابط خاص خود همراه است و امسال تاکنون مقاوم سازی و استحکام پی این بنا انجام شده و هم اکنون نیز عملیات مرمت و ترمیم نمای بیرونی و داخل بصورت همزمان در حال انجام است.
سعید معصومی ضمن اشاره به این نکته که مرمت آثار تاریخی زمانبندی خاص خود را دارد ،افزود: به شکلی عمل خواهیم کرد که کل بنای دروازه قرآن بهسازی و مرمت شود و با توجه به سردی هوا تلاش خواهیم کرد تا پایان امسال حداقل نمای بیرونی این بنا و نورپردازی آن بصورت کامل انجام شود.
وی بر مرمت بناهای تاریخی بصورت مداوم تاکید کرد و ادامه داد: متاسفانه دروازه قرآن در طول سالها به دلیل تعمیر نشدن دچار خسارت بسیاری شده است هرچند که در دهه ۶۰ تعمیرات موضعی روی این بنا انجام شده ولی به دلیل محدود بودن، کارساز نبوده است.
رئیس سازمان سیما و منظر شهری شیراز اضافه کرد: طرح مرمت دروازه قرآن که هم اکنون با نظارت میراث فرهنگی و به همت شهرداری شیراز در حال انجام است ،بهسازی کل نما داخلی و بیرونی این بنا را به شکلی اصولی و کامل شامل می شود.
معصومی در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا پیرامون هزینه اجرای این طرح افزود: به دلیل اینکه پروژه در حوزه میراث فرهنگی تعریف و کار بصورت دستی و ظریف انجام می شود هزینه آن متغیر خواهد بود و در پایان عملیات اجرایی گزارش مالی پروژه اعلام می شود.